Bài giảng Ngữ văn 10 - Bài: Tóm tắt văn bản thuyết minh (chương trình chuẩn)

A/Kiểm tra bài cũ Câu hỏi: Trình bày mục đích yêu cầu của Tóm tắt văn bản tự sự .B/ GIỚI THIỆU BÀI MỚI 	Khi tiếp xúc với một văn bản thuyết minh về một 	đối tượng nào đó chúng ta thườùng thấy có những văn 	bản trình bày ngắn, có văn bản trình bày dài kết hợp 	với việc sử dụng những biện pháp nghệ thuật ???.... Vậy thì làm cách nào để hình dung rõ và nhớ lâu điều cốt lõi của văn bản ? 	Có một cách để chúng ta thực hiện được điều đó được dễ dàng đó là TÓM TẮT VĂN BẢN THUYẾT MINH.Trường THPT chuyên Hùng VươngGiáo viên ngữ văn : Nguyễn Hữu PhúcBài : TÓM TẮT VĂN BẢN THUYẾT MINH( Chương trình chuẩn)* MỤC TIÊU BÀI HỌC- Tóm tắt được một văn bản thuyết minh có nội dung đơn giản về một sản vật, một danh lam thắng cảnh, một hiện tượng văn học. . .- Thích thú đọc và viết văn thuyết minh trong nhà trường cũng như theo yêu cầu của cuộc sống.-Kết hợp các phương phápTập trung làm rõ tính khách quan, tính khoa học, tính phổ thông của văn bản, chú ý phần trọng tâm là mục II: Cách tóm tắt văn bản thuyết minh.I.MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU TÓM TẮT VĂN BẢN THUYẾT MINH	1.Mục đích	Nhằm hiểu và ghi nhớ những nội dung cơ bản của bài hoặc giới thiệu với người khác về đối tượng thuyết minh hoăïc về văn bản đó.	2.Yêu cầu	Ngắn gọn, rành mạch, sát với nội dung cơ bản của văn bản gốc.	II. CÁCH TÓM TẮT VĂN BẢN THUYẾT MINH : 1/ Văn bản: Nhà sànBếp nhà sànNhịp chày giã gạoDân tộc H’Mông Đen-Dân tộc Thái ĐenDân tộc H’Mông Đỏ-Lai ChâuDân tộc TÀY ở SaPaDân tộc H’Mông Hoa-Dân tộc Dao ĐỏII. CÁCH TÓM TẮT VĂN BẢN THUYẾT MINH : 1/ Văn bản: Nhà sàna. Văn bản thuyết minh về nhà sàn. 	Nhà sàn là một công trình xây dựng gần gũi, quen thuộc với người dân miền núi nước ta và một số dân tộc khác ở Đông Nam Á. b. Đại ý: 	Bài văn thuyết minh về kiến trúc, nguồn gốc và những tiện ích của ngôi nhà sàn.c. Bố cục VBTM trên gồm 3 phần: Mở bài: Từ đầu đến”... cộng đồng” Định nghĩa và nêu mục đích sử dụng nhà sàn. Thân bài: “ Toàn bộ... là nhà sàn.”Thuyết minh cấu tạo, nguồn gốc và công dụng của nhà sàn.Kết bài: Phần còn lại Đánh giá ca ngợi vẻ đẹp và sự hấp dẫn của nhà sàn ở VN xưa và nay.Nhà sànC.Đoạn văn tóm tắt (10’) Nhà sàn là công trình kiến trúc có mái che dùng để ở hoặc sử dụng vào một số mục đích khác. Toàn bộ nhà sàn được cấu tạo bằng tre, giang, nứa gỗ; gồm nhiều cột chống, mặt sàn, gầm sàn, các khoang nhà ở để rửa ráy. Hai đầu nhà có hai cầu thang. Nhà sàn xuất hiện từ thời Đá mới. Tồn tại phổ biến ở miền núi Việt Nam và Đông Nam Á. Nhà sàn có nhiều tiện ích : vừa phù hợp với nơi cư trú miền núi, đầm lầy, vừa tận dụng nguyên liệu tại chỗ, giữ được vệ sinh và bảo đảm an toàn cho người ở. Nhà sàn ở một số vùng ở miền núi nước ta đạt tới trình độ kĩ thuật và thẩm mĩ cao, đã và đang hấp dẫn khách du lịch.2/Khái quát cách thức tóm tắt văn bản thuyết minh :A.Đọc văn bản gốc để tìm dữ liệu, có thể gạch dưới những ý quan trọng, lướt qua những tư liệu, số liệu không quan trọng.B.Kiểm tra lại.C.Xác định mục đích, yêu cầu tóm tắt.D.Diễn đạt các nội dung, tóm tắt thành câu, đoạn, bài đáp ứng được yêu cầu của văn bản.Cách thức tóm tắt VBTM- 4 bước:B1: Xác định mục đích, yêu cầu của việc tóm tắt văn bản.B2: Đọc văn bản gốc để tìm dữ liệu, có thể gạch chân những từ ngữ, ý quan trọng, lướt qua những tư liệu, số liệu không quan trọng.B3: Diễn đạt các nội dung, tóm tắt thành câu, thành đoạn, thành bài đáp ứng yêu cầu của văn bản.B4: Kiểm tra lại.Như vậy sự sắp xếp đúng của bài tập trên sẽ là: 1. C 2. A 3. D 4. B- Vì sao phải sắp xếp các bước như vậy?- Có đảo lộn được không?III.Luyện Tập :Bài tập 1a)Đối tượng thuyết minh : Tiểu sử, sự nghiệp nhà thơ Ma-su-ô Ba-sô và những đặc điểm của thể thơ hai-cư.b)Bố cục : - Đoạn 1 (từ đầu đến “1867-1902..”) : Tóm tắt tiểu sử và giới thiệu tác phẩm của Ba-sô. - Đoạn 2 (còn lại) : Thuyết minh về đặc điểm nội dung và nghệ thuật của thơ hai-cưBảng so sánhTóm tắt VB tự sự-MĐ : Hiểu được tác phẩm-Cách thức : Dựa vào sự việc chính và nhân vật chính-Quy trình : 4 bước nhưng không giống với các nội dung trong tóm tắt VBTMTóm tắt VB thuyết minh-Nhận thức được đối tượng-Dựa vào định nghĩa, dữ liệu, thông số, số liệu, nhận định-4 bước nhưng không giống với các nội dung trong tóm tắt VBTS2. Bt về nhàIV. Chuẩn bị bài mới Học sinh chuẩn bị bài “ Hồi trống Cổ thành”Nhóm Giáo viên trường THPT chuyên Hùng Vương xin chân thành cảm ơn quý thầy cô đã theo dõi phần bài dạy của chúng tôi. Trong phần trình bày chắc chắn còn có nhiều thiếu sót, kính mong quý thầy cô đóng góp ý kiến để cho tiết dạy mới được tốt hơn. Xin chân thành cảm ơn, xin chúc quý thầy cô sức khỏe, thành công !