Bài giảng Ngữ văn 12 - Bài: Người lái đò Sông Đà

Chào mừng, Cô và các bạn đến với buổi Thuyết trình của nhóm 1 BÀI:Người Lái Đò Sông ĐàLai lòch soâng Ñaø- Thượng nguồn: tỉnh Vân nam, Trung Quốc. Cửa sông: Ngã ba Hồng Đà (Tam Nông, tỉnh Phú Thọ).- Độ dài của sông: khoảng 910 km.- Diện tích lưu vực: 52.900 km2.I/ Tác giả Nguyễn TuânII/ Vaøi neùt veà taùc phaåm:	1. Tuøy buùt “Soâng Ñaø”	2. Tùy bút “Người lái đò sông Đà”III/ Phaân Tích: 	1. Soâng Ñaø, con soâng Taây Baéc daèn döõ, hung baïo	2. Baøi ca veà doøng soâng thô moäng, tröõ tình	3. Ngöôøi laùi ñoø Soâng ÑaøIV/ Ghi nhôù:I/ Taùc Giaû: Nguyeãn Tuaân:- Queâ Haø Noäi, xuaát thaân trong moät gia ñình nhaø nho khi Haùn hoïc ñaõ taøn. Nguyeãn Tuaân laø moät trí thöùc yeâu nöôùc vaø giaøu loøng daân toäc, yù thöùc caù nhaân phaùt trieån cao, Nguyeãn Tuaân laø moät ngöôøi raát möïc taøi hoa, uyeân baùc, laø moät nhaø vaên thaät söï bieát quyù troïng ngheà nghieäp cuûa mình. - Taùc phaåm chính: 12 truyeän ngaén trong taäp truyeän “Vang boùng moät thôøi”, Tuøy buùt khaùng chieán, Tuyø buùt soâng Ñaø, Haø Noäi ta ñaùnh Mó gioûi...II/ Vaøi neùt veà taùc phaåm:1. Tuøy buùt “Soâng Ñaø”- Ra đời năm 1960, gồm 15 tùy bút, là kết quả chuyến đi thực tế của tác giả năm 1958 ở vùng Tây Bắc.- Nội dung: + Phong cảnh Tây Bắc vừa uy nghiêm hùng vĩ, vừa thơ mộng trữ tình + Con người Tây Bắc dũng cảm, lao động cần cù. 2. Tùy bút “Người lái đò sông Đà”- Xuất xứ: Trích từ tùy bút “Sông Đà” (1960)- Taäp tuøy buùt coøn theå hieän phong caùch ngheä thuaät ñoäc ñaùo cuûa Nguyeãn Tuaân: taøi hoa vaø uyeân baùc.- Chuû ñeà: Qua hình ảnh người lái đò vượt Sông Đà trên nền bức tranh sông nước đất trời hùng vĩ và trữ tình, tác giả thể hiện tình cảm yêu mến thiên nhiên đất nước, con người và cuộc sống mới ở vùng cao Tây Bắc. 1. Soâng Ñaø, con soâng Taây Baéc daèn döõ, hung baïoa) Đá bờ sông: Dòng sông rất dữ dội (đá dựng bờ vách thành, chẹt lòng sông Đà khiến nó hẹp lại, dòng sông như một cái hang, tối, sâu và lạnh). Tri thức điện ảnh trong việc mô tả hình ảnh có quan tâm tới mảng sáng tối từ mặt đất nhìn lên, từ một góc độ chếch ở cao nhìn xuống. - Con sông luôn hung hăng, ưa gây sự. Nó luôn chờ đợi người lái đò sông Đà để giáng tai họa vào cho họ.  hình ảnh so sánh chính xác  đá bờ sông trở thành cảnh tượng ghê rợn, hiểm trở nhưng cũng rất thú vị.III/ Phaân Tích:b) Thác: Những động từ mạnh, lặp lại và ken đặc nói đến sự tiếp diễn của hành động “xô” được diễn ra trên một không gian dài như con sông và hành động đó dữ dội không chỉ ở trong lòng mà cả trên mặt sông (“Cuồn cuộn luồng gió gùn ghe suốt năm”). Tính cách hung bạo của sông Đà được biểu diễn dữ dội ở những dòng thác “lao dòng” chặn đánh người lái đò. Con sông Đà “thành ra diện mạo và tâm địa của một thứ kẻ thù số một”. Nó hiện lên như một loài thủy quái khổng lồ vừa nham hiểm và hung dữ, vừa khôn ngoan và mưu trí.  Câu văn thuần Việt, hình ảnh so sánh độc đáo, miêu tả từ xa đến gần, động tới mạnh  Sông Đà hiện lên dữ dội.c) Hút nước:“Trên sông có những hút nước giống như giếng bê tông thả xuống sông để làm móng cầu” , “nước thở và kêu” tựa như người ta rót dầu. Hút nuớc nguy hiểm “xoáy tít đáy”, “quay lừ lừ như những cánh quạt đàn”. Nhiều thuyền đi qua đó bị “trồng cây chuối ngược”, “bị dìm và và đi ngầm dưới lòng sông” và kết thúc “tan xác ở khuỷnh sông dưới”. Nghệ thuật so sánh, nhân hóa  những hút nước hiện lên rất nguy hiểm.d) Thạch trận: 	- Đá ở sông Đà “mai phục hàng ngàn năm trong lòng sông”. Khi có thuyền đến thì chúng bèn “nhổm cà dậy đòi ăn chết cái thuyền”. Đá ở sông Đà đang bày “thạch trận”, gọi là “bom ke chìm”, “pháo đài nổi”.- Có sự bày binh bố trận rất bài bản “đá tướng”, “ba hàng đá quân”, tiền vệ”, “hậu vệ” Dùng thuật ngữ quân sự, biện pháp nhân hóa làm nổi bật tính ma mãnh đầy chiến thuật của con sông Đà.2. Baøi ca veà doøng soâng thô moäng, tröõ tình: - Nguyeãn Tuaân baét maïch caûm xuùc cuûa mình töø moät caâu thô tröõ tình cuûa Vla-ñi-xlaùp Broâ-ni-eùp-xki nhaø thô caùch maïng Ba Lan: “Ñeïp vaäy thay, tieáng haùt treân doøng soâng".- Taùc giaû ñaõ khaéc hoïa ñöôïc nhieàu böùc tranh thieân nhieân sinh ñoäng vaø haáp daãn veà moät vuøng röøng nuùi huøng vó, hieåm trôû vaø raát thô moäng. Veà phöông dieän ñòa lí, soâng Ñaø daøi gaàn 910 caây soá, “löôïn roàng raén” qua vuøng röøng nuùi bao la, coù ñoä doác lôùn. Taùc giaû mieâu taû maøu saéc con soâng Ñaø bieán ñoåi theo töøng muøa	 + Mùa xuân:” doøng xanh màu ngọc bích”. 	 + Mùa thu:”muøa thu nöôùc soâng Ñaø lừ lừ chín đỏ nhö mặt người bầm đi vì rượu bữa”. Tác giả hình dung nó như một người đàn bà kiều diễm. Sông Đà được nhìn qua làn mây mùa xuân, ánh nắng mùa thu. Tác giả theo dõi những biến sắc cuûa doøng soâng. Khi “lừ lừ chín đỏ” khi “dòng xanh ngọc bích”. Sông Đà thật mĩ lệ, có thể gợi cảm hứng cho nghệ thuật, gợi cảm xúc riêng biệt cho mỗi người khi tiếp xúc với tính cách trữ tình của nó.Tác giả có cách liên tưởng bất ngờ, sử dụng những hình ảnh dịu dàng trong sáng đầy thi vị, ngôn ngữ giàu chất thơ, chất họa.Tóm lại: Dưới ngòi bút tài hoa và uyên bác của Nguyễn Tuân, sông Đà hiện lên thật sinh động, hữu tình. Ẩn sau câu chữ là niềm tự hào của nhà văn về đất nước giàu đẹp. Đây cũng là cách tôn vinh con người của Nguyễn Tuân. 3. Ngöôøi laùi ñoø Soâng Ñaø “Thaïch traän baøy xong con thuyeàn lao tôùi” Sau haøng chuïc naêm xuoâi ngöôïc treân soâng Ñaø, oâng ñoø vaãn “nhôù tæ mæ nhö ñoùng ñanh vaøo loøng taát caû nhöõng luoàng nöôùc, cuûa taát caû con thaùc hieåm trôû”, “Oâng laùi ñoø ñaõ naém chaéc binh phaùp cuûa thaàn soâng thaàn ñaù” neân oâng laùi ñoø raát töï tin.	+ Oâng laùi ñoø nhö moät vieân töôùng taû xung, höõu ñoät qua nhieàu cöûa, nhieàu voõng maø ôû cöûa naøo cuõng coù nhöõng teân ñaù töôùng hung tôïn chaén giöõ, Oâng laùi ñoø chæ sô suaát nhoû cuõng coù theå traû giaù baèng tính maïng.	+ Maët nöôùc hoø la xoâng tôùi ñònh beû gaõy caùn cheøo “Thaùc nöôùc thuùc maïnh vaøo hoâng thuyeàn”, “nhö ñoâ vaät toùm laáy thaét löng oâng ñoø” nhöng oâng vaãn bình tónh vaø töï tin.- Ông không thích lái đò trên những khúc sông bằng phẳng. Ông bảo “Chạy thuyền trên khúc sông không có thác, nó dễ dại tay dại chân và buồn ngủ”. - Ông thích chạy đò qua những khúc sông có nhiều gềnh thác vì ông cảm nhận rằng “ hết ghềnh thác, hình như sông Đà hết đậm đà với nhà đò”.- Người lái đò coi việc chiến thắng thủy trận sông Đà là chiến công mà chỉ là một chuyện thường, là điều tất nhiên “ đêm ấy nhà đò đốt lửa trong hang đá, nướng ống cơm lam và toàn bàn về cá anh vũ đầm xanh”. Qua nhân vật người lái đò, Nguyễn Tuân cho rằng chủ nghĩa anh hùng đâu phải tìm kiếm đâu xa lạ. Nó có trong cuộc sống tìm miếng cơm manh áo của nhân dân lao động đấy thôi. Những người bình dị có trí dũng tài ba họ có thể viết nên những thiên anh hùng ca, có thể tạo hình tạc mẫu cho nghệ thuật. Họ là đối tượng của cái đẹp, của ánh sáng thẩm mỹ mới.Hình ảnh minh họa Ông lái đòIV/ Ghi nhớ: Người lái đò sông đà là một áng văn đẹp được làm nền từ tình yêu đất nước say đắm, thiết tha của một con người muốn dung văn chương để ca ngợi vẻ đẹp kì vĩ, hào hùng, vừa trữ tình, thơ mộng của thiên nhiên, và nhất là của con người lao động bình dị ở miền Tây Bắc. Tác phẩm còn cho thấy công phu lao động nghệ thuật khó nhọc, cùng sự tài hoa, uyê bác của người nghệ sĩ Nguyễn Tuân trong việc dùng chữ nghĩa để tái tạo những kỳ công của tạo hóa và những kì tích lao động của con người.Xin caùm ôn , Cô và caùc baïn ñaõ laéng nghe buoåi thuyeát trình cuûa chuùng em.