Bài giảng môn Vật lý Lớp 9 - Tiết 31: Bài tập vận dụng quy tắc nắm tay phải và quy tắc bàn tay trái

KIỂM TRA BÀI CŨPhát biểu quy tắc nắm tay phải. Quy tắc bàn tay tráiNắm bàn tay phải, rồi đặt sao cho bốn ngón tay hướng theo chiều dòng điện chạy qua các vòng dây thì ngón cái choãi ra chỉ chiều của đường sức từ trong lòng ống dây .Đáp án:Quy tắc nắm tay phảiQui t¾c bµn tay tr¸iNSĐặt bàn tay trái sao cho các đường sức từ hướng vào lòng bàn tay, chiều từ cổ tay đến ngón tay giữa hướng theo chiều dòng điện thì ngón cái choải ra chỉ chiều của lực điện từSNĐóng mạch điệna) Có hiện tượng gì xảy ra với thanh nam châmb) Đổi chiều dòng điện chạy qua các vòng dây, hiện tượng sẻ xảy ra như thế nào?c) Hãy làm thí nghiệm để kiểm tra.ABK_+Tiết 31BÀI TẬP VẬN DỤNG QUY TẮC NẮM TAY PHẢIVÀ QUY TẮC BÀN TAY TRÁIBÀI 1Treo thanh nam châm gần ống dây (hình bên)SNTiết 31BÀI TẬP VẬN DỤNG QUY TẮC NẮM TAY PHẢIVÀ QUY TẮC BÀN TAY TRÁIHƯỚNG DẪN BÀI 1K+Đóng mạch điện - Dòng điện chạy trong cuộn dây dẫnCác đường sức từ trong cuộn dây xuất hiện. Có chiều như hình vẽ- Đầu B của ống dây là từ cực Bắc, đầu A của ống dây là từ cực Nam- Do vậy từ cực Bắc (N) của ống dây hút từ cực Nam (S) của nam châm nên nam châm bị ống dây dẫn hút vàoABNSnam châm bị ống dây dẫn hút vàoa) Thì K+ABSNSNTiết 31BÀI TẬP VẬN DỤNG QUY TẮC NẮM TAY PHẢIVÀ QUY TẮC BÀN TAY TRÁIHƯỚNG DẪN BÀI 1b) Khi đổi chiều dòng điện thì- Các đường sức từ trong lòng ống đổi chiều. Từ cực Nam của ống dây dẫn đẩy từ cực Nam của nam châm ra xa và đồng thời hút từ cực Bắc của nam châm lại gần ống dâyTừ cực Nam của ống dây dẫn đẩy từ cực Nam của nam châm ra xa và đồng thời hút từ cực Bắc của nam châm lại gần ống dâyc) Các nhóm bố trí thí nghiệm như hình vẽ để kiểm tra- Nên các từ cực của ống dây thay đổi đâù A là cực Bắc đầu B là cực NamDo vậy:- Dòng điện đổi chiềuHãy xác định chiều của lực điện từ, chiều của dòng điện, chiều đường sức từ và tên từ cực trong các trường hợp sau.Ký hiệu: Chỉ chiều dòng điện có phương vuông góc với mặt phẳng trang giấy và chiều đi từ phía trước ra phía sauChỉ chiều dòng điện có phương vuông góc với mặt phẳng trang giấy và chiều đi từ phía sau ra phía trướcSNSNa)b)c)Tiết 31BÀI TẬP VẬN DỤNG QUY TẮC NẮM TAY PHẢIVÀ QUY TẮC BÀN TAY TRÁIBÀI 2..SNa)Tiết 31BÀI TẬP VẬN DỤNG QUY TẮC NẮM TAY PHẢIVÀ QUY TẮC BÀN TAY TRÁIHƯỚNG DẪN BÀI 2- Các đường sức từ đi từ cực bắc đến cực nam của nam châm - Lực điện từ tác dụng lên dây dẫn có dòng điện chạy qua được xác định như hình vẽHình aTương tự ta xác định được chiều của dòng điện chạy trong dây dẫn ở (hình b). Chiều của đường sức từ (hình c)SNb)c).NNNSTiết 31BÀI TẬP VẬN DỤNG QUY TẮC NẮM TAY PHẢIVÀ QUY TẮC BÀN TAY TRÁIBÀI 3SNDABCCho khung dây dẫn ABCD (có thể quay quanh trục oo’) có dòng điện chạy qua đặt trong từ trường, chiều của dòng điện và tên các cực của nam châm như hình vẽ.a) Hãy vẽ lực tác dụng lên đoạn dây dẫn AB và lực tác dụng lên đoạn dây CD OO’b) Cặp lực , làm cho khung dây quay theo chiều nào?c) Để khung dây ABCD quay theo chiều ngược lại thì phải làm thế nào?Tiết 31BÀI TẬP VẬN DỤNG QUY TẮC NẮM TAY PHẢIVÀ QUY TẮC BÀN TAY TRÁIHƯỚNG DẪN BÀI 3: a)SNDABCb) Cặp lực , làm cho khung dây quay theo chiều ngược kim đồng hồc) Để cho khung dây ABCD quay theo chiều ngược lại thì:- Đổi chiều của dòng điện chạy trong khung dây ABCD- Đổi chiều của đường sức từhoặcSNDABCNSOO’- Dòng điện đi từ A đến B, C đến D- Đường sức từ đi từ cực N đến cực S- Lực tác dụng lên dây AB- Lực tác dụng lên dây CD(Như hình vẽ)Tiết 31BÀI TẬP VẬN DỤNG QUY TẮC NẮM TAY PHẢIVÀ QUY TẮC BÀN TAY TRÁI* Các bước giải bài tập vận dụng quy tắc nắm tay phảiBước 1: Xác định chiều dòng điệnBước 2: Xác định chiều của dòng điện chạy qua dây dẫn Bước 3: Đặt bàn tay phải theo đúng quy tắcBước 4: Rút ra kết luận của bài toán* Các bước giải bài tập vận dụng quy tắc bàn tay tráiBước 1: Vẽ và xác định được chiều đường sức từ của nam châmBước 2: Vẽ chiều đường sức từ của ống dây có dòng điện Bước 3: Đặt bàn tay trái theo đúng quy tắcBước 4: Rút ra kết luận của bài toánDặn dò- Về nhà nắm lại các bước giải bài tập vận dụng quy tắc nắm tay phải, quy tắc bàn tay trái- Làm các bài tập 30.1 30.5 trong sách bài tập- Đọc và nghiên cứu trước bài: Động cơ điện một chiềuHƯỚNG DẪN GIẢI BÀI 30.5 SBTsNVận dụng quy tắc nắm tay phải, xác định tên các cực của nam châm điệnSau đó vận dụng quy tắc bàn tay trái để xác định chiều của lực điện từ tác dụng lên dây dẫn có dòng điện.Bài học kết thúc tại đâyC¶m ¬n quý thÇy c« vµ c¸c em!