Bài giảng Ngữ văn 12 - Mùa lá rụng trong vườn (Ma Văn Kháng)

Mùa lá rụng trong vườn( Ma Văn Kháng )Mùa lá rụng trong vườn (Ma Văn Kháng)Mục tiêu cần đạt :- Giúp học sinh biết vài nét về thân thế và sự nghiệp văn học của nhà văn Ma Văn Kháng, vị trí của tiểu thuyết “Mùa lá rụng trong vườn” trong đời văn của ông. - Học sinh hiểu tình nghĩa chân thành, đằm thắm, nét ứng xử đẹp giữa những người trong gia đình ông Bằng vào một chiều tất niên; qua đó các em hiểu thêm văn hoá Việt ở ngày Tết nguyên đán. - Học sinh cảm thụ tài miêu tả nội tâm nhân vật – một phương diện thành công của Ma Văn Kháng ở tiểu thuyết này. - Học sinh vận dụng những hiểu biết trên để đọc hiểu những nội dung còn lại của tác phẩm.Mùa lá rụng trong vườn (Ma Văn Kháng)I/ Tiểu dẫn:1. Tác giả: Bút danh Ma Văn Kháng để ghi nhớ ân tình bà con dân tộc thiểu số vùng núi cao bắc bộ mà một thời nhà văn đã gắn bó.Mùa lá rụng trong vườn (Ma Văn Kháng)2. Tiểu thuyết : Mùa lá rụng trong vườn :- Sáng tác: 1985.- Tóm tắt:- Vị trí: Được tặng giải thưởng Hội nhà văn Việt Nam năm 1986.Mùa lá rụng trong vườn (Ma Văn Kháng)II/ Đọc hiểu văn bản:1. Đọc và tóm tắt:- Đọc.- Tóm tắt trích đoạn:- Vị trí trích đoạn.2. Giá trị nội dung và nghệ thuật:a. Nhân vật chị Hoài:Thảo luận nhóm:Nhóm 1,2,3:Nhóm 4,5,6: Tìm các chi tiết miêu tả ngoại hình, hành động của nhân vật chị Hoài ? Cách xưng hô của chị Hoài khi xuất hiện trong nhà ông Bằng cho thấy tình cảm của chị với gia đình như thế nào? Tại sao những người trong gia đình ông Bằng quý yêu mà không níu kéo chị về với mình ?Mùa lá rụng trong vườn (Ma Văn Kháng)2. Giá trị nội dung và nghệ thuật:Nhân vật chị Hoài:- Thời gian xuất hiện: chiều 30 tết. - Ngoại hình: + Người phụ nữ nông thôn, trạc 50 + Người thon gọn trong chiếc áo bông trần hạt lựu + Khuôn mặt rộng có cặp mắt đằm thắm và cái miệng tươi. => Đẹp một cách giản dị, tươi tắn.- Hành động:+ Biết hết mọi việc trong nhà-> vẫn chia sẻ với gia đình.+ Mang quà quê: gạo nếp và giò thủ do chồng chị làm .+ Lúc gặp ông bằng: Chị Hoài gần như không chủ động, lao về phía ông Bằng (..) thốt lên một tiếng như tiếng nấcMùa lá rụng trong vườn (Ma Văn Kháng)+ Chắp tay trước bàn thờ tổ tiên ngay sau khi ông Bằng lui gót.+ Tíu tít hỏi han khắp lượt mọi người trong gia đình. => Quan tâm, săn sóc mọi người thân tình.- Ngôn ngữ: xưng hô với ông Bằng và các em rất thân thiết. Quan hệ với gia đình ông Bằng: là dâu trưởng (vợ anh cả Tường) nay đã tái giá. Vẻ đẹp của người phụ nữ Việt Nam trong truyền thống gắn với mô hình gia đình nền nếp gia phong, sống nặng nghĩa tình thuỷ chung son sắt. Mùa lá rụng trong vườn (Ma Văn Kháng)b. Nhân vật ông Bằng:- Ngoại hình: cao, gầy hơn mọi ngày nhưng trang trọng và chỉnh tề hơn, gương mặt ánh lên cảm xúc của con người trước ngưỡng cửa năm mới. - Tâm trạng khi gặp Hoài: sững lại, thoáng ngơ ngẩn, mắt chớp liên hồi, môi ông lật bật không thành tiếng, có cái cảm giác ông sắp khóc oà, giọng ông khê đặc khàn rè, rút khăn tay chấm kẽ mắt. Nỗi niềm xúc động rưng rưng. Mùa lá rụng trong vườn (Ma Văn Kháng)Đọc đoạn văn sau:Thoáng cái, ông Bằng như quên hết mọi thứ xung Quanh và bản thể. Dâng lên trong lòng ông cái cảm xúc thiêng liêng rất đỗi quen thân và tâm trí ông bỗng mờ nhoà, phiêu diêu lãng đãng gần xa, ẩn hiện tầng tầng lớp lớp những hình ảnh khi tỏ khi mờ, chập chờn như trongchiêm bao. Thưa thầy mẹ đã cách trở ngàn trùng mà vẫn hằng sống cùng con cháu. Mùa lá rụng trong vườn (Ma Văn Kháng) Con vẫn nghe vằng vẳng đâu đây lời giáo huấn ông cha, tiên tổ. Con vẫn đinh ninh ghi khắc công ơn sinh thành dưỡng dục của thầy mẹ, gia tộc ông bà, cha mẹ tổ tiên, con như thấy từ trong tâm linh, huyết mạch sự sinh sôi nảy nở, phúc thọ an khang của cháu con đời đời nối tiếp trong cộng đồng dân tộc yêu thương.Và em, cùng con trai cả của ba mẹ. Em cùng con đã mất mà vẫn hằng sống, hằng vui buồn, chia sẻ đỡ nâng, dắt dìu tôi cùng các cháu, các con, các em, Mùa lá rụng trong vườn (Ma Văn Kháng)Trong giây lát, nhập vào dòng xúc động tri ân cùng tiên tổ và những người đã khuất, ông Bằng lâng lâng trong những hoài niệm hư ảo, thoát trần.Nhưng ông chỉ ở trong dòng tình cảm trôi lững lờ đó trong giây phút. Quá khứ không cắt rời với hiện tại. Tổ tiên không tách rời với con cháu. Tất cả liên kết thành một mạch bền chặt thuỷ chung. Bởi vậy, ông lại trở về với những ngày đang sống, với những người đang sống. Mắt ông bỗng cay xè. Lòng ông lại bồn ngộn. Và ông vội cúi xuống, bật trên đôi môi những lời cầu khấn thành kính và run rẩy. Mùa lá rụng trong vườn (Ma Văn Kháng)b. Nhân vật ông Bằng:- Tâm trạng khi đứng trước bàn thờ: + Quên hết mọi thứ xung quanh kể cả bản thân.+ Trôi ngược về quá khứ: tri ân với cha mẹ, tổ tiên; tâm tình với vợ và con trai cả.+ Trở lại thực tại: mắt cay xè, lòng lại bồn ngộn.Ông là gạch nối giữa qúa khứ và thực tại của gia đình ấy trong giây phút thiêng này . Mùa lá rụng trong vườn (Ma Văn Kháng)	 Ông Bằng là kiểu nhân vật đặc trưng cho lớp người rất phổ biến trong xã hội ta một thời trọng đạo đức gia đình và các chuẩn mực xã hội truyền thống nhưng đang phải gánh chịu nỗi đau từ cơn lốc kinh tế thị trường tàn phá vào giá trị của gia đình. Mùa lá rụng trong vườn (Ma Văn Kháng)c. Khung cảnh tết trong nhà ông Bằng và truyền thống văn hoá dân tộc:- Chiều 30 Tết: gia đình sum họp, thăm hỏi lẫn nhau, dâng cúng tổ tiên rồi cùng nhau ăn bữa tất niên. - Dòng tâm tư của ông Bằng khi đứng trứơc bàn thờ gia tiên: tri ân tổ tiên, tưởng nhớ những lời gia huấn; tâm tình với người đã khuất. - Cách ứng xử giữa các nhân vật giàu giá trị nhân bản.Biểu hiện của văn hoá dân tộc: truyền thống gia đình, ý thức đặt gia đình trong mối tương quan với cộng đồng. Mùa lá rụng trong vườn (Ma Văn Kháng)d. Nghệ thuật:- Xây dựng kết cấu truyện hợp lí.Thành công trong những đoạn văn miêu tả diễn biến tâm lí con người. Mùa lá rụng trong vườn (Ma Văn Kháng)III/ Luyện tập củng cố:Hãy đặt tên cho đoạn trích và giải thích vì sao em đặt tên như vậy?Có thể đặt tên cho đoạn trích là: Chiều tất niên. - Tìm đọc trọn vẹn tác phẩm. Viết một đoạn văn bàn về thanh niên và câc giá trị gia đình truyền thống hôm nay. - Soạn bài: Một người Hà Nội.Bài tập về nhàxin chân thành cảm ơn !Xin chân thành cảm ơn