Bài giảng môn Sinh học Lớp 9 - Tiết 49, Bài 47: Quần thể sinh vật

CHƯƠNG IIHỆ SINH THÁITiết 49- Bài 47. Quần thể sinh vậtNguyễn Thế TrườngI. Thế nào là một quần thể sinh vật?Nguyễn Thế TrườngNghiên cứu thông tin và hoàn thành bảng 47.1.Ví dụQuần thể sinh vậtKhông phải quần thể sinh vật.Tập hợp các cá thể rắn hổ mang, cú mèo và lợn rừng sống trong một rừng mưa nhiệt đới.Rừng cây thông nhựa phân bố ở vùng núi Đông Bắc Việt Nam.Tập hợp các cá thể cá chép, cá mè, cá rô phi sống chung trong một ao.Các cá thể rắn hổ mang sống ở 3 hòn đảo cách xa nhau.Các cá thể chuột đồng sống trên một đồng lúa. Các cá thể chuột đực và cái có khả năng giao phối với nhau sinh ra chuột con. Số lượng chuột phụ thuộc nhiều vào lượng thức ăn có trên cánh đồng...*Nguyễn Thế TrườngVí dụQuần thể sinh vậtKhông phải quần thể sinh vật.Tập hợp các cá thể rắn hổ mang, cú mèo và lợn rừng sống trong một rừng mưa nhiệt đới.XRừng cây thông nhựa phân bố ở vùng núi Đông Bắc Việt Nam.Tập hợp các cá thể cá chép, cá mè, cá rô phi sống chung trong một ao.Các cá thể rắn hổ mang sống ở 3 hòn đảo cách xa nhau.Các cá thể chuột đồng sống trên một đồng lúa. Các cá thể chuột đực và cái có khả năng giao phối với nhau sinh ra chuột con. Số lượng chuột phụ thuộc nhiều vào lượng thức ăn có trên cánh đồng...*Nguyễn Thế TrườngVí dụQuần thể sinh vậtKhông phải quần thể sinh vật.Tập hợp các cá thể rắn hổ mang, cú mèo và lợn rừng sống trong một rừng mưa nhiệt đới.XRừng cây thông nhựa phân bố ở vùng núi Đông Bắc Việt Nam.XTập hợp các cá thể cá chép, cá mè, cá rô phi sống chung trong một ao.Các cá thể rắn hổ mang sống ở 3 hòn đảo cách xa nhau.Các cá thể chuột đồng sống trên một đồng lúa. Các cá thể chuột đực và cái có khả năng giao phối với nhau sinh ra chuột con. Số lượng chuột phụ thuộc nhiều vào lượng thức ăn có trên cánh đồng...*Nguyễn Thế TrườngVí dụQuần thể sinh vậtKhông phải quần thể sinh vật.Tập hợp các cá thể rắn hổ mang, cú mèo và lợn rừng sống trong một rừng mưa nhiệt đới.XRừng cây thông nhựa phân bố ở vùng núi Đông Bắc Việt Nam.XTập hợp các cá thể cá chép, cá mè, cá rô phi sống chung trong một ao.XCác cá thể rắn hổ mang sống ở 3 hòn đảo cách xa nhau.Các cá thể chuột đồng sống trên một đồng lúa. Các cá thể chuột đực và cái có khả năng giao phối với nhau sinh ra chuột con. Số lượng chuột phụ thuộc nhiều vào lượng thức ăn có trên cánh đồng...*Nguyễn Thế TrườngVí dụQuần thể sinh vậtKhông phải quần thể sinh vật.Tập hợp các cá thể rắn hổ mang, cú mèo và lợn rừng sống trong một rừng mưa nhiệt đới.XRừng cây thông nhựa phân bố ở vùng núi Đông Bắc Việt Nam.XTập hợp các cá thể cá chép, cá mè, cá rô phi sống chung trong một ao.XCác cá thể rắn hổ mang sống ở 3 hòn đảo cách xa nhau.XCác cá thể chuột đồng sống trên một đồng lúa. Các cá thể chuột đực và cái có khả năng giao phối với nhau sinh ra chuột con. Số lượng chuột phụ thuộc nhiều vào lượng thức ăn có trên cánh đồng...*Nguyễn Thế TrườngVí dụQuần thể sinh vậtKhông phải quần thể sinh vật.Tập hợp các cá thể rắn hổ mang, cú mèo và lợn rừng sống trong một rừng mưa nhiệt đới.XRừng cây thông nhựa phân bố ở vùng núi Đông Bắc Việt Nam.XTập hợp các cá thể cá chép, cá mè, cá rô phi sống chung trong một ao.XCác cá thể rắn hổ mang sống ở 3 hòn đảo cách xa nhau.XCác cá thể chuột đồng sống trên một đồng lúa. Các cá thể chuột đực và cái có khả năng giao phối với nhau sinh ra chuột con. Số lượng chuột phụ thuộc nhiều vào lượng thức ăn có trên cánh đồng.X..*Nguyễn Thế TrườngEm hãy kể thêm một số quần thể khác mà em biết?Quần thể san hôQuần thể cá ngựaQuần thể chèQuần thể senQuần thể lúaQuần thể cọNguyễn Thế TrườngThế nào là một quần thể sinh vật?Quần thể sinh vật là tập hợp những cá thể cùng loài, sinh sống trong một khoảng không gian nhất định, ở một thời điểm nhất định, có khả năng giao phối với nhau để sinh sản.Nguyễn Thế TrườngMột lồng gà, một chậu cá chép có phải là quần thể hay không?Không phải là một quần thể, vì lồng gà và chậu cá chép chỉ có dấu hiệu bên ngoài của quần thể. Để nhận biết 1 quần thể sinh vật cần có dấu hiệu bên ngoài và dấu hiệu bên trong.Nguyễn Thế TrườngII. Những đặc trưng cơ bản của quần thể .1. Tỉ lệ giới tính2. Thành phần nhóm tuổi3. Mật độ quần thểNguyễn Thế Trường1. Tỉ lệ giới tínhTỷ lệ giới tính là gì? Tỷ lệ này ảnh hưởng tới quần thể như thế nào? Cho ví dụ.*Tỉ lệ giới tính là tỉ lệ giữa số lượng cá thể đực và cái.*Tỉ lệ giới tính đảm bảo hiệu quả sinh sản.Nguyễn Thế Trường1. Tỉ lệ giới tínhTrong chăn nuôi người ta áp dụng điều này như thế nào?Tuỳ theo loài mà điều chỉnh tỉ lệ đực cái cho phù hợp.Nguyễn Thế Trường2. Thành phần nhóm tuổiCác em hãy so sánh tỉ lệ sinh sinh, số lượng cá thể của quần thể hình 47 SGK tr.141Hình A: Tỉ lệ sinh cao, số lượng cá thể tăng mạnh.Hình B: Tỉ lệ sinh, số lượng cá ổn định.Hình C: Tỉ lệ sinh thấp, số lượng cá thể giảm.Nguyễn Thế Trường+ Trong quần thể sinh vật có những nhóm tuổi nào?+ Nhóm tuổi có ý nghĩa gì?2. Thành phần nhóm tuổiNguyễn Thế Trường2. Thành phần nhóm tuổiCác nhóm tuổiÝ nghĩa sinh tháiNhóm tuổi trước sinh sảnCác cá thể lớn nhanh, do vậy nhóm náy có vai trò chủ yếu làm tăng trưởng khối lượng và kích thước của quần thểNhóm tuổi sinh sảnKhả năng sinh sản của các cá thể quyết định mức sinh sản của quần thểNhóm tuổi sau sinh sảnCác cá thể không còn khả năng sinh sản nên không ảnh hưởng tới sự phát triển của quần thể.Nhóm tuổi liên quan đến số lượng cá thể Sự tồn tại của quần thểNguyễn Thế Trường3. Mật độ quần thểMật độ là gì? Mật độ liên quan đến yếu tố nào trong quần thể?Mật độ là số lượng hay khối lượng sinh vật có trong một đơn vị diện tích hay thể tích.Nguyễn Thế Trường3. Mật độ quần thểEm hãy lấy một vài ví dụ về mật độ quần thể.Mật độ cây bạch đàn: 625 cây/ha đồiMật độ sâu rau: 2 con/m2 ruộng rauMật độ chim sẻ: 10 con/ha đồng lúaMật độ tảo xoắn : 0,5 gam /m3 nướcNguyễn Thế TrườngMật độ liên quan đến yếu tố nào trong quần thể?3. Mật độ quần thểMật độ quần thể phụ thuộc vào: Chu kì sống của sinh vật. Nguồn thức ăn của quần thể. Yếu tố thời tiết, hạn hán, lụt lộiNguyễn Thế TrườngIII. Ảnh hưởng của môi trường tới mật độ quần thể.Khi thời tiết ấm áp và độ ẩm không khí cao, số lượng muỗi nhiều hay ít?Muỗi nhiều ở thời tiết ẩm do sinh sản nhiều.2. Số lượng ếch nhái tăng cao vào mùa mưa hay mùa khô?Mùa mưa lượng ếch, nhái tăng.3. Chim cu gáy xuất hiện nhiều vào thời gian nào trong năm?Mùa gặt lúa chim cu gáy xuất hiện nhiều.4. Hãy cho 2 ví dụ về sự biến động số lượng các cá thể trong quần thể.Sâu rau xuất hiện nhiều khi thời tiết ẩm và mưa phùn.Chuột xuất hiện nhiều khi số lượng mèo giảm.Nghiên cứu thông tin SGK tr.141, trả lời câu hỏi mục Nguyễn Thế TrườngIII. Ảnh hưởng của môi trường tới quần thể sinh vật.Các nhân tố sinh thái của môi trường ảnh hưởng tới đặc điểm nào của quần thể?*Môi trường(các nhân tố sinh thái) ảnh hưởng tới số lượng cá thể trong quần thể.*Mật độ cá thể trong quần thể được điều chỉnh ở mức cân bằng.Nguyễn Thế TrườngIII. Ảnh hưởng của môi trường tới quần thể sinh vật.Số lượng cá thể trong quần thể có thể bị biến động lớn do nguyên nhân nào?Biến động lớn do những nhân tố bất thường như lũ lụt, hạn hán, cháy rừng.Nguyễn Thế TrườngIII. Ảnh hưởng của môi trường tới quần thể sinh vật.TRong sản xuấtViệc điều chỉnh mật độ cáthể có ý nghĩa như thế nào?Trồng cây với mật độ hợp lý. Thả cá vừa phải phù hợp với diện tíchNguyễn Thế Trường