Bài giảng Ngữ văn 10 - Tiết học: Chuyện chức phán sự đền Tản Viên - Trường THPT Lí Thường Kiệt

Văn học lớp 10 Bài giảng : CUYỆN CHỨC PHÁN SỰ Người soạn giảng :Phạm Lê Thanh Kết cấu bài giảngI. Giới thiệu chung :1. Tác giả : 2. Tác phẩm - Tập truyện “Truyền kỳ mạn lục”- Truyện “Chuyện chức phán sự ở đền Tản Viên”II. Bố cục: Cùng chọn lựa 1. 2. IV. Tổng kết 3. 1. Giá trị nội dung 2. Giá trị nghệ thuật III. Phân tích: I. Giới thiệu chung: Tác giả -Nguyễn DữQuê: Hải Dương 2.Tác phẩm-“Truyền kỳ mạn lục" của Nguyễn Dữ - “Thiên cổ kỳ bút". Viết bằng chữ Hán, có phần dịch ra nôm.+Dịch giả : Trúc Khê (Ngô Văn Triện)+Gồm 20 truyện. + Theo bản in năm 1763: “Chuyện chức phán sự đền Tản viên” xếp thứ 8. ( TK XVI ) -Mượn linh ảo, ly kỳ -> thái độ nhân sinh.-Truyện truyền kỳ:*Tóm tắt truyện: Ngô Tử Văn Người cương trựcthấy sự tà gian không thể chịu nổiTướng giặcTử Văn đốt đền hiện trong mơ đe doạ...=> Tử Văn không sợ -Thổ công kể việc bị cướp đền, tạm lánh ở đền TảnViên. -Tử Văn vượt những áp lực, cản trở để làm rừ trắng đen.-Diêm Vương xử tội tướng giặc và cho Tử Văn sống lại.-Thổ công hiện về mời Tử Văn vào chức phán sự ở đền Tản Viên- núi Thổ cụng từng đến lánh. Tử trận gần đền ở lại làm yêu lµm quáiTướng giặc mất chỗ nương náu,Tử VănTướng giặcđốt đềnThổ côngDiêm Vương xửChức phán sự đền Tản ViênTrừng phạtTiến cử Về dương thếKể tội tướng giặcII. Bố cục: Em có thể chọn lựa từ hai cách dưới đây Chia theo diễn biến câu chuyện 1.Giới thiệu hai nhân vật và sự việc đốt đền2.Sự xuất hiện của tên bại tướng và Thổ công đền3.Tử Văn đấu tranh ở cõi âm và việc trở về dương thế. 4. Thổ công tiến cử Tử Văn: chức phán sự đền Tản Viên 5.Kết chuyện kể và lời bình. Chia theo xung độtĐốt đềnĐối mặt ( Tên bại tướng, Lời Thổ công đền)Đối chất, đấu khẩu Phán xét của Diêm Vương5. Kết chuyện và lời bình.= >Từ đó, thử chọn lựa cách phân tích tác phẩm: D. Dung hoà, kết hợp được các cách trên C. Theo từng nhân vật chính         B. Theo xung đột A. Theo diễn biến1. Ngô Tử Văn bất khuất vì chính nghĩa: III. Phân tích: a.Sự việc đốt đền b.Cuộc đối mặt với kẻ ỏc và gặp Thổ cụng bị hại c.Tử văn bị đưa xuống cõi âm d.Nhậm chức phán sự“Ngô Tử Văn tên là Soạn, người huyện Yên Dũng đất Lạng Giang. Chàng vốn khẳng khái nóng nẩy, thấy sự tà gian thì không thể chịu được, vùng bắc người ta vẫn khen là một người cương trực. Trong làng trước có một tòa đền, vẫn linh ứng lắm. Cuối đời nhà Hồ, quân Ngô sang lấn cướp, vùng ấy thành một nơi chiến trường. Bộ tướng của Mộc Thạnh có viên Bách hộ họ Thôi, tử trận ở gần đền, từ đấy làm yêu làm quái trong dân gian. Tử Văn rất là tức giận, một hôm tắm gội sạch sẽ, khấn trời rồi châm lửa đốt đền. Mọi người đều lắc đầu lè lưỡi, họ lo sợ thay cho Tử Văn, nhưng Tử Văn vung tay không cần gì cả.a.Sự việc đốt đền:-Bản chất nhân vật: + “Cương trực” + “Rất là tức giận” dù cái ác chưa ph¹m đến Tử Văn. Nỗi uất giận của người anh hùng (“vì nghÜa diÖt th©n”). -Hành động đốt đền+ Chuẩn bị: “tắm gội sạch sẽ”: tẩy trần làm việc thiêng, tiên liệu kết cục xấu. “khấn trời”... : xin phép từ tà, đốt chỗ ngụ của ma quỷ. Bất đắc dĩ phải phạm đạo trời và sự linh ứng của ngụi đền. Không phải hành động của kẻ vỡ danh, vỡ lợi hay vỡ sự liều lĩnh nhất thời. Thái độ tôn kính, nghiêm túc .    Tử Văn: Vung tay không cần gì... → Một thái độ dứt khoát, bất chấp hậu quả xấu cho bản thân mình. Mọi người lắc đầu lè lưỡi. Lo sợ thay cho Tử Văn (quý nể ngầm...) + “Châm lửa đốt đền” : .- Nhà ngươi đã theo nghiệp nho, đọc sách thánh hiền, há không biết cái đức của quỷ thần ra sao, cớ gỡ lại dám lăng miệt, hủy tượng đốt đền, khiến cho hương lửa không có chỗ tựa nương, oai linh không có nơi hiển hiện, vậy bảo làm sao bây giờ? Biết điều thỡ dựng trả tòa đền như cũ. Nếu không thỡ vô cớ hủy đền Lư sơn, Cố Thiệu sẽ khó lòng tránh khỏi tai vạ”.Tử Văn mặc kệ, vẫn cứ ngồi ngất ngưởng tự nhiên, người kia tức giận nói:Phong Đụ không xa xôi gỡ, ta tuy hèn, há lại không đem nổi nhà người đến đấy. Không nghe lời ta thỡ rồi sẽ biết.Nói rồi phất áo đi.Chiều tối, lại có một ông già, áo vải mũ đen, phong độ nhàn nhã, thủng thỉnh đi vào đến trước thềm, vái chào mà rằng: -Tôi là vị Thổ công ở đây, nghe thấy việc làm rất thú của nhà thầy, vậy xin đến để tỏ lời mừng.Ông già chau mặt nói:- Rễ ác mọc lan, khó lòng lay động. Tôi đã định thưa kiện, nhưng mà có nhiều nỗi ngăn trở. Những đền miếu gần quanh, vỡ tham của đút, đều bênh vực cho nó cả. Tôi chỉ giữ được một chút lòng thành thực, nhưng không làm thế nào để thông đạt được lên cho nên đành tạm ẩn nhẫn mà ngồi xó một nơi.Tử Văn nói:Hắn có thực là tay hung hãn, có thể gieo vạ cho tôi không?- Hắn quyết chống chọi với nhà thầy, hiện đã kiện thầy ở Minh ty. Tôi thừa lúc hắn đi vắng nên lén đến đây báo cho nhà thầy biết để mà liệu kế, khỏi phải chết một cách oan uổng.b.Cuộc đối mặt với kẻ ác và gặp Thổ công bị hại: *Tướng giặc: trách mắng, đòi trả đền, đe doạ Tử Văn : ngồi ngất ngưởng, tự nhiên ( không sợ)*Thổ công: phong độ nhàn nhã > mơ ước của nhân dân. Đồng thời bài tỏ tâm sự ngầm về thời thế của tác giả. - Kết truyền kỳ, Tử Văn “chắp tay thi lễ” khi gặp người quen (sự gần gũi, tinh đời); “thoắt cưỡi giú mà đi biến mất” (kỳ ảo ).Tiểu kết: Hình tượng nhân vật Tử Văn đại diện cho chính nghĩa trong cuộc đấu trí, đấu gan cam go, không khoan nhượng với gian tà. Chức phán sự là một "phần thưởng” đưa nhân vật bất tử trong một cương vị xứng đáng. Đền Và thờ Thần Tản Viên - Chết: Làm yêu làm quái+ Đánh đuổi Thổ công có công đức, cướp đền linh để ngụ gây tội ác.+ Quấy nhiễu, phá hoại đời sống bình an của dân lành.+ Đút lót các quan dưới âm, lừa Diêm Vương để hại Tử Văn chết oan. c.Kết cục đáng đời: a. Sự độc ác: - Sống: kẻ ngoại xâm gây đại hoạ, một vùng đất hoá chiến trường .2. Tên bại tướng gian ác:b. Sự gian trá, giảo hoạt:- Giọng dạy dỗ - lộ mặt- đe doạ- Lấn át- tố cáo- Ra vẻ khoan dung khi sợ lộ.“khẩu gỗ nhét vào miệng”, “bỏ vào... ngục cửu u”;Cõi Dương “ngôi mộ... bị bật tung lên, hài cốt tan tành ra nhý cỏm”. Bị trừng phạt: Cõi âm “lồng sắt chụp vào đầu”, Tiểu kết: Bản chất tên tướng giặc ngoại xâm => Chết vẫn tàn ác, gian tham.Kết cục thể hiện lòng căm thù giặc và ước mơ của nhân dân. (Mong muốn diệt từ tận gốc sự tàn ác tà gian của quân lấn cướp.) 3. Hai cõi tương giao và ý nghĩa của truyền kỳ:Hai cõi tương giao :* Cõi âm:- Các nhân vật:-Hai ngôi đền:*Cõi dương-Hai địa điểm: +Nơi khoan giảm: dinh toà rất lớn, thành sắt+Nơi đoạ đầy: Sông  gió tanh sóng xám, lạnh thấu xương. Thêm vào cảnh tượng là “ mấy vạn quỷ nanh ỏc...”-Các nhân vật :+Diờm Výừng công minh, biết sửa sai(Chỉ có ở cõi âm!)+Tướng giặc và các phán quan ăn của đút. +Thổ công bị đánh đuổi “chỉ có chút lòng thành thực”.Đền Tản Viên(Thổ công lánh, Tử Văn làm phán sự). Đền bị tà gian chiếm (Tử Văn đốt)Người đời (“mọi người lắc đầu lè lưỡi”)Tử Văn? Nhận xét về sự hiển hiện của hai cõi- ngụ ý nhân sinh	 - Nơi nào cũng có thiện- có ác, có chính - có tà. - Cuộc đấu luụn gay gắt, kẻ sĩ cần cú bản lĩnh. ? Nhận xét về nghệ thuật xuyên suốt của truyện Bên cạnh nghệ thuật kể chuyện và xây dựng nhân vật, là nghệ thuật tương phản (xuyên suốt trong từng chi tiết nội dung và cách thức miêu tả) ? Giá trị của truyện truyền kỳ-Huyền bí: sức hấp dẫn, gợi tò mò.-Luật nhân quả: Sống vì chính nghĩa- chết sẽ được hưởng phúc và ngược lại.b.ý nghĩa của truyền kỳ : Bài học làm người* Nhìn nhận các cách sống: Ác tà gian (Tướng giặc) Thiện đơn thuần là nạn nhân của cái ác (Thổ công)Thiện đấu tranh vì chính nghĩa (Tử Văn) Công bằng và hạnh phúc chỉ đến khi người chính trực biết đấu tranh với cái xấu, cái ác, sự tà gian. * Niềm tin vào lẽ phải: Chính (Thiện) Tà (ác) Tử Văn -tên giặc phương Bắc bị thua . Thổ cụng -Số đông quan lại đều ăn của đút lót .Diêm Vương phán quyết (Mắng các phán quan, trị tà, tha Tử Văn) Chính cuối cùng tất thắng tà.Tương quan chính - tàĐường lên núi TảnIV. Tổng kết :1. Néi dung :2. Nghệ thuật * Bài học nhân sinh về chính – tà, thiện- ác trong đời.*Xây dựng hình tượng nhân vật mang tính điển hỡnh* Nghệ thuật tương phản xuyên suốt tác phẩm*Kể chuyện hấp dẫn với địa điểm, thời gian cụ thể. Cách dựng cảnh sinh động, tình huống giàu kịch tính.=> Tài năng viết truyện và thái độ với đời của Nguyễn Dữ cùng sự hấp dẫn đặc biệt của truyện truyền kỳ trong dân gian. * c1. Nội dung :Lời cảm ơn đượcgửi từ núi Tản!