Bài giảng Ngữ văn 12 - Bút kí: Ai đã đặt tên cho dòng sông, Hoàng Phủ Ngọc Tường

 Tổ Văn ai đã đặt tên cho dòng sông?Bút kíHoàng Phủ Ngọc TườngTác giả:I. Giới thiệu:Sinh năm 1937 tại Huế - Quê Quảng Trị. Là người cĩ vốn hiểu biết nhiều lĩnh vực. Đặc biệt, ơng gắn bĩ sâu sắc với văn hĩa - lịch sử - địa lí của sơng Hương và thành phố Huế  Các tác phẩm đều thấm đẫm chất Huế.. Ơng là một trong những nhà văn Việt Nam hiện đại chuyên viết bút ký.Phong cách nghệ thuật:	 - Kết hợp nhuần nhuyễn giữa khách quan và chủ quan, trữ tình và chính luận, sử thi và cảm hứng lịch sử, khám phá được chiều sâu đối tượng. - Các tác phẩm hấp dẫn người đọc do khả năng liên tưởng mạnh mẽ, tư duy khống đạt, ngơn ngữ trong sáng.2. Tác phẩma. Hồn cảnh ra đời:	- Viết ở Huế: 4.1.1981.	- In trong sách cùng tên của nhà xuất bản Thuận Hĩa năm 1986.b. Bố cục: Phần 1: tiếpnúi Kim Phụng: Sông Hương ở thượng lưu. Phần 2: tiếp tiếng gà: Sông Hương nhìn trong mối quan hệ với kinh thành Huế. Phần 3: tiếp ...xứ sở: Sơng Hương chảy vào thành phố Huế. Phần 4: cịn lại: Sơng Hương trong mối quan hệ với lịch sử dân tộc.a. Đề tài:	- Ca ngợi vẻ đẹp thiên nhiên: sơng Hương và xứ Huế.	- Cĩ những phát hiện mới về nhiều 	 mặt .	 In đậm dấu ấn ngịi bút của Hồng Phủ Ngọc Tường.c. Ý nghĩa nhan đề:Hình thức : Câu hỏi tu từ.Nội dung: . Ca ngợi vẻ đẹp của dịng sơng 	với một tình yêu đắm say.  . Lịng biết ơn, trân trọng những 	con người đã cĩ cơng phát 	 hiện, xây dựng nền văn hố Huế.5. Thể loại bút kí:. Ghi lại người thật, việc thật mà nhà văn tìm hiểu, nghiên cứu cùng những cảm nghĩ của mình nhằm thể hiện một tư tưởng nào đo.ù . Sức hấp dẫn, thuyết phục: tuỳ thuộc vào tài năng, trình độ nghiên cứu, khám phá, diễn đạt của tác giả đối với các sự kiện được đề cập đến .II.Đọc- hiểu:Trắc nghiệm:	Sau khi đọc, điều quan trọng nhất mà em cảm nhận, khám phá về tác phẩm là :A.	Ngịi bút tinh tế, tài hoa và kiến thức uyên 	bác của tác giả. B. 	Vẻ đẹp và chất thơ của sơng Hương và xứ 	Huế.C. 	Tình yêu thương gắn bĩ như máu thịt của 	tác giả với sơng Hương và xứ Huế.D. 	Vẻ đẹp thiên nhiên, bề dày lịch sử, màu sắc 	văn hĩa và con người xứ Huế được thể 	hiện qua ngịi bút tài hoa, uyên bác.1. Đoạn 1:	Sông Hương 	 ở 	 thượng lưu:Cảm xúc : Tự hào về sự gắn bó thuỷ chung, 	 son sắt với thành phố Huế, con 	 người Huế.	 Hiểu biết sâu sắc của tác giả.Aán tượng đầu tiên : 	Dòng sông “ thuộc về thành phố duy nhất”  Độc đáo so với các dòng sông đẹp ở các nước. Tính cách của sông Hương ở thượng nguồn được bộc lộ như thế nào?Sức sống mãnh liệt, hoang dại, huyền bí: . Bản trường ca của rừng già. . Rầm rộ giữa bóng đại ngàn. . Mãnh liệt qua thác ghềnh. .Cuộn xoáy như cơn lốc vào giữa những đáy vực. Dịu dàng, thơ mộng, trữ tình: “Say đắm giữa những dặm dài chói lọi của màu hoa đỗ quyên rừng.” Hai tính cách đối lập nhưng thống nhất .Các biện pháp nghệ thuật: So sánh, nhân hóa, động từ 	 mạnh, hình ảnh gây ấn tượng.	.  Sông Hương như một sinh thể có hồn, một nghệ sĩ. Vì sao sông Hương ở thượng lưu lại có sự tổng hòa của hai tính cách như vậy ? Rừng Trường Sơn : * Sinh ra nó . * Nuôi dưỡng, chở che, yêu thương nó . 	Bản lĩnh : Gan dạ. 	Tâm hồn : Tự do, trong sáng. Tính cách : Phóng khoáng, man dại . * Chế ngự nó :	Từ cô gái di-gan  Người mẹ đẹp dịu dàng, trí tuệ 	 “phù sa của một vùng văn hóa xứ sở .” 	Thông minh, bao dung, nhân hậu, vị tha .Đặc biệthun đúc Giá trị liên tưởng: Sông Hương góp phần rất lớn vào bồi đắp nền văn hóa Huế thêm giàu đẹp, độc đáo, hấp dẫn. Suy nghĩ của tác giả: Để hiểu rõ phẩm chất, tâm hồn sâu thẳm của sông Hương, cũng như con người Huế, văn hóa Huế một cách đầy đủ thì ta: - Không chấp nhận cái nhìn hời hợt, bề ngoài - Vẻ đẹp ấy được hình thành trong qúa trình vượt gian khổ. Kín đáo, thâm trầm, sâu sắc . 	3 . Đoạn 2: Sơng Hương được nhìn trong mối quan hệ với kinh thành Huế. Hình tượng “người con gái đẹp ” được “người tình mong đợi đến đánh thức ”.  Hứa hẹn nhiều vẻ đẹp mới cho sông Hương.Vẻ đẹp của sông Hương chảy vào ngoại vi Huế được hiện ra như thế nào ?Về mặt địa lý: +Thay đổi dòng chảy liên tục. + Nhiều khúc quanh và vực sâu. + Chảy trong địa hình đồi núi chập chùng. Những địa danh tiêu biểu, cụ thể.Năng lực quan sát tinh tế, liên tưởng độc đáo, ngôn ngữ, hình tượng nghệ thuật phong phú: Sông Hương mang vẻ đẹp, tính cách như của con người. - Trí tuệ, mềm mại, duyên dáng, gợi cảm: + Chuyển dịng liên tục . + Vịng những khúc quanh đột ngột . .Như một cuộc tìm kiếm cĩ ý thức.	 + Uốn những đường cong thật mềm . 	 + Dịng sơng mềm như một dải lụa. + Nhan sắc: sớm xanh, trưa vàng, chiều tím. - Bình thản, lặng lẽ : + Đi trong dư vang của Trường Sơn . + Trơi giữa hai dãy đồi . - Trầm mặc, phảng phất nét đẹp cổ điển, tươi tắn, trẻ trung: + Lượn quanh rừng thơng đặt các lăng tẩm + Ngân nga nghe tiếng chuơng chùa. + Những xĩm làng trung du bát ngát tiếng gà Với kiến thức về văn hố, văn học, kết hợp bút pháp kể và tả của cây but tài hoa, lịch lãm > vẻ đẹp độc đáo, thú vị của sơng Hương, văn hố Huế, con người Huế. 3. Đoạn 3: Sơng Hương chảy vào  thành phố Huế:Tâm trạng: + Vui tươi hẳn lên + Kéo một nét thẳng thật yên tâm theo hướng tây nam- đơng bắc.> Như con người khi tìm được người tình mong đợi, tương lai đúng đắn của chính mình.Về địa lí: + Chảy trong địa hình bằng phẳng + Giữa lịng sơng: cồn Hến, Dã Viên nổi lên > giảm lưu tốc dịng chảy > càng êm nhẹ hơn + Nhiều nhánh sơng đào tỏa khắp sơng Hương và thành phố Huế > tưới tiêu đồng ruộng .Đặc điểm cảm xúc: + Chảy chậm dãi, êm dịu, mềm mại > Tạo nét riêng cho thành phố Huế: Trang nhã, cổ kính, dân dã. + Hai bên bờ sơng. + Hình ảnh những đêm lễ hội. > Kiến thức về hội họa,âm nhạctác giả phát hiện đường nét, màu sắc tinh tế tạo nên vẻ đẹp sang trọng, độc đáo của cố đơ. + Kiến thức âm nhạc Huế: + Liên tưởng đến cuộc đời cơ đơn, chìm nổi của Nguyễn Du + Bất bình khi nghe nhạc Huế giữa ban ngày, trong nhà hát lớn . + Đặc điểm xĩm ngọai ơ Vĩ Dạ + Hình dáng chiếc cầu Tràng Tiền: Kiến thức về dịng sơng, tác giả đã làm rõ đặc trưng của dịng chảy sơng Hương.Khẳng định: tấm lịng thủy chung, son sắt của người dân Châu Hĩa với quê hương, xứ sở.4. ĐOẠN 4: Sơng Hương trong quan hệ với lịch sử dân tộc. Sơng Hương trong mối quan hệ với lịch sử: + Thời kỉ trung đại: + Thế kỉ XVIII: + CMT8 - 1945: + Cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước: Nhân chứng nhẫn nại, kiên cường qua những thăng trầm của cuộc đời Sơng Hương với cuộc đời và thi ca:  . Trong chiến đấu: Tự hiến đời mình làm một chiến cơng . Trong thời bình: Làm người con gái diụ dàng của đất nước> Nét đẹp độc đáo: khơng tự lặp lại mình trong cảm hứng của các thế hệ nghệ sĩ.Trắc nghiệm:Sức hấp dẫn về mặt nội dung của đoạn trích được thể hiện ở: a. Tình yêu thiết tha, sâu lắng của tác giả dành cho sơng Hương, xứ Huế, đất nước. b.Tình yêu tha thiết của tác giả dành cho xứ Huế.c. Tình yêu tha thiết vủa tác giả với sơng Hương.d. Cảnh đẹp của sơng Hương, thành phố Huế.Trắc nghiệm: Sức hấp dẫn về mặt nghệ thuật của đoạn trích được thể hiện ở: a. Phong cách viết giàu trí tuệ.B.. Phong cách nghị luận sắc bén, suy tư đa chiều.C. Hành văn hướng nội, mê đắm, tài hoa. d.Phong cách giàu trí tuệ, văn phong tao nhã, hướng nội, tinh tế, tài hoa.5. KẾT LUẬN:+ Tình yêu say đắm của tác giả với sơng Hương.+ Tài năng của cây bút tài năng giàu trí tuệ.+ Vốn sống , hiểu biết sâu rộng về nhiều lĩnh vực .+ Văn phong tao nhã, hướng nội, tinh tế, tài hoa. > Làm nên sức hấp dẫn của đoan văn.Chúc quí thầy cô sức khoẻ.