Bài giảng Ngữ văn 10 - Ca dao than thân yêu thương và tình nghĩa

YÊU THƯƠNG VÀ TÌNH NGHĨACA DAO THAN THÂN I. Giới thiệu : II. Phân tích:	1. Những câu hát than thân: 	a. Lời than về thân phận người phụ nữ trong xã hội cũ: ( bài 1,2 ) 	b. Lời than về sự lỡ duyên: ( bài 3 ) 2. Những câu hát yêu thương, tình nghĩa: 	a. Tình yêu đôi lứa: ( bài 4, 5 ) 	 	b. Tình nghĩa vợ chồng: ( bài 6) Khăn thương nhớ ai, Khăn rơi xuống đất. Khăn thương nhớ ai, Khăn vắt lên vai. Khăn thương nhớ ai, Khăn chùi nước mắt. Đèn thương nhớ ai, Mà đèn không tắt. Mắt thương nhớ ai, Mắt ngủ không yên. Đêm qua em những lo phiền, Lo vì một nỗi không yên một bề1. Bài 4 : Nỗi thương nhớ người yêu a. Hình ảnh biểu tượng:+ Khăn (ẩn dụ ): - kỉ vật trao duyên, gợi nhớ người thương - nghệ thuật láy cú pháp theo lối vắt dòng, động từ  tâm trạng ngổn ngang, nỗi nhớ thương triền 	miên trong không gian+ Đèn (ẩn dụ ): đêm, ngọn lửa tình yêu  thao thức, nỗi nhớ thương dằng dặc theo thời gian+ Mắt (hoán dụ ) : cửa sổ tâm hồn, nỗi lòng cô gái  trăn trở, nỗi nhớ thương khắc khoải, sâu sắc b. Lời bộc bạch tâm sự : lo, phiền, không yên  băn khoăn cho hạnh phúc lứa đôi  nỗi nhớ thương, sự lo lắng trong tình yêu Nét đẹp tâm hồn trong tình yêu của cô gái Việt Nam2. Bài 5: Ước muốn trong tình yêuƯớc gì sông rộng một gang, Bắc cầu dải yếm để chàng sang chơi. a. Lời ước muốn của cô gái nói với chàng trai : sông rộng một gang  không thực, ý tưởng độc đáo  muốn rút ngắn, thu hẹp khoảng cách không gian	 Ước mơ táo bạo b. Chiếc cầu - dải yếm : - một sáng tạo nghệ thuật độc đáo trong ca dao - chiếc cầu (ẩn dụ): nơi gặp gỡ, hò hẹn - dải yếm (hoán dụ): mềm mại, duyên dáng; trái tim rạo rực yêu thương Hình ảnh gần gũi, táo bạo mà đằm thắm đầy 	nữ tính Ước muốn mãnh liệt trong tình yêu Kết tinh vẻ đẹp của tâm hồn người lao động và cách nói ý nhị của họ trong tình yêu“ Muối ba năm muối đang còn mặn Gừng chín tháng gừng hãy còn cay Đôi ta nghĩa nặng tình dày Có xa nhau đi nữa ba vạn sáu ngàn ngày mới xa.”3. Bài 6: Tình nghĩa vợ chồngHình ảnh giàu giá trị biểu cảm:+ mưối mặn - gừng cay (ẩn dụ)  Sự gắn bó tự nhiên , đồng cam cộng khổ + đôi ta nghĩa nặng – tình dày ( so sánh )  Sự gắn bó ân tình+ ba vạn sáu ngàn ngày ( lối nói trùng điệp )  Khẳng định sự thuỷ chung, son sắt  Đề cao lối sống đậm tình nặng nghĩa4. Củng cố:	- Tìm những nét nghệ thuật đặc sắc của ca dao dân ca	- Tìm những bài ca dao bắt đầu bằng hình ảnh thân em5. Dặn dò:	Học bài cũ và soạn bài “Đặc điểm của ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết ”