Bài giảng môn Sinh học Lớp 9 - Bài 13: Di truyền liên kết

Sinh Häc 9NHiƯt liƯt chµo mõng C¸c thÇy c« gi¸o vỊ dù giê th¨m líp 2008 - 2009NhiƯt liƯt chµo mõng C¸c thÇy c« gi¸o vỊ dù giê th¨m líp 2008 - 2009Sinh Häc 9KiĨm tra bµi cịS¬ ®å gi¶i thÝch lai hai cỈp tÝnh tr¹ng cđa Men®en1. Tr×nh bµy ng¾n gän thÝ nghiƯm lai hai cỈp tÝnh tr¹ng cđa Men®en?2. NÕu lÊy c¸ thĨ F1 cã KG AaBb lai ph©n tÝch th× kÕt qu¶ FB sÏ nh­ thÕ nµo?FB: TLKG: 1 AaBb : 1 Aabb : 1 aaBb : 1 aabbTLKH: 	1 vµng, tr¬n : 1 vµng, nh¨n	1 xanh, tr¬n : 1 xanh, nh¨n3. Ph¸t biĨu quy luËt di truyỊn ®éc lËp cđa Men®en?C¸c cỈp nh©n tè di truyỊn (cỈp gen) ®· ph©n li ®éc lËp trong qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tư.Theo kiến thức đã học ở quy luật phân li độc lập thì có thể dự đoán ở F2 sẽ thu được tỉ lệ kiểu hình là :	9 xám, dài : 3 xám, cụt : 3 đen, dài : 1 đen, cụt.Nếu cho F1 lai phân tích thì có thể dự đoán tỉ lệ kiểu hình FB thu được là:	1 xám, dài : 1 xám, cụt : 1 đen, dài : 1 đen, cụt.Bài tập : Ở ruồi giấm, tính trạng thân xám là trội hoàn toàn so với thân đen, tính trạng cánh dài là trội hoàn toàn so với tính trạng cánh cụt. Người ta cho lai giữa ruồi giấm thân xám, cánh dài thuần chủng với ruồi thân đen, cánh cụt thuần chủng được F1 tất cả ruồi thân xám, cánh dài. Tiếp tục cho F1 lai với nhau hãy dự đoán tỉ lệ kiểu hình ở F2. Nếu cho F1 lai phân tích thì thu được kết quả như thế nào về tỉ lệ kiểu hình ?Moocgan cịng tiÕn hµnh phÐp lai t­¬ng tù nh­ trªn nh­ng ë trªn ®èi t­ỵng ruåi giÊm, vËy kÕt qu¶ nh­ thÕ nµo? Cã g× kh¸c so víi kÕt qu¶ cđa Men®en?Bµi 13. 	Di truyỊn liªn kÕtI. ThÝ nghiƯm cđa Moocgan* §èi t­ỵng nghiªn cøu:+ DƠ nu«i trong èng nghiƯm.+ §Ỵ nhiỊu.+ Vßng ®êi ng¾n (12 – 14 ngµy).+ Cã nhiỊu biÕn dÞ dƠ quan s¸t, sè l­ỵng NST Ýt (2n = 8).Ruåi giÊmBµi 13. 	Di truyỊn liªn kÕtI. ThÝ nghiƯm cđa Moocgan* §èi t­ỵng nghiªn cøu: Ruåi giÊm* TiÕn hµnh thÝ nghiƯmPt/c :F1 :PB:FB:XXF1 :1. T¹i sao phÐp lai gi÷a ruåi ®ùc F1 víi ruåi c¸i th©n ®en, c¸nh cơt ®­ỵc gäi lµ phÐp lai ph©n tÝch?2. Moocgan tiÕn hµnh phÐp lai ph©n tÝch nh»m mơc ®Ých g×?3. Gi¶i thÝch v× sao tØ lƯ kiĨu h×nh 1 : 1, Moocgan l¹i cho r»ng c¸c gen quy ®Þnh mµu s¾c th©n vµ d¹ng c¸nh cïng n»m trªn mét NST (liªn kÕt gen)?1 : 1H×nh 13. C¬ së tÕ bµo häc cđa di truyỊn liªn kÕt(tc)Ho¹t ®éng nhãmBµi 13. 	Di truyỊn liªn kÕtI. ThÝ nghiƯm cđa Moocgan* §èi t­ỵng nghiªn cøu: Ruåi giÊm* TiÕn hµnh thÝ nghiƯm* Gi¶i thÝchPtc :Giao tử P :BVBVbvbvXF1 :BVbvLai phân tíchGiao tử PB :BVbv;FB :,bv;bvBVbvBVbvBVbvbvbvXF1PB :BVbvBVBVbvbvXbvbvQuy ước gen : B: quy định thân xám b: quy định thân đen V: quy định cánh dài v: quy định cánh cụtBµi 13. 	Di truyỊn liªn kÕtI. ThÝ nghiƯm cđa Moocgan* §èi t­ỵng nghiªn cøu: Ruåi giÊm* TiÕn hµnh thÝ nghiƯm* Gi¶i thÝchH×nh 13. C¬ së tÕ bµo häc cđa di truyỊn liªn kÕt(tc)* KÕt luËnDi truyỊn liªn kÕt lµ hiƯn t­ỵng mét nhãm tÝnh tr¹ng ®­ỵc di truyỊn cïng nhau, ®­ỵc quy ®Þnh bëi c¸c gen trªn mét NST cïng ph©n li trong qu¸ tr×nh ph©n bµo vµ cïng ®­ỵc tỉ hỵp qua qu¸ tr×nh thơ tinh.HiƯn t­ỵng di truyỊn liªn kÕt lµ g×??Bµi 13. 	Di truyỊn liªn kÕtI. ThÝ nghiƯm cđa MoocganDi truyỊn liªn kÕt lµ hiƯn t­ỵng mét nhãm tÝnh tr¹ng ®­ỵc di truyỊn cïng nhau, ®­ỵc quy ®Þnh bëi c¸c gen trªn mét NST cïng ph©n li trong qu¸ tr×nh ph©n bµo vµ cïng ®­ỵc tỉ hỵp qua qu¸ tr×nh thơ tinh.II. ý nghÜa cđa di truyỊn liªn kÕt+ ë ruåi giÊm, 2n = 8 nh­ng tÕ bµo cã kho¶ng 4000 gen. VËy sù ph©n bè gen trªn NST sÏ nh­ thÕ nµo?Mçi NST sÏ mang nhiỊu gen, c¸c gen ph©n bè däc theo chiỊu dµi cđa NST t¹o thµnh nhãm gen liªn kÕt.* Trong tÕ bµo, mçi NST mang nhiỊu gen t¹o thµnh nhãm gen liªn kÕt.+ Nh­ vËy, ë ruåi giÊm cã bao nhiªu nhãm gen liªn kÕt?Cã 4 nhãm gen liªn kÕt t­¬ng øng víi sè n = 4.Sè nhãm gen liªn kÕt ë mçi loµi t­¬ng øng víi sè NST trong bé ®¬n béi cđa loµi (n).Bµi 13. 	Di truyỊn liªn kÕtI. ThÝ nghiƯm cđa MoocganDi truyỊn liªn kÕt lµ hiƯn t­ỵng mét nhãm tÝnh tr¹ng ®­ỵc di truyỊn cïng nhau, ®­ỵc quy ®Þnh bëi c¸c gen trªn mét NST cïng ph©n li trong qu¸ tr×nh ph©n bµo vµ cïng ®­ỵc tỉ hỵp qua qu¸ tr×nh thơ tinh.II. ý nghÜa cđa di truyỊn liªn kÕt* Trong tÕ bµo, mçi NST mang nhiỊu gen t¹o thµnh nhãm gen liªn kÕt.+ Trong thÝ nghiƯm cđa Moocgan, gi¶ ®Þnh cã sù liªn kÕt hoµn toµn th× kÕt qu¶ phÐp lai ë F2 nh­ sau:P: Th©n x¸m, c¸nh dµi x Th©n ®en, c¸nh cơtF1: 100% Th©n x¸m, c¸nh dµiF2: 3 Th©n x¸m, c¸nh dµi : 1 Th©n ®en, c¸nh cơtH·y so s¸nh TLKH F2 trong tr­êng hỵp ph©n li ®éc lËp vµ di truyỊn liªn kÕt?Di truyỊn liªn kÕt: Sè tỉ hỵp kiỊu h×nh Ýt vµ kh«ng cã biÕn dÞ tỉ hỵp.* Liªn kÕt gen kh«ng t¹o ra hay lµm h¹n chÕ sù xuÊt hiƯn biÕn dÞ tỉ hỵp.Sè nhãm gen liªn kÕt ë mçi loµi t­¬ng øng víi sè NST trong bé ®¬n béi cđa loµi (n).+ Trong chän gièng, di truyỊn liªn kÕt cã ý nghÜa g×?Dùa vµo di truyỊn liªn kÕt, ng­êi ta cã thĨ chän ®­ỵc nh÷ng nhãm tÝnh tr¹ng tèt lu«n ®­ỵc di truyỊn cïng víi nhau.Bµi tËp tr¾c nghiƯmChän ®¸p ¸n ®ĩng nhÊt trong mçi c©u sau ®©y:C©u 2: §Ĩ ph¸t hiƯn ra quy luËt liªn kÕt gen, Moocgan ®· thùc hiƯn:A. Cho ruåi ®ùc vµ ruåi c¸i F1 th©n x¸m, c¸nh dµi t¹p giao víi nhau. 	B. Cho ruåi ®ùc F1 th©n x¸m, c¸nh dµi t¹p giao víi ruåi c¸i th©n ®en, c¸nh cơt.C. Cho ruåi c¸i th©n x¸m, c¸nh dµi t¹p giao víi ruåi ®ùc th©n ®en, c¸nh cơt.	D. Cho ruåi ®ùc vµ ruåi c¸i th©n ®en, c¸nh cơt t¹p giao víi nhau.C©u 4: HiƯn t­ỵng liªn kÕt gen cã ý nghÜa g×?A. Lµm t¨ng tÝnh ®a d¹ng cđa sinh giíi.	B. H¹n chÕ sù xuÊt hiƯn biÕn dÞ tỉ hỵp.	 C. §¶m b¶o sù di truyỊn bỊn v÷ng cđa tõng nhãm gen quý.D. C¶ B, C ®Ịu ®ĩng.C©u 1: Ruåi giÊm ®­ỵc xem lµ ®èi t­ỵng thuËn lỵi cho viƯc nghiªn cøu di truyỊn v×:A. DƠ dµng ®­ỵc nu«i trong èng nghiƯm. 	B. §Ỵ nhiỊu, vßng ®êi ng¾n.	 C. Sè NST Ýt, dƠ ph¸t sinh biÕn dÞ.	D. C¶ A, B, C ®Ịu ®ĩng.C©u 3: HiƯn t­ỵng di truyỊn liªn kÕt lµ do:A. C¸c cỈp gen qui ®Þnh c¸c cỈp tÝnh tr¹ng n»m trªn c¸c cỈp NST kh¸c nhau.B. C¸c cỈp gen qui ®Þnh c¸c cỈp tÝnh tr¹ng n»m trªn cïng mét cỈp NST. C. C¸c gen ph©n li ®éc lËp trong gi¶m ph©n.D. C¸c gen tỉ hỵp tù do trong gi¶m ph©n.Bµi 13. 	Di truyỊn liªn kÕtKÕt luËn	Di truyỊn liªn kÕt lµ hiƯn t­ỵng mét nhãm tÝnh tr¹ng ®­ỵc di truyỊn cïng nhau, ®­ỵc quy ®Þnh bëi c¸c gen trªn mét NST cïng ph©n li trong qu¸ tr×nh ph©n bµo.	Dùa vµo di truyỊn liªn kÕt, ng­êi ta cã thĨ chän ®­ỵc nh÷ng nhãm tÝnh tr¹ng tèt lu«n ®­ỵc di truyỊn cïng víinhau.Bµi 13. 	Di truyỊn liªn kÕtH­íng dÉn häc bµi ë nhµ1. Häc bµi theo néi dung SGK.2. ¤n l¹i sù biÕn ®ỉi h×nh th¸i NST qua nguyªn ph©n vµ gi¶m ph©n.3. Lµm c¸c bµi tËp 3, 4 vµo vë bµi tËp.Bµi tËp 3:§Ỉc ®iĨm so s¸nhDi truyỊn ®éc lËpDi truyỊn liªn kÕtF1 lai ph©n tÝchVµng, tr¬n x Xanh, nh¨n AaBb aabbX¸m, dµi x §en, cơt BV bv bv bvGiao tưAB:Ab:aB:ab abBV : bv bvFBKiĨu genKiĨu h×nh 1AaBb : 1Aabb : 1aaBb : 1aabb 1 vµng, tr¬n : 1 vµng, nh¨n 1 xanh, tr¬n : 1 xanh, nh¨n BV bv bv bv1 x¸m, dµi : 1 ®en, cơtBiÕn dÞ tỉ hỵp1 vµng, nh¨n : 1 xanh, tr¬nKh«ngBµi tËp 4:ý cSinh Häc 9Ch©n thµnh c¶m ¬n C¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c em häc sinhPhßng gi¸o dơc h­ng hµ2008 - 2009Héi gi¶ng GVG cơm t©n tiÕnC¶m ¬n c¸c thÇy c« vµ c¸c em häc sinh !Bµi 13. 	Di truyỊn liªn kÕtPt/c :F1 :PB:FB:XXF1 :1. T¹i sao phÐp lai gi÷a ruåi ®ùc F1 víi ruåi c¸i th©n ®en, c¸nh cơt ®­ỵc gäi lµ phÐp lai ph©n tÝch?....2. Moocgan tiÕn hµnh phÐp lai ph©n tÝch nh»m mơc ®Ých g×?3. Gi¶i thÝch v× sao tØ lƯ kiĨu h×nh 1 : 1, Moocgan l¹i cho r»ng c¸c gen quy ®Þnh mµu s¾c th©n vµ d¹ng c¸nh cïng n»m trªn mét NST (liªn kÕt gen)?....1 : 1PhiÕu häc tËpNhãm:.. Líp:..H·y quan s¸t s¬ ®å thÝ nghiƯm cđa Moocgan trªn ruåi giÊm vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái sau:Bµi tËp tr¾c nghiƯmChän ®¸p ¸n ®ĩng nhÊt trong mçi c©u sau ®©y:C©u 2: §Ĩ ph¸t hiƯn ra quy luËt liªn kÕt gen, Moocgan ®· thùc hiƯn:A. Cho ruåi ®ùc vµ ruåi c¸i F1 th©n x¸m, c¸nh dµi t¹p giao víi nhau. 	B. Cho ruåi ®ùc F1 th©n x¸m, c¸nh dµi t¹p giao víi ruåi c¸i th©n ®en, c¸nh cơt.C. Cho ruåi c¸i th©n x¸m, c¸nh dµi t¹p giao víi ruåi ®ùc th©n ®en, c¸nh cơt.	D. Cho ruåi ®ùc vµ ruåi c¸i th©n ®en, c¸nh cơt t¹p giao víi nhau.C©u 4: HiƯn t­ỵng liªn kÕt gen cã ý nghÜa g×?A. Lµm t¨ng tÝnh ®a d¹ng cđa sinh giíi.	B. H¹n chÕ sù xuÊt hiƯn biÕn dÞ tỉ hỵp.	 C. §¶m b¶o sù di truyỊn bỊn v÷ng cđa tõng nhãm gen quý.D. C¶ B, C ®Ịu ®ĩng.C©u 1: Ruåi giÊm ®­ỵc xem lµ ®èi t­ỵng thuËn lỵi cho viƯc nghiªn cøu di truyỊn v×:A. DƠ dµng ®­ỵc nu«i trong èng nghiƯm. 	B. §Ỵ nhiỊu, vßng ®êi ng¾n.	 C. Sè NST Ýt, dƠ ph¸t sinh biÕn dÞ.	D. C¶ A, B, C ®Ịu ®ĩng.C©u 3: HiƯn t­ỵng di truyỊn liªn kÕt lµ do:A. C¸c cỈp gen qui ®Þnh c¸c cỈp tÝnh tr¹ng n»m trªn c¸c cỈp NST kh¸c nhau.B. C¸c cỈp gen qui ®Þnh c¸c cỈp tÝnh tr¹ng n»m trªn cïng mét cỈp NST. C. C¸c gen ph©n li ®éc lËp trong gi¶m ph©n.D. C¸c gen tỉ hỵp tù do trong gi¶m ph©n.Bµi 13. 	Di truyỊn liªn kÕtNhãm:. Líp: . §iĨm: