Bài giảng Ngữ văn 12 - Bài: Ai đã đặt tên cho dòng sông, tác giả Hoàng Phủ Ngọc Tường
I- TÌM HIỂU KHÁI QUÁT:
. 1) Tác giả
- Ông sinh năm 1937 tại thành phố Huế. Quê gốc: Huyện Triệu Phong - Tỉnh Quảng Trị. Cả cuộc đời ông gắn bó với Huế.
Ông chuyên viết về bút kí. Nét đặc sắc của
ông là kết hợp nhuần nhuyễn giữa chất trí
tuệ với trữ tình, giữa nghị luận sắc bén với
suy tư đa chiều, kiến thức uyên bác.
Ngọc TườngHoàng PhủNgọc TườngAi đã đặt tên cho dòng sông? I- TÌM HIỂU KHÁI QUÁT:. 1) Tác giả- Ông sinh năm 1937 tại thành phố Huế. Quê gốc: Huyện Triệu Phong - Tỉnh Quảng Trị. Cả cuộc đời ông gắn bó với Huế.- Ông chuyên viết về bút kí. Nét đặc sắc củaông là kết hợp nhuần nhuyễn giữa chất trí tuệ với trữ tình, giữa nghị luận sắc bén với suy tư đa chiều, kiến thức uyên bác. 2) Tác phẩm:Phương diệnthiên nhiênPhương diện Lịch sửPhương diện văn hóab) Đại ý: Qua cái nhìn sông Hương với ba góc độ, nhà văn đã thể hiện niềm tự hào và tình yêu tha thiết đối với quê hương, đất nước.Xuất xứ: Đây là bài bút kí được viết tại Huế vào 1981, in trong tác phẩm cùng tên.Đoạn trích thuộc phần một và lời kếtcủa tác phẩm1) Sông Hương ở thượng nguồnII- ĐỌC HIỂU:A- Phương diện thiên nhiên :Nó là “trường ca của rừng già , rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn”.Nó như “cô gái Di- gan phóng khoáng mà man dại”. Nó “mãnh liệt qua các ghềnh thác, cuộn xoáy như cơn lốc”. * Sông Hương ở thượng nguồn+ Sức sống mãnh liệt, hoang dại + Dịu dàng và say đắm.=> S«ng H¬ng ®· ®îc “rừng già” “ hun đúc cho nó một bản lĩnh gan dạ, một tâm hồn tự do và trong sáng” ®Ó nã cµng ngµy cµng m¹nh mÏ h¬n, say ®¾m h¬n.. 3.1.1. Vẻ đẹp của sông Hương qua cảnh sắc thiên nhiên- Sông Hương thay đổi về tính cách: + chế ngự được bản năng của người con gái + “mang một sắc đẹp dịu dàng và trí tuệ, trở thành người mẹ phù sa của một vùng văn hóa xứ sở”* Sông Hương ở đồng bằng- Cảnh đẹp s«ng H¬ng như bức tranh có đường nét, có hình khối: + ChuyÓn dßng liªn tôc; vßng gi÷a khóc quanh ®ét ngét, uèn m×nh theo nh÷ng ®êng cong thËt mÒm. “Sông mềm như tấm lụa” trôi giữa hai dãy đồi sừng sững như thành quách”- Vẻ đẹp s«ng H¬ng đa màu mà biến ảo: “sớm xanh , trưa vàng, chiều tím”.Vẻ đẹp trầm mặc cña Sông Hương. Vẻ đẹp mang màu sắc triết lí, cổ thi khi đi trong âm hưởng ngân nga của tiếng chuông chùa Thiên Mụ.=> B»ng bót ph¸p kÓ vµ t¶, HPNT ®· lµm næi bËt mét s«ng H¬ng ®Ñp bëi phèi c¶nh k× thó gi÷a nã víi thiªn nhiªn xø HuÕ phong phó, hµi hoµ.- S«ng H¬ng mang vÎ ®Ñp dÞu dµng, cã linh hån vµ “vui t¬i” h¼n lªn nh “t×m ®óng ®êng vÒ”. Råi ngay lËp tøc, s«ng H¬ng g¾n bã tha thiÕt víi thµnh phè “nh mét tiÕng v©ng kh«ng nãi ra cña t×nh yªu” “ngËp ngõng nh muèn ®i muèn ë” v¬ng vÊn kh«ng muèn xa rêi. * S«ng H¬ng khi ®i qua thµnh phè- Trong c¸ch biÓu ®¹t tµi hoa cña t¸c gi¶, s«ng H¬ng ®îc c¶m nhËn díi nhiÒu gãc ®é:+ B»ng con m¾t héi ho¹: SH vµ nh÷ng chi lu cña nã t¹o nh÷ng ®êng nÐt tinh tÕ lµm nªn vÎ ®Ñp cæ kÝnh cña cè ®«.+ Qua c¸ch c¶m nhËn ©m nh¹c: SH ®Ñp nh ®iÖu slow chËm r·i, s©u l¾ng, tr÷ t×nh.+ Díi c¸i nh×n say ®¾m cña mét tr¸i tim ®a t×nh: S«ng H¬ng lµ ngêi t×nh dÞu dµng, thuû chung.- §îc so s¸nh nh “nµng KiÒu trong ®ªm t×nh tù trë l¹i t×m Kim Träng”. - “Lời thề ấy vang vọng thành giọng hò dân gian”. §ã là tấm lòng con người HuÕ “mãi chung tình với quê hương xứ sở”.* Nh vËy , vÎ ®Ñp cña s«ng H¬ng qua c¶nh s¾c thiªn nhiªn “ nh mét c« g¸i HuÕ duyªn d¸ng, ®iÓm t« cho vÎ ®Ñp HuÕ”.* Sông Hương trở lại “để nói một lời thề trước khi về biển cả”.- Díi gãc ®é v¨n ho¸:+ G¾n víi nh¹c cæ ®iÓn vµ nh÷ng ®ªm ca HuÕ trªn s«ng.+ G¾n víi NguyÔn Du vµ khóc nh¹c “tø ®¹i c¶nh”. + Lµ nguån c¶m høng bÊt tËn cña thi ca -> s«ng kh«ng bao giê tù lÆp l¹i m×nh.=> s«ng H¬ng thuéc vÒ mét thµnh phè tõng lµ chèn ®Õ ®« vµ tù b¶n th©n nã ®· thÊm ®Ém phÈm chÊt v¨n ho¸ ®éc ®¸o xø HuÕ 3.1.2 .VÎ ®Ñp cña s«ng H¬ng víi cuéc ®êiCa HuÕ trªn s«ng H¬ng- Díi gãc ®é ®êi thêng: S«ng H¬ng trë l¹i lµ mét ngêi con g¸i dÞu dµng cña ®Êt níc.3.1.3 VÎ ®Ñp s«ng H¬ng g¾n liÒn víi nh÷ng sù kiÖn lÞch sö.- Thêi vua Hïng s«ng H¬ng lµ dßng s«ng biªn thuú xa x«i.- Trong “d ®Þa chÝ” (NguyÔn Tr·i), s«ng H¬ng ®îc ®Æt tªn Linh Giang, g¾n víi nh÷ng cuéc chiÕn ®Êu oanh liÖt cña qu©n d©n §¹i ViÖt.- ThÕ kû XVIII: S«ng H¬ng “vÎ vang soi bãng kinh thµnh Phó Xu©n cña ngêi anh hïng NguyÔn HuÖ”.- ThÕ kû XIX: S«ng H¬ng sèng hÕt lÞch sö bi tr¸ng víi m¸u cña nh÷ng cuéc khëi nghÜa.- §i vµo thêi ®¹i cña C¸ch m¹ng th¸ng T¸m b»ng nh÷ng chiÕn c«ng rung chuyÓn.- Chøng kiÕn cuéc næi dËy tæng tiÕn c«ng tÕt MËu Th©n 1968.=> s«ng H¬ng g¾n liÒn víi lÞch sö cña HuÕ, cña d©n téc.* Tãm l¹i: S«ng H¬ng lµ mét h×nh tîng nghÖ thuËt héi tô ®Çy ®ñ vÎ ®Ñp cña thiªn nhiªn, v¨n ho¸, lÞch sö vµ t©m hån Qua viÖc t×m hiÓu vÎ ®Ñp s«ng H¬ng, em nhËn xÐt g× vÒ t×nh c¶m cña t¸c gi¶ dµnh cho dßng s«ng? - T×nh c¶m cña HPNT víi s«ng H¬ng: T¸c gi¶ ®· soi s¸ng vÎ ®Ñp h×nh tîng dßng s«ng H¬ng b»ng t©m hån m×nh vµ b»ng t×nh yªu tha thiÕt ®èi víi quª h¬ng xø së, khiÕn nã trë nªn lung linh, ®a d¹ng nh ®êi sèng t©m hån con ngêi.3.2. NghÖ thuËt trÇn thuËt.Th¶o luËn nhãm: 3 phót Nhãm1: T¸c gi¶ ®· sö dông nh÷ng ®iÓm nh×n trÇn thuËt nµo? Nhãm 2: Em cã nhËn xÐt g× vÒ viÖc sö dông ng«i kÓ? Nhãm 3: VÎ ®Ñp cña s«ng H¬ng ®îc t¸c gi¶ miªu t¶ b»ng giäng ®iÖu nh thÕ nµo ?- §iÓm nh×n trÇn thuËt: BiÕn ®æi linh ho¹t:+ Ph¬ng diÖn thêi gian+ Ph¬ng diÖn kh«ng gian+ Ph¬ng diÖn kÕt cÊu=> Nh©n vËt tr÷ t×nh: Lµ nhµ khoa häc cã kiÕn thøc s©u réng, ngêi nghÖ sü cã t©m hån nh¹y c¶m, tµi hoa. Ng«i kÓ: Nh©n vËt T«i – Ngêi trÇn thuËt. Quan s¸t, tr×nh bµy nh÷ng hiÓu biÕt suy nghÜ cña m×nh vÒ s«ng H¬ng. Béc lé c¶m xóc c¸ nh©n víi s«ng H¬ng b»ng nh÷ng liªn tëng phong phó, bÊt ngê.- Giäng ®iÖu trÇn thuËt: + Giäng ®iÖu tr÷ t×nh giµu chÊt suy tëng vµ chÊt triÕt luËn.+ Sö dông nhiÒu biÖn ph¸p nghÖ thuËt víi nh÷ng h×nh ¶nh ®Æc s¾c, giµu chÊt héi ho¹, nh¹c vµ th¬. => NghÖ thuËt trÇn thuËt trong tuú bót Hoµng Phñ Ngäc Têng thÓ hiÖn: ChÊt HuÕ ®· thÊm ®îm trong t©m hån, t©m linh cña nhµ v¨n.III. Ghi nhớ: (SGK)* Củng cố: GV: Tổ chức HS thảo luận bằng phiếu học tập.(?) Cách đặt tiêu đề và kết thúc tác phẩm bằng câu hỏi "Ai đã đặt tên cho dòng sông?" nhằm mục đích gì?- Mục đích+ Giúp người đọc hiểu về cái tên đẹp của dòng sông: s«ng H¬ng – s«ng th¬m.+ Gợi lên niềm biết ơn đối với người đã khai phá miền đất này. Hướng dẫn về nhà.- Nắm nội dung tác phẩm.- Soạn bài theo PPCT.
File đính kèm:
- AI_DA_DAT_TEN_CHO_DON_SONG_TIET_1.ppt