Bài giảng Ngữ văn 10 - Lập dàn ý bài văn thuyết minh

Ngữ văn 10, tiết 52 – Làm văn:Lập dàn ý bài văn thuyết minhVế ANH MINH THPT QUẢNG XƯƠNG 41I. Dàn ý bài văn thuyết minh:1. Bố cục của bài làm văn:- Mở bài: Giới thiệu sự vật, sự việc, vấn đề cụ thể của bài viết.- Thân bài: Nội dung chính của bài viết.- Kết bài: Nêu suy nghĩ, nhận định của người viết về vấn đề vừa trình bày.2. Văn bản thuyết minh và bố cục ba phần:- Bố cục 3 phần hoàn toàn phù hợp với văn bản thuyết minh.- Bởi vì: Văn bản thuyết minh cũng là kết quả của một thao tác làm văn -> Một thao tác làm văn hoàn chỉnh phải bao gồm 3 phần.3. Trình tự sắp xếp ý cho phần Thân bài của văn bản thuyết minh:- Phù hợp: 	+ Trình tự thời gian -> Nhằm giới thiệu sự thay đổi nào đó.	+ Trình tự không gian -> Nhằm giới thiệu cấu trúc, kiến trúc	+ Trình tự nhận thức -> Nhằm giới thiệu nhận thức của con người.- Không phù hợp: 	+ Trình tự chứng minh-phản bác: Là thao tác thường dùng trong văn nghị luận nhằm tán thành hay bác bỏ một ý kiến nào đó. Em hãy nhắc lại bố cục ba phần của một bài làm văn và nhiệm vụ của từng phần?Theo em, bố cục ba phần của một bài làm văn có phù hợp với đặc điểm của một bài văn thuyết minh không?Theo em, trình tự sắp xếp ý cho phần Thân bài của văn bản thuyết minh được nêu ra trong SGK có phù hợp không?2II. Lập dàn ý bài văn thuyết minh:1. Xác định đề tài:	- Xác định đối tượng mình sẽ thuyết minh	- Đề tài thuyết minh rất rộng: gồm toàn bộ các vấn đề thuộc tự nhiên, xã hội và con người.	- VD: 	+ Thuyết minh về tác giả Nguyễn Du.	+ Thuyết minh về Ngũ Hành Sơn và ngọn núi Thổ Sơn.Em hiểu như thế nào là việc xácđịnh đề tài trong bài văn thuyết minh?Em hãy xác định đề tài trong các văn bản sau. Và nêu thêm một vài đề tài mà em sẽ thuyết minh? 32. Lập dàn ý:Mở bài:	- Phải nêu được đề tài bài viết:	+ Khu du lịch Bằng Tạ	- Làm cho người đọc nhận ra được kiểu bài văn thuyết minh chứ không phải một dạng văn bản nào khác	-> Chủ yếu bằng biện pháp giới thiệu.	- Phải thu hút được sự chú ý của người đọc đối với đề tài mà mình sẽ giới thiệu.Em hãy xác định phần Mở bài ở văn bản bên. Theo em, phải thực hiện nhiệm vụ gì ở phần Mở bài?4b) Thân bài:- Phải tìm ý và chọn ý:	+ Các nét văn hoá dân tộc ở Bằng Tạ.	+ Khả năng liên kết với các điểm du lịch khác.	+ Thiên nhiên Bằng Tạ.Sắp xếp các ý:	+ Các ý được sắp xếp theo một trật tự nhất định, từ thiên nhiên -> các nét văn hoá -> khả năng kết nối với các khu du lịch khác.	-> Nói chung các ý phải sắp xếp sao cho rành mạch và có ý nghĩac) Kết bài:	- Phải trở lại được với đề tài thuyết minh.	- Phải làm sao để lưu lại được cảm xúc trong lòng người đọc về đề tài ấy.Em hãy xác định phần Thân bài ở văn bản bên. Theo em, ở phần Thân bài cần phải làm gì?Phần Thân bài ở văn bản bên có những ý nào?Các ý trong Thân bài được sắp xếp như thế nào?Em hãy đọc văn bản ở trang 172 và cho biết: theo yêu cầu trong SGK, khi thuyết minh về Chu Văn An, em sẽ sắp xếp ý theo cách nào?Xác định phần Kết bài ở văn bản bên? Phần kết bài phải đáp ứng những yêu cầu gì?53. Kết luận:	Để lập được dàn ý cho bài văn thuyết minh đạt kết quả, phải: 	- Nắm vững các kiến thức về dàn ý và kỹ năng lập dàn ý.	- Cần nắm vững, đầy đủ và chính xác về đề tài cần thuyết minh.	- Tìm cách bố trí, sắp xếp (kết cấu) các ý thành một hệ thống hợp lý, chặt chẽ và có ý nghĩa.Vậy, theo em, phải làm gì để việc lập dàn ý cho bài văn thuyết minh đạt kết quả tốt?6III. Luyện tập:1. Giới thiệu một tác giả văn học: Tác giả Nguyễn Bỉnh Khiêm.*Mở bài:	+ Nguyễn Bỉnh Khiêm là một nhà Nho tài đức vẹn toàn.* Thân bài:	- Nguyễn Bỉnh Khiêm (1491-1585) quê ở làng Trung Am, nay thuộc xã Lý Học, huyện Vĩnh Bảo, Hải Phòng.	- Đỗ Trạng nguyên năm 1535, làm quan dưới triều Mạc.	+ Dâng sớ vạch tội bọn lộng thần -> vua không nghe -> cáo quan về quê dạy học, lấy hiệu là Bạch Vân.	+ Nguyễn Bỉnh Khiêm là người có học vấn uyên thâm -> có nhiều mách bảo kín đáo cho vua chúa nhằm hạn chế chiến tranh, chết chóc.	- Nguyễn Bỉnh Khiêm là nhà thơ lớn của dân tộc.	+ Để lại khoảng 700 bài thơ chữ Hán và hơn 170 bài thơ chữ Nôm.	+ Thơ ông mang đậm chất giáo huấn, triết lý, ca ngợi chí kẻ sĩ, thú thanh nhàn, và phê phán những thói xấu trong xã hội.* Kết bài: 	- Nguyễn Bỉnh Khiêm là tấm gương về tài năng và nhân cách.	- Tấm gương đó còn sáng soi đến mãi ngày nay và sau này.2. Giới thiệu quy trình để làm ra hạt gạo.Chia lớp thành 4 nhóm. Mỗi nhóm hãy lập dàn ý cho mỗi yêu cầu của phần Luyện tập trong SGK.Em hãy trình bày dàn ý giới thiệu về tác giả Nguyễn Bỉnh Khiêm?Em hãy giới thiệu quy trình để làm ra hạt gạo. 7Chúc các em học tốt !Vế ANH MINH THPT QUẢNG XƯƠNG 48