Bài giảng Ngữ văn 12 - Chiếc thuyền ngoài xa, tác giả Nguyễn Minh Châu

NGỮ VĂN 12CHIẾC THUYỀN NGOÀI XANGUYỄN MINH CHÂUCẤU TRÚC BÀI HỌC :I/TÌM HIỂU CHUNGII/ĐỌC-HIỂU TÁC PHẨM : 1. Hai phát hiện của người nghệ sĩ nhiếp ảnh: 2. Câu chuyện của người đàn bà hàng chài ở toà án huyện. 3. Nhân vật Phùng.III/TỔNG KẾT : 1.CHỦ ĐỀ TƯ TƯỞNG 2.ĐẶC ĐIỂM NGHỆ THUẬTI/TÌM HIỂU CHUNG :1. Tác giả: - Nguyễn Minh Châu (1930 – 1989) - Quê ở làng Thơi, xã Quỳnh Hải, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An.- một trong những cây bút tiên phong của văn học Việt Nam thời kì đổi mới, “thuộc trong số những nhà văn mở đường tinh anh và tài năng nhất của văn học ta hiện nay” (Nguyên Ngọc)- Sau 1975, sáng tác của NMC đi sâu khám phá sự thật đời sống ở bình diện đạo đức thế sự.- Tác phẩm chính: (SGK)CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA2. Truyện ngắn “Chiếc thuyền ngoài xa” :Xuất xứ - hoàn cảnh sáng tác:- Sáng tác 1983 -Năm 1985, in trong tập “Bến quê”. - Năm 1987, in trong tuyển tập cùng tên.Là một trong những sáng tác tiêu biểu của văn học Việt Nam thời kì đổi mới(1985-1986)b. Tóm tắt: (HS )c. Bố cục: 2 đoạn Đoạn 1: Từ đầu . đến “Chiếc thuyền lưới vó đã biến mất”: Hai phát hiện của người nghệ sĩ nhiếp ảnh. - Đoạn 2: Phần còn lại: Câu chuyện của người đàn bà hàng chài ở toà án huyện và tấm ảnh được chọn.Nghệ sĩ phát hiện ra cảnh gì trong buổi sáng tinh sương ? (Phát hiên thứ 1)Vì sao Phùng gọi đây là một “cảnh đắt trời cho”?Người nghệ sĩ đã có những cảm nhận gì khi được chiêm ngưỡng bức ảnh nghệ thuật của tạo hoá ? Vì sao trong lúc cảm nhận vẻ đẹp của bức tranh, anh lại nghĩ đến câu nói: “bản thân cái đẹp chính là đạo đức”?Người nghệ sĩ đã kinh ngạc phát hiện được cảnh gì khi thuyền cập bến ? (phát hiện thứ 2)II/ĐỌC-HIỂU TÁC PHẨM : 1.Hai phát hiện của người nghệ sĩ nhiếp ảnh: a. Phát hiện thứ nhất :Hình ảnh chiếc thuyền giữa khung cảnh thiên nhiên hoàn mĩ : Người nghệ sĩ đã phát hiện ra một vẻ đẹp trên mặt biển mờ sương, như “một bức tranh mực tàu của một danh hoạ thời cổ”: + “Mũi thuyền in một nét mơ hồ loè nhoè vào bầu sương mù màu trắng sữa có pha đôi chút màu hồng do ánh mặt trời chiếu vào” + “Vài bóng người lớn lẫn trẻ con ngồi im phăng phắt như tượng trên chiếc mui khum khum, đang hướng mặt vào bờ” + “toàn bộ khung cảnh từ đường nét đến ánh sáng đều hài hoà và đẹp”, “một vẻ đẹp thực đơn giản và toàn bích”  Cảnh “đắt” trời cho, vẻ đẹp mà cả đời anh chỉ có diễm phúc bắt gặp được một lần.- Tâm trạng, cảm nhận của người nghệ sĩ: + “bối rối”, cảm thấy “trong trái tim như có cái gì bóp thắt vào” + “khám phá thấy cái chân lí của sự toàn diện, khám phá cái khoảnh khắc trong ngần của tâm hồn”, “phát hiện ra bản thân cái đẹp chính là đạo đức”. hạnh phúc chất ngất, cảm nhận được cái Thiện, cái Mĩ của cuộc đời, cảm thấy tâm hồn mình như được thanh lọc, trở nên trong trẻo, tinh khiết.b. Phát hiện thứ hai về hiện thực nghiệt ngã của con người: - Phùng đã chứng kiến cảnh tượng: một người đàn ông đánh vợ dã man. - Cảnh chiếc thuyền ngư phủ đẹp như mơ >< gia đình thuyền chài: + Từ chiếc thuyền bước ra một người đàn bà: khắc khổ, xấu xí, mệt mỏi và chỉ biết “cam chịu đầy nhẫn nhục”. + Lão đàn ông: thô kệch, dữ dằn, độc ác, quật tới tấp vào lưng vợ như một cách để giải toả uất ức, khổ đau. + Thằng bé Phác: “như một viên đạn trên đường lao tới đích” nhảy xổ vào gã đàn ông, đánh lại cha vì thương mẹ- Thái độ của người nghệ sĩ: + “Chết lặng”, không tin vào những gì đang diễn ra trước mắt: “kinh ngạc đến mức, trong mấy phút đầu, tôi cứ đứng há mồm ra mà nhìn”  Anh không ngờ đằng sau cái vẻ đẹp của tạo hoá lại có cái xấu, cái ác đến mức không thể tin được + Không thể chịu được khi thấy cảnh ấy, Phùng đã “vứt chiếc máy ảnh xuống đất, chạy nhào tới” Bản chất của người lính khiến anh không thể làm ngơ trước sự bạo hành.c. Ý nghĩa: - Phùng đã cay đắng nhận ra những ngang trái, xấu xa trong gia đình kia đã làm cho những điều huyền diệu mà anh đã phát hiện hiện hình ra thật khủng khiếp, ghê sợ. - Cuộc đời không đơn giản, xuôi chiều, không phải bao giờ cũng đẹp, cũng là nghệ thuật, mà chứa đựng nhiều nghịch lí, mâu thuẫn giữa cái đẹp - xấu, thiện – ác. - Người nghệ sĩ phải tìm hiểu cuộc đời trong mối quan hệ đa chiều.