Bài giảng Ngữ văn 12 - Nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ

KÍNH CHÀO THẦY CƠ VÀ CÁC EM HỌC SINH ĐẾN VỚI TIẾT HỌC HƠM NAYLớp 12TN2LÀM VĂN:NGHỊ LUẬN VỀ MỘT BÀI THƠ, ĐOẠN THƠTrườngTHPT Trần Văn Kiết§Ị bµi 2: Ph©n tÝch ®o¹n th¬ sau đây trong bµi Tây Tiến cđa Quang Dũng:“Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa Kìa em xiêm áo tự bao giờ Kèn lên man điệu nàng e ấp Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ Người đi Châu Mộc chiều sương ấy Có thấy hồn lau nẻo bến bờ Có nhớ dáng người trên độc mộc Trôi dòng nước lũ hoa đong đưa” 1948Đề1 :Phân tích bài thơ “ Cảnh khuya” của Hồ Chí Minh.“Tiếng suối trong như tiếng hát xa, Trăng lồng cổ thụ bĩng lồng hoa,Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ,Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà.” 1947 I. Nghị luận về một bài thơ,đoạn thơ.Hãy đọc kỹ và cho biết 2 đề sau đây, thuộc kiểu bài nghị luận nào? Cĩ những điểm nào giống và khác nhau ?* Giống nhau:* Khác nhau:Nghị luận văn học, cụ thể là phân tích thơĐề 1:Phân tích một bài thơ trọn venĐề 2:Phân tích một đoạn thơ trích trong bài thơ + Thời gian: Những năm đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp. + Địa điểm : Chiến khu Việt Bắc. Lúc này, Chủ tịch Hồ Chí Minh đang trực tiếp lãnh đạo cuộc kháng chiến chống Pháp đầy gian khổ nhưng vô cùng oanh liệt của nhân dân ta.- Hoàn cảnh ra đời bài thơ:a.Tìm hiểu đề:1/Tìm hiểu đề, lập dàn ý:Đề1 :Phân tích bài thơ “ Cảnh khuya” của Hồ Chí Minh. - Nội dung tư tưởng và nghệ thuật của bài thơ (Luận đề):+Nội dung: Vẻ đẹp núi rừng đêm trăng chiến khu Việt Bắc. Hình ảnh người thi sĩ chiến sĩ cách mạng Hồ Chí Minh (yêu thiên nhiên , nặng lòng lo nỗi nước nhà)ø+Nghệ thuật: Vẻ đẹp hài hòa giữa chất cổ điển và hiện đại - “Tây Tiến” được viết năm 1948 trong cuộc kháng chiến chống Pháp, một ngày ở Phù Lưu Chanh nhớ về đơn vị cũ, tác giả viết bài thơ Tây Tiến.. - Đoạn thơ thuộc khổ thứ hai bài thơ Tây Tiến.. - Hoàn cảnh ra đời bài thơ:a.Tìm hiểu đề:1/Tìm hiểu đề, lập dàn ý:§Ị bµi 2: Phân tích đoạn thơ sau trong bài thơ Tây Tiến của Quang Dũng: “Doanh trạiđuốc hoa” - Nội dung tư tưởng và nghệ thuật của bài thơ (Luận đề):+Nội dung: Những kỉ niệm đẹp về tình quân dân trong đêm liên hoan và cảnh sơng nước miền Tây thơ mộng +Nghệ thuật: Vẻ đẹp lãng mạn tài hoa*Thân bài: -Luận điểm 1: Cảnh đẹp đêm trăng ở chiến khu Việt Bắc+ Luận cứ: Hai câu thơ đầu. Hình ảnh đẹp, thi vị: trăng, hoa, cổ thụ, tiếng suối.- Luận điểm 2: Hình tượng nhân vật trữ tình: thi sĩ - chiến sĩ+ Luận cứ: Hai câu cuối:Tâm trạng: chưa ngủTình cảm: yêu thiên nhiên, lo nướcb.Lập dàn ý:*Mở bài:Hồn cảnh sáng tác, luận đề, trích dẫn bài thơGV: Em h·y lËp dµn ý cho hai ®Ị bµi trªn ( C¸c em cã thĨ trao ®ỉi víi nhau theo bµn cđa m×nh). (10')Đề1 :Phân tích bài thơ “ Cảnh khuya” của Hồ Chí Minh.- Luận điểm 3: Vẻ đẹp hài hòa giữa chất cổ điển và hiện đại+Luận cứ:Cổ điển: Thể thơ tứ tuyệt, bút pháp miêu tả,hình ảnh thiên nhiênHiện đại: Nhân vật trữ tình không phải là ẩn sĩ lánh đời mà là chiến sĩ (cảm hứng chủ đạo là tình cảm đất nước)- Luận điểm4: Đánh giá nội dung tư tưởng và nghệ thuật của bài thơ : Bµi th¬ lµ mét bøc tranh thiªn nhiªn thËt ®Đp song ®Đp h¬n c¶ chÝnh lµ ch©n dung cđa B¸c, vÞ l·nh tơ v« vµn kÝnh yªu cđa chĩng ta* Kết bài- Khẳng định bài thơ- Cảm nghĩ của bản thân về Bác*Thân bài -Luận điểm 1: 4 câu đầu - Cảnh đêm liên hoan văn nghệ giữa những người lính Tây Tiến và người dân Tây Bắc Luận cứ: + Khơng khí sơi nổi, tình tứ. + Âm thanh ,màu sắc hịa quyện. + Đường nét uyển chuyển,man dại.-Luận điểm 2: 4 câu sau - Cảnh sơng nước miền Tây thơ mộng Luận cứ: +Khơng gian dịng sơng trong một buổi chiều sương huyền ảo, thơ mộng vừa hoang dại . +Dáng hình mềm mại, uyển chuyển của cô gái Tây Bắc trên chiếc thuyền độc mộcb.Lập dàn ý*Mở bàiHồn cảnh sáng tác, luận đề, trích dẫn đoạn thơ§Ị bµi 2: Ph©n tÝch ®o¹n th¬ sau trong bµi Tây Tiến cđa Quang Dũng:- Luận điểm 3: Bút pháp lãng mạn, tài hoa (từ ngữ gợi tả,hình ảnh chọn lọc, trữ tình)- Luận điểm 4: Đánh giá nội dung tư tưởng và nghệ thuật của bài thơ : Hoài niệm tinh tế mà sâu nặng, bâng khuâng, da diết của tác giả với vùng đất gắn bó một thời với binh đoàn Tây Tiến *Kết bài- Hồn thơ lãng mạn của QD như được chắp cánh bởi vẻ đẹp của thiên nhiên và con người Tây Bắc.- Đoạn thơ khiến người đọc như lạc vào thế giới của cái đẹp, thế giới của cõi mơ, của âm nhạc. Tám câu thơ đã hội tụ tất cả nét tài hoa của người nghệ sĩ đa tài, đa tình này: thơ – nhạcC¨n cø vµo c¸ch khai th¸c ®Ị bµi trªn h·y nªu c¸c b­íc nghÞ luËn vỊ mét bài th¬,đoạn thơ?2. C¸c b­íc lµm bµi nghÞ luËn mét bµi th¬, đoạn thơ- §äc chËm nhiỊu lÇn bµi th¬,đoạn thơ ®Ĩ cã c¶m nhËn chung vỊ t¸c phÈm: bµi th¬ nãi vỊ vÊn ®Ị g×, t×nh c¶m cđa t¸c gi¶ nh­ thÕ nµo?- T×m hiĨu s©u vỊ bµi th¬, đoạn thơ c¶ hai ph­¬ng diƯn néi dung vµ nghƯ thuËt. Chĩ ý ph©n tÝch nh÷ng tõ ng÷, h×nh ¶nh, chi tiÕt nghƯ thuËt tiªu biĨu.- LËp dµn ý cho bµi ph©n tÝch cđa m×nh theo c¸c luËn ®iĨm ®· t×m ®­ỵc.ViÕt bµi theo dµn ý ®· lËp b»ng phong c¸ch nghÞ luËn v¨n häc víi c¶m høng cđa m×nh.*Chú ý: Nếu là đoạn thơ cần lưu ý vị trí đoạn thơ;Ý nghĩa đoạn thơ (đặt trong bài thơ).II. Ghi nhớ (SGK trang 86 )Tõ viƯc khai th¸c c¸c ®Ị bµi trªn, em h·y cho biÕt ®èi t­ỵng, néi dung cđa bµi nghÞ luËn vỊ mét bµi th¬, ®o¹n th¬?III. LuyƯn tËp§Ị bµi: H·y ph©n tÝch ®o¹n th¬ sau trong bµi "Trµng giang" cđa Huy CËn:"Líp líp m©y cao ®ïn nĩi b¹c,Chim nghiªng c¸nh nhá: bãng chiỊu saLßng quª dỵn dỵn vêi con n­ícKh«ng khãi hoµng h«n cịng nhí nhµ"Th¶o luËn Gợi ý: 1/ Tìm hiểu đề:*Xuất xứ: Trích khổ cuối của bài thơ “Tràng Giang”- một bài thơ đặc sắc của Huy Cận trước cách mạng.*Nội dung: Cảnh vật buổi chiều và nỗi nhớ quê hương da diết:- C¶nh chiỊu xuèng trªn s«ng: ®Đp nh­ng buån.- T©m tr¹ng cđa nhµ th¬: Nçi buån nhí nhµ, nhí quª h­¬ng.*NghƯ thuËt:+ H×nh ¶nh ®èi lËp, gỵi c¶m: nĩi m©y hïng vÜ/c¸nh chim bÐ nhá. + Âm ®iƯu phï hỵp: dËp dỊnh, mªnh mang nh­ sãng n­íc trªn Trµng giang.+ Tø th¬ míi mỴ cã sù kÕt hỵp gi÷a bĩt ph¸p cỉ ®iĨn cđa th¬ §­êng víi bĩt ph¸p l·ng m¹n cđa th¬ míi.2/Lập dàn ý: (hs làm ở nhà)a/Mở bài:b/Thân bài:c/Kết luận:TIẾT HỌC KẾT THÚC Ở ĐÂY!XIN CHÂN THÀNH CÁM ƠN QUÝ THẦY CƠ GIÁO VÀ CÁC EM HỌC SINH