Bài giảng Ngữ văn 10 - Tỏ lòng - Trường Dân tộc Nội trú tỉnh Quảng Ninh

LỚP 10Giỏo viờn: Phan Văn Thanh TRƯỜNG THPT DTNT TỈNH QUẢNG NGÃINgày 5 thỏng 11 năm 2010Giỏo viờn: Phan Văn ThanhTrường THPT Dõn tộc nội trỳ tỉnh Quảng NgóiKiểm tra bài cũTinh thaàn yeõu nửụực, mang aõm hửụỷng haứo huứng.ẹi tửứ noọi dung yeõu nửụực mang aõm hửụỷng ngụùi ca ủeỏn phaỷn aựnh ,pheõ phaựn hieọn thửùc xaừ hoọi phong kieỏn.Chuỷ nghúa nhaõn ủaùo choỏng PK (chuỷ ủeà lụựn) Tieỏng noựi ủoứi quyeàn soỏng, ủoứi haùnh phuực vaứ ủaỏu tranh giaỷi phoựng con ngửụứi trong ủoự coự con ngửụứi caự nhaõn nhaỏt laứ phuù nửừ.Cho bieỏt nội dung naứo sau ủaõy cuỷa vaờn hoùc tửụng ửựng vụựi giai ủoaùn TKX TK XIV ?Tinh thaàn yeõu nửụực, mang aõm hửụỷng haứo huứng.Ngày 5 thỏng 11 năm 2010Giỏo viờn: Phan Văn ThanhTrường THPT Dõn tộc nội trỳ tỉnh Quảng NgóiCaực yeỏu toỏ taùo neõn vaờn hoùc chửừ Haựn ?Taực giaỷ : trớ thửực nho hoùc Vieọt NamSaựng taực : chửừ HaựnTheồ loaùi : chieỏu, bieồu, hũch, caựo, truyeọn truyeàn kỡ, tieồu thuyeỏt chửụng hoài, phuự, thụ coồ phong, thụ ủửụứng luaọtCả ba yếu tố treõnKiểm tra bài cũCả ba yếu tố trờnNgày 5 thỏng 11 năm 2010Giỏo viờn: Phan Văn ThanhTrường THPT Dõn tộc nội trỳ tỉnh Quảng NgóiTrần Quốc Tuấn, Lờ Thỏnh Tụng, Nguyễn Du.Trần Quốc Tuấn, Trương Hỏn Siờu, Phạm Ngũ Lóo.Nguyễn Trói, Phạm Ngũ Lóo, Nguyễn Bỉnh KiờmLý Cụng Uẩn, Lý Thường Kiệt, Trần Quang Khải.Cả 2 và 4.Kiểm tra bài cũCho bieỏt taực giaỷ naứo sau ủaõy thuoọc giai ủoaùn vaờn hoùc TKX TK XIV ?5. Cả 2 và 4.Ngày 5 thỏng 11 năm 2010Giỏo viờn: Phan Văn ThanhTrường THPT Dõn tộc nội trỳ tỉnh Quảng NgóiTỏ lòng(Thuật hoài - Phạm Ngũ Lão)Giảng vănGiỏo viờn: Phan Văn ThanhTrường Dõn tộc Nội trỳ tỉnh QNNgày 5 thỏng 11 năm 2010Giỏo viờn: Phan Văn ThanhTrường THPT Dõn tộc nội trỳ tỉnh Quảng NgóiI. Tỡm hiểu chungHọc sinh đọc tiểu dẫn Nờu vài nột sơ lược về cuộc đời của Phạm Ngũ Lóo? Ngày 5 thỏng 11 năm 2010Giỏo viờn: Phan Văn ThanhTrường THPT Dõn tộc nội trỳ tỉnh Quảng NgóiPhạm Ngũ Lão- Lỳc trẻ gắn liền với giai thoại người đan sọt làng Phự Ủng.- Trong quõn đội là một vị tướng nổi tiếng đỏnh đõu thắng đú.- Thớch đọc sỏch ngõm thơ.Ngày 5 thỏng 11 năm 2010Giỏo viờn: Phan Văn ThanhTrường THPT Dõn tộc nội trỳ tỉnh Quảng NgóiNgười làng Phự ủng, Huyện Đường Hào, Hưng Yờn ngày nay. Là người văn vừ toàn tài, cú cụng lớn trong hai cuộc khỏng chiến chống quõn Nguyờn – Mụng (1285 và 1287). Cú địa vị cao ở đời Trần.Sự nghiệp sỏng tỏc : sỏng tỏc ớt nhưng để đời với hai bài thơ+ Thuật hoài+ Viếng Thượng tướng quốc cụng Hưng Đạo Đại Vương I. Tỡm hiểu chung1. Tỏc giả (1255 – 1320)Ngày 5 thỏng 11 năm 2010Giỏo viờn: Phan Văn ThanhTrường THPT Dõn tộc nội trỳ tỉnh Quảng NgóiKhu đền thờ Phạm Ngũ Lão ở làng Phù Ủng, Hưng Yên ngày nayKhu lăng mộ Phạm Ngũ Lão ở làng Phù Ủng, Hưng Yên ngày nayNgày 5 thỏng 11 năm 2010Giỏo viờn: Phan Văn ThanhTrường THPT Dõn tộc nội trỳ tỉnh Quảng Ngói 2. Tỏc phẩm a. Hoàn cảnh sỏng tỏcBài thơ ra đời trước cuộc kháng chiến chống Mông - Nguyên lần thứ 2 ( 1285)b. Nhan đề, thể loại* Nhan đề:- Thuật: Kể, bày tỏ- Hoài: Nỗi lòngBày tỏ nỗi lòng* Thể loại:Thất ngôn tứ tuyệt Đường luậtc. Bố cục2 phần2 câu đầu:2 câu cuối:Hình ảnh người trai và quân đội thời TrầnNỗi lòng của tác giảNgày 5 thỏng 11 năm 2010Giỏo viờn: Phan Văn ThanhTrường THPT Dõn tộc nội trỳ tỉnh Quảng NgóiNguyên tácPhiên âmDịch thơHoành súc giang sơn cỏp kỷ thu,Tam quõn tỡ hỗ khớ thụn Ngưu .Nam nhi vị liễu cụng danh trỏi ,Tu thớnh nhõn gian thuyết Vũ hầu. Mỳa giỏo non sụng trỏi mấy thu,Ba quõn khớ mạnh nuốt trụi trõu.Cụng danh nam tử cũn vương nợ,Luống thẹn tai nghe chuyện Vũ hầu.Ngày 5 thỏng 11 năm 2010Giỏo viờn: Phan Văn ThanhTrường THPT Dõn tộc nội trỳ tỉnh Quảng NgóiII. Đọc - hiểu văn bản 1. Hai cõu thơ đầuHọc sinh đọc văn bản Hai cõu đầu gợi cho em hỡnh ảnh nào? Hỡnh ảnh người trai đời Trần được khắc họa qua cõu thơ thứ nhất như thế nào ? So sỏnh giữa bản dịch và nguyờn tỏc ?Ngày 5 thỏng 11 năm 2010Giỏo viờn: Phan Văn ThanhTrường THPT Dõn tộc nội trỳ tỉnh Quảng Ngói mới chỉ thể hiện sự điêu luyện, nhưng thiếu đi độ cứng rắn, mạnh mẽHoành súc giang sơn khỏp kỷ thu,(Mỳa giỏo non sụng trải mấy thu) Tử theỏ aỏy ủửụùc ủaởt trong + Khoõng gian:+Thụứi gian :So sánhPhiên âm: Hoành sóc:Dịch thơ: Múa giáo : là cầm ngang ngọn giáo.Khắc hoạ được tư thế hiên ngang, lẫm liệt, vững chãi của người traựng sĩ roứng raừ bao năm (khaựp kổ thu). rộngdàiTôn cao tầm vóc vũ trụ, sức mạnh dẻo dai và ý chí của người tráng sĩ thời TrầnII. Đọc - hiểu văn bản a. Cõu thơ đầu: Hỡnh ảnh trỏng sĩNgày 5 thỏng 11 năm 2010Giỏo viờn: Phan Văn ThanhTrường THPT Dõn tộc nội trỳ tỉnh Quảng Ngói Tam quõn tỡ hổ khớ thụn ngưu (Ba quõn khớ mạnh nuốt trụi trõu) - Tam quân là 3 đạo quân trung quân tiền quânhậu quân Tì hổ khí thôn ngưu: Là sức mạnh như hổ báo của quân đội nhà Trần . - Nghệ thuật so sánh, cường điệu : Sự lớn mạnh của quân đội nhà Trần và hào khí thời Trần cũng như hào khí của dân tộc. b. Cõu thơ 2: Hỡnh ảnh ba quõn Cảm nhận chung về hỡnh ảnh ba quõn? Tỏc giả sử dụng nghệ thuật gỡ để khắc họa? Ngày 5 thỏng 11 năm 2010Giỏo viờn: Phan Văn ThanhTrường THPT Dõn tộc nội trỳ tỉnh Quảng Ngói Sao Ngưu Lang là ngụi sao sỏng nhất trong chũm sao Thiờn Ưng (Aquila) và là sao sỏng thứ 12 trong bầu trời đờm. Sao Ngưu Lang là một đỉnh của Tam giỏc mựa hố. Nú là sao dạng "A" hay sao trắng cỏch Trỏi Đất 17 năm ỏnh sỏng và là một trong những sao gần nhất cú thể nhỡn thấy bằng mắt thường. Trong một số ngụn ngữ nước ngoài, chẳng hạn như trong tiếng Anh, nú cú tờn là "Altair" hay "Atair" cú nguồn gốc từ tiếng Ả Rập để chỉ "con chim đang bay“.Sao Ngưu LangSo sỏnh kớch cỡ sao Ngưu Lang và Mặt Trời Tam giỏc mựa hố. Sao Ngưu Lang ở phớa dưới, bờn phải Ngày 5 thỏng 11 năm 2010Giỏo viờn: Phan Văn ThanhTrường THPT Dõn tộc nội trỳ tỉnh Quảng NgóiHỡnh ảnh trỏng sĩ lồng vào hỡnh ảnh ba quõn tạo nờn hỡnh ảnh chung sức mạnh của dõn tộc rất đẹp (với nhiều chiều kớch: ngang, cao, dài, sõu), mang tớnh sử thi.Hai hỡnh ảnh trờn cú liờn hệ gỡ với nhau?Sơ kết: Bằng bỳt phỏp vừa hiện thực vừa lóng mạn, hai cõu thơ tạo dựng hai hỡnh ảnh độc đỏo. Đú là hai sản phẩm lý tưởng của thời đại (Hào khớ Đụng A)Ngày 5 thỏng 11 năm 2010Giỏo viờn: Phan Văn ThanhTrường THPT Dõn tộc nội trỳ tỉnh Quảng Ngói Hào khí Đông AHào khí nhà Trần Nhà Trần AĐôngChữ “Đụng” + bộ A = chữ “Trần” Ngày 5 thỏng 11 năm 2010Giỏo viờn: Phan Văn ThanhTrường THPT Dõn tộc nội trỳ tỉnh Quảng NgóiNgày 5 thỏng 11 năm 2010Giỏo viờn: Phan Văn ThanhTrường THPT Dõn tộc nội trỳ tỉnh Quảng Ngói là nghĩa vụ, trách nhiệm của mỗi người khi đất nước có giặc ngoại xâm. Nam nhi vị liễu công danh trái (Công danh nam tử còn vương nợ)- Nợ công danh: 2. Hai cõu kết: Nỗi lũng của người trỏng sĩHọc sinh đọc hai cõu cuối Tỏc giả núi gỡ về hỡnh ảnh trỏng sĩ ở hai cõu cuối ?  Trỏng sĩ bày tỏ nỗi lũng với cỏi chớ : đú là vấn đề “cụng danh”: + Phải làm nờn sự nghiệp cho đất nước.+ Để lại tiếng thơm cho đời sau.+ Đất nước chưa vẹn toàn thỡ nam nhi “cũn vương nợ” và cũn “thẹn”. Ngày 5 thỏng 11 năm 2010Giỏo viờn: Phan Văn ThanhTrường THPT Dõn tộc nội trỳ tỉnh Quảng NgóiNguyễn Cụng Trứ từng khẳng định: “Đó mang tiếng ở trong trời đất Phải có danh gì với núi sông”Phan Bội Chõu từng núi: “Làm trai phải lạ ở trên đời Há để càn khôn tự chuyển dời” Tại sao Phạm Ngũ Lóo lại nhận mỡnh cũn vương nợ? Cũn thẹn khi nghe chuyện Vũ hầu? Nỗi thẹn đú giỳp ta hiểu thờm gỡ về nhõn cỏch của Phạm Ngũ Lóo?Ngày 5 thỏng 11 năm 2010Giỏo viờn: Phan Văn ThanhTrường THPT Dõn tộc nội trỳ tỉnh Quảng Ngói Tu thớnh nhõn gian thuyết Vũ hầu (Luống thẹn tai nghe chuyện Vũ hầu) Thấy mình chưa có tài mưu lược lớn như Gia Cát Lượng.“Thẹn” :Sự khiờm tốní thức trỏch nhiệm của con người trước vận nước. 2. Hai cõu kết: Nỗi lũng của người trỏng sĩGia Cát Lượng Lời thơ chựng xuống, dựng điển tớch gúp phần thể hiện tõm trạng: Khao khỏt muốn cống hiến đời mỡnh cho sự nghiệp cứu nước. Ngày 5 thỏng 11 năm 2010Giỏo viờn: Phan Văn ThanhTrường THPT Dõn tộc nội trỳ tỉnh Quảng Ngói Sơ kết :Trong thơ cổ điển “Cỏi tụi” ớt được núi đến, ở đõy Phạm Ngũ Lóo đó núi lờn tõm sự của chớnh mỡnh một cỏch chõn thành, thẳng thắn. Đú là điều đỏng quý. Cỏi tụi ấy làm tiền đề cho “cỏi tụi” trong văn học sau này (đầu thế kỉ XX đến giai đoạn 1930 – 1945)	Vớ như, Nguyễn Khuyến đó từng “thẹn” với tấm lũng thanh cao của Đào Tiềm “Nghĩ ra lại thẹn với ụng Đào”.Phan Bội Chõu “Thẹn cựng sụng, buồn cựng nỳi, tủi cựng mõy”	Trong “Tỏ lũng”, Phạm Ngũ Lóo “thẹn” vỡ chưa trả xong nợ nước  Nhõn cỏch cao cả của Phạm Ngũ Lóo chớnh là ở chỗ này.Ngày 5 thỏng 11 năm 2010Giỏo viờn: Phan Văn ThanhTrường THPT Dõn tộc nội trỳ tỉnh Quảng Ngói IV. Tổng kết: Nghệ thuật: Bài thơ ngắn gọn ,súc tích , cô đọng, bút pháp nghệ thuật hoành tráng có tính sử thi, hình ảnh giàu sức biểu cảm.  Nội dung: Bài thơ thể hiện được cảm hứng yêu nước với lý tưởng và nhân cách cao cả mang hào khí thời đại (Hào khí Đông A) Vẻ đẹp hiên ngang, hùng dũng của người anh hùng không chỉ có vẻ đẹp ý chí mà còn có cái “tâm” đẹp. Bài thơ còn là lời nhắc nhở đối với bậc nam nhi sống trong thời đại phải có ý thức cầu tiến, xả thân vì nghĩa lớn điều đó có ý nghĩa lớn với tuổi trẻ hôm nay và mai sau.Ngày 5 thỏng 11 năm 2010Giỏo viờn: Phan Văn ThanhTrường THPT Dõn tộc nội trỳ tỉnh Quảng Ngói- Thuật hoài vừa là nỗi lòng riêng của Phạm Ngũ Lão, vừa thể hiện xu hướng tất yếu của thời đại: Sức mạnh, tinh thần quyết chiến, quyết thắng kẻ thù xâm lược, giành độc lập tự chủ cho đất nước. Bài thơ Đường luật ngắn gọn nhưng đạt tới độ súc tích cao hơn:- Thủ pháp gợi, thiên về ấn tượng khái quát.- Bút pháp hoành tráng có tính sử thi- Hình tượng thơ lớn lao, kì vĩ: kì vĩ ở hình tượng không gian, thời gian, kì vĩ ở tầm vóc tư thế con người, ở khí thế ba quân. Ngày 5 thỏng 11 năm 2010Giỏo viờn: Phan Văn ThanhTrường THPT Dõn tộc nội trỳ tỉnh Quảng NgóiBài học kết thỳc ! Cỏm ơn quý thầy cụ giỏo cựng toàn thể cỏc em. Một số hỡnh ảnh về cuộc khỏng chiến chống Nguyờn – Mụng của quõn và dõn nhà TrầnNgày 5 thỏng 11 năm 2010Giỏo viờn: Phan Văn ThanhTrường THPT Dõn tộc nội trỳ tỉnh Quảng NgóiMột số hỡnh ảnh về cuộc khỏng chiến chống Nguyờn – Mụng của quõn và dõn nhà TrầnNgày 5 thỏng 11 năm 2010Giỏo viờn: Phan Văn ThanhTrường THPT Dõn tộc nội trỳ tỉnh Quảng NgóiMột số hỡnh ảnh về cuộc khỏng chiến chống Nguyờn – Mụng của quõn và dõn nhà TrầnNgày 5 thỏng 11 năm 2010Giỏo viờn: Phan Văn ThanhTrường THPT Dõn tộc nội trỳ tỉnh Quảng NgóiMột số hỡnh ảnh về cuộc khỏng chiến chống Nguyờn – Mụng của quõn và dõn nhà TrầnNgày 5 thỏng 11 năm 2010Giỏo viờn: Phan Văn ThanhTrường THPT Dõn tộc nội trỳ tỉnh Quảng NgóiHoành súc giang sơn cỏp kỷ thu,Tam quõn tỡ hỗ khớ thụn Ngưu .Nam nhi vị liễu cụng danh trỏi ,Tu thớnh nhõn gian thuyết Vũ hầu. Hỡnh ảnh trỏng sĩNgày 5 thỏng 11 năm 2010Giỏo viờn: Phan Văn ThanhTrường THPT Dõn tộc nội trỳ tỉnh Quảng NgóiKHỔNG MINH – GIA CÁT LƯỢNG(24 tuổi làm nờn nghiệp lớn)Ngày 5 thỏng 11 năm 2010Giỏo viờn: Phan Văn ThanhTrường THPT Dõn tộc nội trỳ tỉnh Quảng Ngói