Bài giảng Ngữ văn 10 - Tiết 26, 27: Ca dao than thân, yêu thương tình nghĩa

 Chaøo möøng quyù thaày coâ ñeán döï tieát hoïc naøy. Tiết 26-27: Đọc văn CA DAO THAN THAÂN, YEÂU THÖÔNG TÌNH NGHÓA 1. Khaùi nieäm “ca dao”:2. Ñaëc ñieåm cuûa ca dao :a/ Noäi dung: Ca dao diễn tả ñời sống taâm hồn, tư tưởng, tình cảm cuûa ngöôøi bình daân xöa: tieáng haùt than thaân, lôøi ca yeâu thöông tình nghóa, tieáng cöôøi haøi höôùcb/ Ngheä thuaät:+ Lôøi thô ngaén goïn, ngoân ngöõ giaûn dò, giaøu hình aûnh so saùnh, aån duï...+ Thöôøng vieát baèng thô luïc baùt hoaêïc luïc baùt bieán theå I/.Giôùi thieäu (sgk – tr 18 )+ Dieãn ñaït baèng moät soá coâng thöùc mang ñaäm saéc thaùi daân gianII/ Ñoïc – hieåu: 1/ Tieáng haùt than thaân (baøi 1, 2) Thaân em nhö taám luïa ñaøo,Phaát phô giöõa chôï bieát vaøo tay ai. Thaân em nhö cuû aáu gaiRuoät trong thì traéng voû ngoaøi thì ñen. Ai ôi neám thöû maø xem!Neám ra, môùi bieát raèng em ngoït buøi.Baøi 1Baøi 2bieát vaøo tay ai- Caùch môûû ñaàu: “Thaân em nhö”lôøi than ngaäm nguøi, xoùt xa về thaân phận người phụ nữ trong xaõ hoäi cuõ. 1/. Tieáng haùt than thaân (baøi 1, 2)moâ thức quen thuộc- Hình aûnh:+ Taám luïa ñaøophaát phô giöõa chôï(ñeïp, coù giaù trò)Ngöôøi phuï nöõ yù thöùc ñöôïc saéc ñeïp, tuoåi xuaân vaø giaù trò cuûa mình nhöng soá phaän choâng cheânh, phuï thuoäc vaøo ngöôøi söû duïngThaân phaän coù neùt chung nhöng noãi ñau cuûa töøng ngöôøi phuï nöõ laïi mang saéc thaùi rieâng ñöôïc dieãn taû qua hình aûnh so saùnh, aån duï khaùc nhau.Haõy chæ ra hình aûnh so saùnh, aån duï cuûa moãi baøi vaø cho bieát yù nghóa bieåu ñaït soá phaän ngöôøi phuï nöõ qua moãi hình aûnh.?+ Cuû aáu gaiNgöôøi phuï nöõ vöøa xoùt xa cho thaân phaän thaáp heøn laïi vöøa töï khaúng ñònh giaù trò ñích thöïc cuûa mình. ruoät trong traéng, ngoït buøivoû ngoaøi thì ñen Söï ñoái laäp giöõa hình thöùc vôùi phaåm chaát, taâm hoàn1/. Tieáng haùt than thaân (tt)(Có ích) “ Ai ơi nếm thử mà xem Nếm ra mới biết rằng em ngọt bùi”Lời mời mọc tha thiết Nỗi ngậm ngùi, chua xót vì giá trị thực của mình không ai biết đến.* Tiểu kết: Hai bài ca dao không chỉ nói lên thân phận bị phụ thuộc của người phụ nữ trong xã hội phong kiến mà còn là tiếng nói khẳng định giá trị, phẩm chất của họ. 1/. Tieáng haùt than thaân (tt)2/. Tieáng haùt yeâu thöông, tình nghóa (3, 4, 5, 6) Baøi 3 “ Treøo leân caây kheá nöûa ngaøy,Ai laøm chua xoùt loøng naøy, kheá ôi! Maët traêng saùnh vôùi maët trôøi,Sao Hoâm saùnh vôùi sao Mai chaèng chaèng. Mình ôi! coù nhôù ta chaêng?Ta nhö sao Vöôït chôø traêng giöõa trôøi.” ñöa ñaåy, gôïi caûm höùng ñeå boäc loä taâm traïng.“Ai laøm chua xoùt loøng naøy kheá ôi!” phieám chæ nhưng xaùc định: chæ XHPK xöa vôùi nhöõng raøng buoäc, ngaên caùch.Taâm traïng: chua xoùt, ngaäm nguøi vaø oaùn traùch vì bò lôõ duyeân.- Söû duïng töø: - Caùch môû ñaàu:“Treøo leân caây kheá nöûa ngaøy” Baøi 3 + Chua xoùt (AÅn duï) Chua của khế Đắng cay, đau khổ+ Ai:  Baøi 3 “Mình ôi! Coù nhôù ta chaêng?”+ Caùch xöng hoâ quen thuoäc trong cadaoTình caûm thaân thieát gaén boù+ Hình aûnh aån duïKhaúng ñònh tình caûm maõi khoâng thay ñoåi + maët traêng - maët trôøi + sao Hoâm - sao Mai- Hình aûnh:“Ta nhö sao Vöôït chôø traêng giöõa trôøi.”NT so saùnh, aån duï ,ïñieäp tö ø“saùnh với”, töø laùy “chaèng chaèng”+ hình ảnh thieân nhieân to lôùn, vónh haèng: Maëc duø lôõ duyeân nhöng tình nghóa con ngöôøi nhö theá naøo? Ñieàu ñoù ñöôïc khaúng ñònh qua hình aûnh ngheä thuaät naøo? Haõy phaân tích ngheä thuaät ñoù. Vì sao taùc giaû daân gian laïi laáy hình aûnh thieân nhieân, vuõ truï ñeå khaúng ñònh tình nghóa cuûa con ngöôøi?..?khaúng ñònh loøng ngöôøi beàn vöõng thuûy chung...*Tieåu keát: Baøi ca dao theå hieän noãi ñau cuûa nhöõng ngöôøi lôõ duyeân vaø veû ñeïp trong tình yeâu cuûa hoïDuø lôõ duyeân nhöng tình nghóa vaãn beàn chaët, thuyû chung nhö thieân nhieân, vuõ truï vónh haèng vaø vaãn chôø ñôïi moøn moûi trong coâ ñôn vaø voâ voïng.  Baøi 3? Từ việc học những baøi ca dao treân, em ñaõ thaáy vaø hieåu ñöôïc nhöõng gì veà ñôøi soáng taâm hoàn, tình caûm, veû ñeïp cuûa ngöôøi lao ñoäng xöa?? Qua chuøm ca dao, haõy chæ ra nhöõng bieän phaùp tu töø thöôøng ñöôïc söû duïng trong ca dao. Nhöõng bieän phaùp aáy coù neùt gì khaùc so vôùi ngheä thuaät thô cuûa vaên hoïc vieát? Chaân thaønh caùm ôn quyù thaày coâ cuøng caùc em hoïc sinh Hát đối đáp giao duyên  Baøi 4“Khăn thương nhớ ai, Khăn rơi xuống đất. Khăn thương nhớ ai, Khăn vắt leân vai. Khăn thương nhớ ai, Khaên chuøi nöôùc maét. Ñeøn thöông nhôù ai, Maø ñeøn khoâng taét. Maét thöông nhôù ai, Maét nguû khoâng yeân. Ñeâm qua em nhöõng lo phieàn, Lo vì moät noãi khoâng yeân moät beà ” Baøi 4  Noãi nhôù thöông ngöôøi yeâu cuûa coâ gaùi: - Khaên:rôi xuoáng ñaátvaét leân vaichuøi nöôùc maétNgheä thuaät nhaân hoaù ñöôïc boäc loä qua caùc hình aûnh bieåu töôïng: khaên, ñeøn, maét. Vaät trao duyeân, + Khaên Dieãn taû taâm traïng boàn choàn, noãi nhôù nhung baâng khuaâng, da dieát cuûa coâ gaùi. vaät kæ nieäm, gaàn guõi chia seû noãi nieàmcuøng coâ gaùi+ “Khaên thöông nhôù ai”:ñieäp caâutaïo neân ñieäp khuùc dieãn taû noãi nhôù Vì sao nhaân vaät tröõ tình laïi möôïn hình aûnh “khaên” ñeå boäc loä noãi nhôù? “Khaên” ñöôïc mieâu taû thoâng qua thuû phaùp ngheä thuaät naøo? Dieãn taû taâm traïng gì cuûa coâ gaùi??Baèng loái thô vaét doøng, söû duïng hình aûnh bieåu töôïng, ñoaïn thô gôïi taû noãi nhôù thöông baâng khuaâng, da dieát, maõnh lieät cuûa ngöôøi con gaùiñang yeâu.- “Maét nguû khoâng yeân”Dieãn taû taâm traïng khaéc khoaûi, tình yeâu chaùy boûng vaø noãi nhôù trieàn mieân day döùt, khoân nguoâi- “Ñeøn khoâng taét”:  Baøi 4 (tt) Noãi lo phieàn cuûa coâ gaùi: “Ñeâm qua em nhöõng lo phieànLo vì moät noãi khoâng yeân moät beà...”Söû duïng ñieäp töø, Baøi ca dao laø tieáng haùt cuûa traùi tim yeâu thöông maõnh lieät, khao khaùt haïnh phuùc - veû ñeïp taâm hoàn cuûa nhöõng coâ gaùi Vieät ôû laøngqueâ xöa theå thô, nhòp thô thay ñoåi. Dieãn taû noãi lo sôï meânh moâng cho haïnh phuùc löùa ñoâi.*Tieåu keát: “Öôùc gì soâng roäng moät gangBaéc caàu daûi yeám ñeå chaøng sang chôi”- Lôøi cuûa coâ gaùi noùi vôùi chaøng trai (ngöôøi yeâu) - Öôùc muoán:+ soâng roäng moät gang+ baéc caàu daûi yeámÖôùc muoán taùo baïo, vaø ñoäc ñaùoÖôùc muoán xuaát phaùt töø traùi tim yeâu thöông chaân thaønh, maõnh lieät, khao khaùt moät tình yeâu gaén boù * Tieåu keát: Baøi ca dao theå hieän veû ñeïp trong tìnhyeâu (chaân thaønh, maõnh lieät) vaø caû trong caùch theå hieän cuûa coâ gaùi (taùo baïo nhöng khoângkeùm phaàn nöõ tính).  Baøi 5 Theo anh (chò), xuaát phaùt töø ñaâu nhaân vaät tröõ tình laïi coù nhöõng öôùc muoán taùo baïo, maõnh lieät nhö vaäy??  Baøi 6“Muoái ba naêm muoái coøn maën Göøng chín thaùng göøng haõy coøn cay Ñoâi ta nghóa naëng tình daøy Coù xa nhau ñi chaêng nöõa cuõng ba vaïn saùu nghìn ngaøy môùi xa”*Tieåu keát:Baèng loái noùi truøng ñieäp, noái tieáp, baøi cadao khaúng ñònh söï saét son, chungthuyû trong tình nghóa vôï choàngKhaúng ñònh tình nghóa vôï choàng maën noàng, thuyû chung, gaén boù troïn ñôøi qua bao ñaéng cay, gian khoå “Ñoâi ta nghóa naëng tình daøy Coù xa nhau...ba vaïn saùu nghìn ngaøy môùi xa.” - Hình aûnh bieåu töôïng:“muoái”, “göøng” (aån duï)+“Muoái” vaø “göøng”:laø gia vò, vò thuoác quen thuoäc, gaàn guõi cuûa ngöôøi lao ñoäng+ Höông vò cuûa “muoái” vaø“göøng” chæ höông vò tình ngöôøi trong cuoäc soáng. Baøi 6 Vì sao khi noùi ñeán tình nghóa con ngöôøi, ca dao laïi duøng hình aûnh “muoái” vaø “göøng”? Phaân tích yù nghóa bieåu töôïng vaø giaù trò bieåu caûm cuûa nhöõng hình aûnh naøy? ?(Ghi nhôù sgk)1. Noäi dung: Chuøm ca dao boäc loä chaân thaønh, saâusaéc noãi nieàm chua xoùt, ñaéng cay vaø tình caûm yeâu thöông chung thuyû cuûa ngöôøi bình daân trong xaõ hoäi cuõ.2. Ngheä thuaät: Söû duïng nhieàu moâ thöùc quen thuoäc, nhieàu hình aûnh bieåu töôïng, so saùnh, aån duï, nhaân hoaù..., theå thô truyeàn thoáng... III/.Toång keát IV/. Luyeän taäp - “Thaân em nhö gieáng giöõa ñaøng,Ngöôøi khoân röûa maët, ngöôøi phaøm röûa chaân.”Caâu 1: - “Thaân em nhö haït möa raøo, Haït rôi xuoáng gieáng, haït vaøo vöôøn hoa.”Caâu 2: - “Göûi khaên, göûi aùo, göûi lôøi, Göûi ñoâi chaøng maïng cho ngöôøi ôû xa.”- Hoïc thuoäc ca dao- Söu taàm moät soá baøi ca dao coù ñeà taøi töông töï- Phaân tích, caûm nhaän noäi dung vaø ngheä thuaät cuûa töøng baøi ca dao- Soaïn baøi: “Ñaëc ñieåm ngoân ngöõ noùi vaø ngoân ngöõ vieát”+ Khaùi nieäm, ñaëc ñieåm cuûa ngoân ngöõ noùi+ Khaùi nieäm, ñaëc ñieåm cuûa ngoân ngöõ vieát+ Chuẩn caùc baøi taäp 1, 2, 3, tr88, 89 HÖÔÙNG DAÃN VEÀ NHAØ