Bài giảng môn Sinh học - Tiết 31 - Bài 29 + 30: Cấu trúc các loại virút vàsự nhân lên của virut trong tế bào chủ

Virut Chương 3VÀ CÁC BỆNH TRUYỀN NHIỄMVirut daïiHIVVirus cuùm H5N1Bệnh đậu mùa ở Ấn Độ Beänh lôû moàm long moùngCây bị bệnh ĐTLVirut và bệnh đốm khoai tâyCAÁU TRUÙC CAÙC LOAÏI VIRUÙT VAØSÖÏ NHAÂN LEÂN CUÛA VIRUT TRONG TEÁ BAØO CHUÛVirut là thöïc theå chöa coù caáu taïo teá baøo, coù kích thöôùc sieâu nhoû vaø coù caáu taïo raát ñôn giaûn, chæ goàm 1 loaïi axit nucleic ñöôïc bao boïc bôûi voû protein, kyù sinh noäi baøo baét buoäc.Tieát 31-Baøi 29+30:Virut laø gì?I. CAÁU TAÏO VAØ HÌNH THAÙI Virut coù caáu taïo nhö theá naøo? VR có voû ngoaøiVR trần1. CAÁU TAÏO1. CAÁU TAÏO Virut goàm 2 thaønh phaàn cô baûn:Phaàn loõi vaø phaàn voû -Phaàn loõi: Bộ gen (ARN)Bộ gen (ADN)VR đốm TLAdeno virut Laø axit nucleic chỉ chứa một trong 2 loại laø: ADN hoặc ARN,coù chöùc naêng di truyeàn -Phaàn vo û(capsit): Ñöôïc caáu taïo töø caùc phaân töû protein goïi laø capsoâme bao boïc phaàn loõi coù chöùc naêng baûo veä axit nucleic.Phức hợp axit nucleic- capside gọi laø nucleocapside.Moät soá virut coøn coù voû ngoaøi goàm caùc gai glycoprotein laøm nhieäm vuï khaùng nguyeân vaø giuùp virut baùm leân beà maët teá baøo vaät chuû (Virut coù voû ngoaøi)Phaân loaïi virut döïa treân tieâu chí naøo?Virut ñöôïc phaân loaïi döïa vaøo loaïi axit nucleic, caáu truùc voû, vaät chuû kyù sinh Caên cöù vaøo axit nucleic chia thaønh 2 nhoùm lôùn: -Virut ADN (virut ñaäu muøa, vieâm gan B, hecpet) -Virut ARN (virut cuùm, virut vieâm naõo Nhaät Baûn)3. Daïng xoaén: 1. Daïng khoái: 2. Daïng phöùc taïp: VR baïi lieät VR hecpet VR ñaäu muøa phagô T2 VR ÑTL VR cuùm VR sôûi VR daïi2. HÌNH THAÙI2. HÌNH THAÙI  Có 3 dạng hình thái cơ bản sau : a. Caáu truùc xoắn : Các capsome sắp xếp theo chieàu xoaén cuûa axit nucleic Virut khảm thuốc láVR cuùm b. Caáu truùc khối: Các capsome xếp thành hình cầu hay khối cầu đa diện(20 maët tam giaùc ñeàu) HIVVirut bại liệtc. Caáu truùc hoãn hợp: Phần đầu có cấu trúc khối chöùa axit nucleic gaén vôùi ñuoâi coù caáu truùc xoaén.Phage T2Veà nhaø quan saùt hình 29.3-SGK vaø moâ taû thí nghieäm cuûa Franken vaø CanratVeà nhaø thöïc hieän leänh SGK trang 117:Em haõy giaûi thích taïi sao virut phaân laäp khoâng phaûi laø chuûng B?Em coù ñoàng yù vôùi yù kieán cho raèng virut laø theå voâ sinh?Theo em coù theå nuoâi virut treân moâi tröôøng nhaân taïo nhö nuoâi vi khuaån ñöôïc khoâng?So saùnh söï khaùc bieät giöõa virut vaø vi khuaån? Quan saùt hình cho bieát chu trình nhaân leân cuûa virut goàm maáy giai ñoaïn? Keå teân.II. CHU TRÌNH NHAÂN LEÂN CUÛA VIRUTChu kỳ nhân lên của vi rut trong teá baøo vaät chuû gồm 5 giai đoạn:Giai đoạn hấp phụGiai đoạn xâm nhậpGiai đoạn sinh tổng hợpGiai đoạn lắp rápGiai đoạn phoùng thíchGiai ñoaïnDieãn bieánSöï haáp thuïXaâm nhaäpSinh toång hôïpLaép raùpPhoùng thích Quan saùt hình,thaûo luaän nhoùm vaø hoaøn thaønh phieáu hoïc taäp sau:1. Giai đoạn hấp phụ  Gai glicoprotein cuûa virut phaûi ñaëc hieäu vôùi thuï theå beà maët cuûa teá baøo thì virut môùi baùm ñöôïc vaøo, neáu khoâng thì khoâng baùm ñöôïc vaøo2. Giai đoạn xâm nhập Ñoái vôùi phagô: Enzim lizozim phaù huûy thaønh teá baøo ñeå bôm axit nucleic vaøo teá baøo chaát, coøn voû naèm beân ngoaøi. Ñoái vôùi virut ñoäng vaät: Ñöa caû nucleocapsit vaøo teá baøo chaát, sau ñoù “côûi voû” ñeå giaûi phoùng axit nucleic3. Giai đoạn sinh tổng hợp Virut söû duïng enzim vaø nguyeân lieäu cuûa teá baøo ñeå toång hôïp axit nucleic vaø protein cho rieâng mình4. Giai đoạn lắp ráp virut Laép axit nucleic vaøo protein voû ñeå taïo virut hoøan chænh5. Giai đoạn giải phóng virut  VR tiết enzim phaù vỡ teá baøo vaø oà aït chui ra ngoaøi  Löu yù:+ Quá trình nhân lên chỉ xảy ra khi VR xâm nhập vào cơ thể sống.+ Thực chất đó là sự nhân lên của 2 thành phần protein và axit nucleic, sau kết hợp lại thành hạt virut.Taïi sao moãi loaïi virut chæ coù theå nhieãm vaøo moät loaïi teá baøo nhaát ñònh?Ví duï HIV chæ nhieãm vaøo teá baøo cuûa heä mieãn dòch( teá baøo T-CD4, ñaïi thöïc baøo) maø khoâng nhieãm vaøo ñöôïc teá baøo gan coøn virut gaây vieâm gan B thì ngöôïc laïi. Do treân beà maët teá baøo coù caùc thuï theå mang tính ñaëc hieäu ñoái vôùi moãi loaïi virut.III. HIV / AIDSEm hieåu theá naøo veà HIV?Taïi sao laïi noùi HIV gaây hoäi chöùng suy giaûm mieãn dòch ôû ngöôøi? Hoäi chöùng naøy daãn ñeán haäu quaû gì? HIV laø virut gaây suy giaûm mieãn dòch ôû ngöôøi	 HIV coù khaû naêng gaây nhieãm vaø phaù huûy moät soá teá baøo cuûa heä thoáng mieãn dòch(teá baøo limpho T, ñaïi thöïc baøo) laøm maát khaû naêng mieãn dòch cô theå Caùc sinh vaät lôïi duïng luùc cô theå bò suy giaûm mieãn dòch ñeå taán coâng vaø gaây beänh cô hoäi.1. Khái niệm veà HIV 2. HIV lây truyền qua những con đường nào?M¸uT×nh dôcMÑ truyÒn sang con -Caùc ñoái töôïng naøo ñöôïc xeáp vaøo nhoùm coù nguy cô laây nhieãm cao? Nhöõng nhoùm ngöôøi tieâm chích ma tuyù vaø gaùi maïi daâm thuoäc nhoùm coù nguy cô laây nhieãm cao3. Caùc giai ñoaïn phaùt trieån cuûa beänhGiai ñoaïnBieåu hieän beänhGiai ñoaïn sô nhieãmGiai ñoaïn khoâng trieäu chöùngGiai ñoaïn bieåu hieän trieäu chöùng AIDSKeùo daøi 2 tuaàn ñeán 3 thaùng. Thöôøng khoâng bieåu hieän trieäu chöùng hoaëc bieåu hieän nheïKeùo daøi 1-10 naêm. Luùc naøy soá löôïng teá baøo limpho T-CD4 giaûm daànCaùc beänh cô hoäi xuaát hieän: tieâu chaûy, vieâm da, söng haïch, lao, ung thö Kapoâsi, maát trí, soát keùo daøi, suùt caân, Cuoái cuøng daãn ñeán caùi cheát khoûi Ñoïc muïc II.3-T120-SGKhoaøn thaønh phieáu hoïc taäp sau:Taïi sao nhieàu ngöôøi khoâng hay bieát mình ñang bò nhieãm HIV? Ñieàu naøy nguy hieåm nhö theá naøo ñeán xaõ hoäi? Thôøi gian uû beänh cuûa HIV raát laâu, coù theå ñeán 10 naêm neân khi chöa bieåu hieän trieäu chöùng ngöôøi beänh khoâng bieát mình ñaõ bò nhieãm HIV -Ngöôøi beänh coù theå khoâng bieát mình bò beänh nhieãm HIV neân khoâng coù bieän phaùp phoøng ngöøa.Do ñoù deã laây lan cho ngöôøi thaân vaø coäng ñoàng.4. Phòng ngöøa HIV/AIDS bằng cách nào? Hiểu biết về AIDS Sống lành mạnh. Loại trừ tệ nạn xã hội. Vệ sinh y tế.Caâu 1: Virut laø gì?a. Laø thöïc theå chöa coù caáu taïo teá baøo,coù kích thöôùcsieâu nhoû.b. Coù caáu taïo raát ñôn giaûn,chæ goàm loõi laø 1axit nucleâic(ADN hoaëc ARN) ñöôïc bao boïc bôûi lôùp voû laø proâtein.c.Laø moät thöïc theå ñaõ coù caáu taïo teá baøo,Vaät chaát di truyeàn laø ADN vaø ARN.d. Caû a vaø b. Haõy khoanh troøn ñaùp aùn ñuùng nhaát cho cacù caâu sau ñaây:Caâu 2: Virut coù caùc loaïi caáu truùc naøo? a. Caáu truùc khoái b. Caáu truùc xoaén c. Caáu truùc hoãn hôïp d. Caû a,b vaø cCaâu 3: Trong teá baøo chuû,virut tieán haønh ñieàu khieån boä maùy di truyeàn ñeå toång hôïp: a. Axit nucleic. b.Protein. c.Caùc enzim. d.Caû a vaø b.Caâu 4: Caùc dòch beänh do virut gaây ra raát nguy hieåm vì: a. Kích thöôùt virut raát nhoû neân deã phaùt hieän. b. Deã thay ñoåi caáu truùc di truyeàn neân khoâng coù vacxin ñeå phoøng ngöøa c. Khi nhieãm vaøo vaät chuû thöôøng khoâng bò phaùt hieän ra ngay neân deã bò lan truyeàn. d. Caû b vaø c.Caâu 5: HIV laø gì? a.HIV laø moät vi khuaån gaây ra beänh AIDS. b. HIV laø caên beänh theá kyû cuûa loaøi ngöôøi. c. HIV laø moät virut gaây suy yeáu mieãn dòch ôû ngöôøi. d. Caû a vaø b. -Veà nhaø: +Hoaøn thaønh phaàn leänh ôû baøi 29. +Traû lôøi caùc caâu hoûi cuoái baøi 29,30-SGK. +Ñoïc muïc “Em coù bieát” cuoái baøi 29,30-SGK. +Chuaån bò baøi 31traû lôøi leänh trong baøi.