Bài giảng Ngữ văn 10 - Văn bản: Cảnh ngày hè

kính chào cô giáoCùng toàn thể các bạn học sinh lớp 10a5Văn bảnNguyễn TrãiBảo kinh cảnh giới – bài 43Cảnh ngày hèTác giả Nguyễn Trãi ( 1380 – 1442)Cảnh ngày hè Nguyễn Trãi Bảo kinh cảnh giới – bài 43I. Giới thiệu chung:1. Tác giả Nguyễn Trãi:Nguyễn Trãi sinh năm 1380, hiệu là ức Trai, quê ở Chi Ngại (Chí Linh, Hải Dương) sau dời về Nhị Khê (Thường Tín, Hà Tây).Ông là nhà thơ, nhà văn lớn của dân tộc, năm 1980, ông được UNESCO công nhận là danh nhân văn hóa thế giới nhân dịp kỉ niệm 600 năm ngày sinh của ông.Một số tác phẩm tiêu biểu: Quân Trung Từ Mệnh Tập, Dư Địa Chí, Lam Sơn Thực Lục, ức Trai Thi Tập2. Tập thơ Quốc âm thi tập: Tập thơ Nôm: 254 bài, đánh dấu sự phát triển của thơ tiếng Việt.  Về nội dung: Vẻ đẹp con người Nguyễn Trãi. Về nghệ thuật: Thơ Nôm Đường luật với các câu thơ lục ngôn. Quốc âm thi tập gồm 4 phần: Vô đề, Môn thì lệnh, Môn hoa mộc, Môn cầm thú3. Bài thơ Cảnh ngày hè a. Xuất xứ: Bài thơ số 43 trong mục Bảo kính cảnh giới - phần Vô đề Cảnh ngày hè – nội dung bài thơ nghiêng về bức tranh cuộc sống.b. Nhan đề:c. Bố cục: 6 câu thơ đầu: Bức tranh thiên nhiên, cuộc sống. 2 câu thơ cuối: Khát vọng của nhà thơ.II. Đọc - hiểu văn bản1. Bức tranh thiên nhiên, cuộc sống: a. Bức tranh ngày hè : - Đường nét, Màu sắc:+ “Hoố lục đựn đựn tỏn rợp giương” Hình ảnh cây hòa toản bóng mát cả một không gian, cành lá xanh thẫm, tạo một cảm giác dễ chịu.+ “Thạch lựu hiờn cũn phun thức đỏ” Cây lựu bên hiên nhà trổ ra những bông hoa màu đỏ thắm.+ “Hồng liờn trỡ đó tiễn mựi hương” Hoa sen hồng dưới ao đang tỏa ngát mùi hương, sức sống không dừng lại. - Bức tranh thiên nhiên sinh động:+ cỏch ngắt nhịp ắ: “Thạch lựu hiờn/ cũn phun thức đỏHồng liờn trỡ/ đó tiễn mựi hương”+ Dắng dỏi cầm ve  Khụng theo nhịp thơ Đường luật, gợi sự chỳ ý, làm nổi bật bức tranh cảnh ngày hố + Cỏc động từ mạnh: “đựn đựn, giương, phun” => Thiên nhiên, cảnh vật ở vào thời điểm cuối ngày; nhưng sự sống thì không dừng lại. thể hiện sức sống tràn đầy của sự vậtb. Cuộc sống sinh hoạt“Lao xao chợ cỏ làng ngư phủ,Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương”- Lao xao chợ cá: âm thanh vọng lại từ phía chợ cá của làng trài. Âm thanh đặc trưng của cuộc sống vui tươi, thanh bình.- Dắng dỏi cầm ve: Tiếng ve rân ran trong chiều tà như tiếng đàn lãnh lót vang dội lên. Âm thanh đặc trưng của ngày hè, cảnh vật như rộn lên sự sống, niềm vui.=> Bức tranh mựa hố sinh động và tràn đầy sức sống: cú sự kết hợp của đường nột, màu sắc, õm thanh, con người và cuộc sống2. Vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi: a. Tâm hồn yêu thiên nhiên, yêu đời và cuộc sống.- Hoàn cảnh của nhà thơ:“Rồi, húng mỏt thuở ngày trường”+ “Rồi” : rảnh rỗi hóng mát, dạo chơi cho tâm hồn thanh thản.+”Thưở ngày trường” : ngày rộng tháng dài Hoàn cảnh hiến hoi, bất đắc dĩ của nhà thơ.- Tình yêu thiên nhiên tha thiết của Nguyễn Trãi:+ Bức tranh ngày hè được mđón nhận bằng nhiều giác quan Tâm hồn tinh tế, giao cảm mạnh mẽ với cảnh vật.+ Cảnh vật thanh bình, yên vui. Tấm lòng thiếu tha yêu đời, yêu cuộc sống của người dân.- “Dẽ cú Ngu cầm đàn một tiếng” Nguyễn Trãi mơ đến cây đàn kì diệu của vua Thuấn ngày sưa để ca ngợi và làm cho dân giàu đủ ấm no.- “Dõn giàu đủ khắp đũi phương” Câu kết ( câu lục ngôn ) ngắn gọn: thể hiện sự dồn nén cảm xúc của cả bài b. Tấm lòng ưu ái với dân, với nước:=> Điểm kết tụ của hồn thơ ức Trai không phải ở thiên nhiên, tạo vật mà chính là ở con người, ở người dân.Bui một tấc lòng ưu ái cũĐêm ngày cuồn cuộn nước triều đông.	( Thuật hứng - bài 2 )Hổ phách, phục linh nhìn mấy biếtDành còn để trợ dân này. 	 ( Tùng ) Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân	( Cáo bình Ngô)III. Tổng kết: 1. Nội dung: - Bài thơ là bức tranh ngày hè đẹp, sinh động và đầy sức sống.- Qua bức tranh thấy được vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi.2. Nghệ thuật:- Bài thơ vừa mang nét trang trọng cổ điển vừa bình dị, tự nhiên.- Sử dụng các câu thơ lục ngôn.