Bài giảng môn Vật lý Lớp 9 - Tiết 46, Bài 42: Thấu kính hội tụ

Kiểm tra Nêu kết luận về mối quan hệ giữa góc tới và góc khúc xạ khi tia sáng truyền từ không khí sang các môi trường trong suốt rắn lỏng khác?Trả lời:Khi tia sáng truyền từ không khí sang các môi trường trong suốt rắn, lỏng khác thì:Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới Góc tới tăng(giảm) thì góc khúc xạ cũng tăng (giảm). Khi góc tới bằng 0o thì góc khúc xạ bằng 0o , tia sáng không bị gãy khúc khi truyền qua hai môi trường Bạn Kiên: Cậu dùng loại kính gì hứng ánh sáng mặt trời mà lại đốt cháy được tờ giấy trên sân như vậy?Bạn Long: Anh tớ bảo đó là thấu kính hội tụ.Bạn Kiên: Thấu kính hội tụ là gì nhỉTiết 46 – Bài 42 THẤU KÍNH HỘI TỤI - ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ1. Thí nghiệmTiết 46 – Bài 42 THẤU KÍNH HỘI TỤI - ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ1. Thí nghiệmTiết 46 – Bài 42 THẤU KÍNH HỘI TỤI - ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ1. Thí nghiệmC1: Chùm tia khúc xạ ra khỏi thấu kính có đặc điểm gì mà người ta gọi nó là thấu kính hội tụ?Trả lời: Chùm tia khúc xạ ra khỏi thấu kính là chùm hội tụC2: Hãy chỉ ra tia tới, tia ló trong thí nghiệm ở hình 42.2. Tia tới Tia lóTiết 46 – Bài 42 THẤU KÍNH HỘI TỤI - ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤThí nghiệm Hình dạng của thấu kính hội tụC3: Tìm hiểu, so sánh độ dày phần rìa so với phần giữa của thấu kính hội tụ dùng trong thí nghiệm.Trả lời: Phần rìa của thấu kính hội tụ mỏng hơn phần giữaThấu kính được làm bằng vật liệu trong suốt( Thuỷ tinh hoặc nhựa) Kí hiệu thấu kính hội tụ được vẽ như hình 42.3d.Tiết 46 – Bài 42 THẤU KÍNH HỘI TỤI - ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤII - TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ1. Trục chính Trong các tia tới vuông góc với mặt thấu kínhhội tụ, có một tia cho tia ló truyền thẳng không đổi hướng. Tia này trùng với một đường thẳng gọi là (Δ) của thấu kính. Tiết 46 – Bài 42 THẤU KÍNH HỘI TỤI - ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤII - TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤTrục chính Quang tâm Trục chính của thấu kính hội tụ đi qua một điểm O trong thấu kính mà mọi tia sáng tới điểm này đều đi thẳng không đổi hướng. Điểm O gọi là quang tâm của thấu kính. OTiết 46 – Bài 42 THẤU KÍNH HỘI TỤI - ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤII - TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤTrục chính Quang tâm Tiêu điểmC5: Quan sát lại thí nghiệm ở hình 42.2 và cho biết điểm hội tụ F của chùm tia ló nằm trên đường thẳng chứa tia tới nào? Hãy biểu diễn chùm tia tới và chùm tia ló trong thí nghiệm này trên hình 42.4.OFTrả lời: Điểm hội tụ F của chùm tia tới song song với trục chính của thấu kính, nằm trên trục chính.C6: Vẫn thí nghiệm trên, nếu chiếu chùm tia tới vào mặt bên kiacủa thấu kính thì chùm tia ló có đặc điểm gì?OF’FTrả lời: Khi đó chùm tia ló vẫn hội tụ tại một điểm trên trục chính(điểm F’). Tiết 46 – Bài 42 THẤU KÍNH HỘI TỤI - ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤII - TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤTrục chính Quang tâm Tiêu điểmOFOF’FMột chùm tia tới song song với trục chính của thấu kính hội tụ cho chùm tia ló hội tụ tại điểm F nằm trên trục chính. Điểm đó gọi là tiêu điểmcủa thấu kính hội tụ và nằm khác phía với chùm tia tới.Mỗi thấu kính hội tụ có hai tiêu điểm F và F’ nằm về hai phía của thấu kính.Tiết 46 – Bài 42 THẤU KÍNH HỘI TỤI - ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤII - TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤTrục chính Quang tâm Tiêu điểm Tiêu cựOFOF’FKhoảng cách từ quang tâm đến mỗi tiêu điểm OF = OF’ = f gọi là tiêu cự của thấu kínhNếu cho tia tới đi qua tiêu điểm của thấu kính thì thấy tia ló song song với trục chính.Tiết 46 – Bài 42 THẤU KÍNH HỘI TỤI - ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤII - TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤIII - VẬN DỤNGC7: Trên hình 42.6 có vẽ thấu kính hội tụ, quang tâm O, trục chính Δ, hai tiêu điểm F và F’, các tia tới 1, 2, 3. Hãy vẽ tia ló của các tia này.FF’SOS’(1)(2)(3)F’sTiết 46 – Bài 42 THẤU KÍNH HỘI TỤI - ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤII - TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤIII - VẬN DỤNGC8: Trả lời câu hỏi bạn Kiên nêu ra ở phần mở bài.Trả lời: Thấu kính hội tụ là thấu kính có phần rìa mỏng hơn phần giữa. Nếu chiếu một chùm sáng tới song song với trục chính của thấu kính hội tụ thì chùm tia ló sẽ hội tụ tại tiêu điểm của thấu kính.Ghi nhớThấu kính hội tụ thường dùng có phần rìa mỏng hơn phần giữa.Một chùm tia tới song song với trục chính của thấu kính hội tụ cho chùm tia ló hội tụ tại tiêu điểm của thấu kính.Đường truyền của ba tia sáng đặc biệt qua thấu kính hội tụ:Tia tới quang tâm thì tia ló tiếp tục truyền thẳng theo phương của tia tới.Tia tới song song với trục chính thì tia ló qua tiêu điểm.Tia tới qua tiêu điểm thì tia ló song song với trục chính.Hướng dẫn về nhà Học thuộc phần ghi nhớ. Làm bài tập từ 42-43.1  42-43.3 SBT. Đọc phần có thể em chưa biết.