Bài giảng môn Sinh học - Mộc nhĩ

 Vi sinh vật học công nghiệp MỘC NHĨ Giảng viên: Mai Đàm Linh Sinh viên: Nguyễn Tiến Lung Nội dungThực trạng nuôi trồngPhương pháp nuôi trồngGiá trị - vai tròGiới thiệu chungMộc nhĩ là tên chung dùng để chỉ ba loài: nấm mèo, vân nhĩ và mộc nhĩ trắng. Chúng đều có hình dạng giống taiMộc nhĩ đen (nấm mèo) Auricularia auricula-judae Vân nhĩ (mao mộc nhĩ)Auricularia polytrichaMộc nhĩ trắng (ngân nhĩ)Tremella fuciformis 1 - Giới thiệu chungNấm mèoVân nhĩMộc nhĩ trắngGiới (regnum)FungiFungiFungiNgành (divisio)BasidiomycotaBasidiomycotaBasidiomycotaLớp (class)AgaricomycetesAgaricomycetesHeterobasidiomycetesBộ (ordo)AuricularialesAuricularialesTremellalesHọ (familia)AuriculaceaeAuriculaceaeTremellalesceaeChi (genus)AuriculariaAuriculariaTremellaLoài (species)A. auricula-judae A. polytricha T. fuciformis Phân loại khoa học Cơ thể nấm là những sợi màu trắng len lỏi trong rơm rạ, thân gỗ Phần thường được gọi là “cây nấm” chính là quả thể của nấm. gồm mặt không sinh sản ở phía trên, hầu như nhẵn đến phủ lông nâu, mô nấm chất keo mặt sinh sản nhẵn hay nhăn nheo nhiều hay ít, phủ lớp phấn trắng do bào tử phóng ra khi nấm trưởng thành.Đặc điểm cấu tạo Cánh mộc nhĩ là một khối keo, tùy vào độ ngâm nước mà ở dạng khô hoặc ở trương lên, hai trạng thái này có thể chuyển đổi cho nhau. Cơ quan sinh sản là đảm đa bào, hình chùy, nằm sâu trong chất keo. Một tế bào đảm có một cuống nhỏ ở bên dưới kéo dài qua lớp bao nhầy và tới bề mặt của thể quả. Trên mỗi cuống nhỏ này có một bào tử đảm.  Đặc điểm cấu tạo Mộc nhĩ thường sống hoại sinh trên các nguyên liệu giàu xenlulô, licnhin do có có hệ enzym xenluloaza Mộc nhĩ phát triển mạnh vào đầu mùa mưa, màu từ nâu nhạt tới sẫm, khi già nó phát tán bào tử Hoạt động sống2 - Giá trị - vai trò100g Mộc nhĩ đenprotein, chất khoáng và vitaminText10,6g protid185mg phốt-pho185mg sắt0,2g lipid65,5g glucid10,6g protein0,03mg caroten0,55mg vita. B20,15mg vita. B12,7mg vita. B3201mg canxi0,2g lipidGiá trị dinh dưỡngMộc nhĩ trắngMộc nhĩ đenVân nhĩVị ngọt, tính bình, bổ âm, sinh dịch, dưỡng vị, sinh tân, nhuận phế, thích hợp cho người âm hư nội nhiệt, suy nhược cơ thể, suy nhược thần kinh, người già, bị các bệnh đường hô hấp, tăng huyết áp, thiểunăng tuần hoàn nãovị ngọt, tính bình, không độc, tác dụng lương huyết chỉ huyết, hoạt huyết nhuận táo, giải độc, ích khí dưỡng âm,chữa chứng xuất huyết, đặc biệt lưu ý đến giá trị cải thiện thành mạch, chống lão hóavị ngọt, tính bình, công dụng lương huyết, chỉ huyết, ích khí dưỡng huyết, nhuận phế ích vị, nhuận táo lợi tràng, phòng chống đông máu nghẽn mạch, chống lão hoá, chống phóng xạ, ức chế một sô chủng ung thư.Giá trị y học Giống như nấm nói chung, mộc nhĩ đóng vai trò quan trọng trong hệ sinh thái. chúng là những sinh vật hoại dưỡng, phân huỷ các chất hữu cơ, khép kín vòng tuần hoàn các chất trong tự nhiên.Vai trò trong tự nhiênChế biến thực phẩm: Mộc nhĩ là một loại rau khô, được sử dụng rất nhiều trong việc chế biến thực phẩm, như xào với rau, thịt, làm nhân bánh, chả đùm, nấu vịt tiềm, Dược liệu: Ăn nhiều thì nhẹ mình, nhớ lâu, quang nước mắt, phòng trừ nhiều chứng bệnh. Vai trò kinh tế: đang được nhân giống nuôi trồng năng suất cao, hiệu quả kinh tế lớnVai trò trong đời sống3 - Phương pháp nuôi trồngNhiệt độ: 28 – 320CĐộ ẩm: Độ ẩm cơ chất 60 - 65%, độ ẩm không khí 90 - 95%Ánh sáng: khi ủ sợi cần để trong bóng tối, khi mộc nhĩ đã lên thì tăng dần độ chiếu sángpH: khoảng 6 - 10, giai đoạn đầu cần môi trường axit yếu, khi đã lên thì nó ưa môi trường trung tính hoặc kiềm yếuĐộ thông thoáng: cần được bảo đảm, nhất là giai đoạn ủ sợiĐiều kiện sống Xử lí nguyên liệu: chọn mùn cưa: chọn của cây nhựa mủ, không dùng mùn cưa cây tinh dầuủ mùn cưa: bổ sung các chất và ủ 30 – 40 ngày Hấp khử trùng túi mùn cưa: hấp ở 1000C trong 3-4Trồng mộc nhĩ trên mùn cưagiờ Cấy và ươm giống: Lượng giống mộc nhĩ cần cho 100kg mùn cưa là 4,0kg, hoặc mỗi túi giá thể cần 10 - 12 gam. Thời gian ươm là 20 – 25 ngỳ. Chăm sóc và thu hoạch: mỗi ngày tưới nước 2-3 lần, sau vài ngày thì có thể thu hoạch. Một tuần thu hoạch 1 lần. Mỗi đợt thu hoạch kéo dài khoảng 1 tháng, sau đó khử trùng lại túi mùn cưa.Trồng mộc nhĩ trên mùn cưa Chọn gỗ: Chọn khi trời ấm áp (tháng 3-4), chặt gỗ về, cưa thành các khúc nhỏ, ủ gỗ. Để gỗ không quá 1 tuần Đục lỗ: đục các hàng sole hình nanh sấu, phải đục thử trước tránh gỗ quá ướt hay quá khô Cấy giống: Cấy giống ngay sau khi đục lỗỦ giống: Ủ nơi khô ráo, thoáng khí, tránh mưa nắng, sau 6 ngày kể từ khi ủ cần tưới nước mỗi ngày 1-2 lần. Ủ 30-35 ngày thì mọc nụ nhĩTrồng mộc nhĩ trên thân cây gỗ Ra giàn: giàn là một lán được thiết kế để các khúc gỗ chứa giống mộc nhĩ. Nóc cần lợp rơm rạ chống nóng, nền phải đổ cát 5-10cm để giữ ẩm. Lán phải gần nguồn nước Chăm sóc, thu hoạch, bảo quản: tưới nước mỗi ngày 3-4 lần, thấy nấm lạ, nấm thối thì phải loại trừ ngay. Khi thấy tai nhĩ dã xoè rộng mép cong về phía sau thì tiến hành thu hoạch. Mộc nhĩ hái xong rửa sạch phơi khô - để nguội rồi bảo quản. Thường sau thu hoạch 3-4 tháng nếu thấy mộc nhĩ phát triển chậm cần ủ lại nửa tháng sau đó lại ra giàn và chăm sóc Trồng mộc nhĩ trên thân cây gỗ Chọn giống: chọn loại giống mộc nhĩ dày bản, màu nâu sáng có lông mịn như nhung, có năng suất cao và được người tiêu dùng ưa chuộng. Nấm giống phải đảm bảo thuần khiết, không nhiễm bệnh Xử lý giống: ủ kỹ phối liệu, hấp kỹ và Một số lưu ýđảm bảo nhiệt độ cũng như thời gian. Cần phơi khô mùn cưa để diệt khuẩn, diệt nấm dại và bảo quản dùng dần.Chăm sóc: khử trùng nhà xưởng, thường xuyên vệ sinh sạch sẽ, tránh ánh sáng trực xạ và phải luôn luôn thoáng mát. Sâu, bệnh: mốc xanh, mốc vàng,hoa cau,mốc đen phát triển đồng thời cùng sợi nấm,có thể làm chết hoàn toàn nấm. Khi trồng trên thân gỗ, thời kì đâu hay có kiến và chuột đến đào bới giống ra ăn.Nấm chỉ xuất hiện xung quanh khu vực cấy giống Năng suất thấp Xuất hiện một loại nấm mốc màu trắng, sau đó chuyển sang màu vàng và có mùi hôi thối Xuất hiện các loại nấm lạ Lớp vỏ gỗ bị bong ra dễ dàng Mộc nhĩ chỉ lên phía trên Kiến, ve, mối phá hoại Mộc nhĩ lên nhiều nhưng thối rữa hàng loạtMột số vấn đề thường gặpSau khi thu hoạch, mộc nhĩ được rửa sạch sẽ bằng nước lã, sau đó có thể đem dùng tươi hoặc phơi khô, đóng bao, bảo quản nơi khô ráo thoáng mát. Có một kinh nghiệm dân gian là muốn cánh mộc nhĩ có mầu nâu hồng thì sau khi rửa sạch, ngâm chúng vào chậu nước với một ít mảnh vỏ quýt, vỏ cam. Ngâm một đêm. Hôm sau vớt ra, phơi khô. Bảo quản Mộc nhĩ được người Trung Quốc biết đến và sử dụng làm thức ăn, làm thuốc từ lâu đời Đây là loại thực phẩm sạch, giàu dinh dưỡng được nhiều người ưa chuộng. Thị trường thế giới rất lớn, trung bình tiêu thụ hàng triệu tấn/nămGiá các loại nấm ăn đang ở mức cao, trong đó mộc nhĩ 1.700 - 6.500 USD/tấn. Các nước xuất khẩu nhiều nấm ăn – nấm dược liệu là Thái Lan, Trung Quốc, Ấn Độ, Việt Nam,4 - Thực trạng nuôi trồngĐiều kiện nước ta thích hợp với việc trồng nấm: khí hậu nóng ẩm, nguồn nguyên liệu dồi dàoXuất hiện rải rác cách đây hơn mười năm, nhưng nghề trồng nấm ăn và nấm dược liệu thật sự phát triển từ năm 2002 đến nay ở nhiều tỉnh trong cả NướcCác địa phương đi đầu trong phong trào này là Nam Định, Ninh Bình, Hà Tây, Đồng Nai,Nghề trồng nấm mang lại hiệu quả kinh tế cao cho người dân, thu nhập trung bình khoảng 100 – 200 triệu đồng/năm, cá biệt một số hộ ở Đồng Nai sản suất quy mô lớn đạt 800 triệu đồng/nămNăm 2002, sản lượng nấm nói chung đạt 150.000 tấn/năm, dự tính năm 2010 đạt 1 triệu tấn/năm. Sản lượng xuất khẩu hiện đang đứng thứ 3 thế giới.Thực trạng nuôi trồngGiá mộc nhĩ của ta xuất khẩu khá rẻ so với các nước khác: giá trong nước cao nhất cũng chỉ 28.000 – 30.000đ/kg, giá xuất khẩu chỉ bằng 60% giá của Trung Quốc, Thái Lan do nguồn nguyên liệu không đảm bảo về chất lượng, sản phẩm không đồng đều về kích thước, mẫu mã... Chỉ số ít địa phương hình thành quy mô sản xuất hàng hóa, đa số mang tính thời vụThiếu sự liên kết giữa nhà nông và doanh nghiệpChưa tạo dựng được thương hiệuHạn chếCần có chính sách khuyến khích phát triểnTăng cường mối liên hệ nông dân – doanh nghiệp Khẳng định thương hiệuGiải phápThank You !