Bài giảng Ngữ văn 12 - Nghị luận về một hiện tượng đời sống - Trường THPT Huỳnh Thúc Kháng

NhiÖt liÖt chµo mõngC¸c thÇy c« gi¸o cïng c¸c em häc sinhGiáo viên: Nguyễn Thị Minh NgọcTổ: Ngữ VănTrường: THPT Huỳnh Thúc KhángNghị luận về một hiện tượng đời sốngI. Những vấn đề chung.- Thế nào là hiện tượng đời sống?- Thế nào là nghị luận về một hiện tượng đời sống? Mời các em bày tỏ ý kiến của mình về hiện tượng đời sống được nêu trong bài viết sau: “Chia chiếc bánh của mình cho ai”Chia chiếc bánh của mình cho ai? Nếu coi thời gian trong một ngày của bạn là chiếc bánh tròn trịa, bạn sẽ chia chiếc bánh cho bố mẹ, cho công việc, cho gia đình bao nhiêu và dành cho mình bao nhiêu phần?Nguyễn Hữu Ân và má Phẳng tại bệnh viện.Trong khi không ít bạn trẻ hiện nay đang lãng phí chiếc bánh của mình vào những trò chơi vô bổ thì chàng “Thanh niên trẻ tiêu biểu thành phố Hồ Chí Minh 2007” Nguyễn Hữu Ân lại dành hết chiếc bánh thời gian của mình cho những người bệnh ung thư giai đoạn cuối.Một câu chuyện lạ lùng( theo Tạ Minh Phương, báo điện tử Nguoiduongthoi.com.vn)Thảo luận nhóm (5 phút)Nhóm 1: Đề bài yêu cầu bàn về hiện tượng gì?Nhóm 2: Bài viết cần có những ý nào? Sắp xếp các ý đó ra sao?Nhóm 3: Nên chọn những dẫn chứng nào?Nhóm 4: Cần vận dụng những thao tác nghị luận nào?a. Tìm hiểu đề.- Vấn đề nghị luận: cách sử dụng thời gian của thanh niên hiện nay.- Tìm ý: + Sử dụng thời gian hợp lí và tích cực (hiện tượng Nguyễn Hữu Ân)+ Phê phán một vài hiện tượng tiêu cực trong lối sống lãng phí thời gian của thanh niên, học sinh.+ Đưa ra quan điểm cá nhân về cách sử dụng thời gian sao cho hiệu quả nhất.- Thao tác lập luận: phân tích, bình luận, so sánh.b. Lập dàn ý.* Mở bài.Giới thiệu hiện tượng đời sống được bàn luận: cách sử dụng thời gian của thanh niên hiện nay.Chú ý: nêu vấn đề phải hấp dẫn, thu hút người đọc (có thể tham khảo cách nêu vấn đề ở bài viết “Chia chiếc bánh của mình cho ai”*Thân bài.- Nêu hiện tượng Nguyễn Hữu Ân đã dành hết thời gian của mình cho chăm sóc mẹ ruột và má nuôi bị bệnh ung thư giai đoạn cuối.- Ý nghĩa: thể hiện hành động có ý nghĩa tích cực đối với đời sống xã hội, ca ngợi nghị lực vượt khó vươn lên, tấm lòng tương thân tương ái của thanh niên( phong trào “hiến máu nhân đạo”, “ Tiếp sức mùa thi” của học sinh, sinh viên)Phê phán hiện tượng tiêu cực trong lối sống, lãng phí thời gian của thanh niên, học sinh.Đưa ra quan điểm cá nhân về cách sử dụng thời gian, “chia chiếc bánh thời gian” hiệu quả.*Kết bài.- Thời gian của một ngày không bao giờ thay đổi, điều quan trọng là thanh niên cần phải xác định cho mình lối sống tích cực, nghị lực vượt khó vươn lên, tinh thần tương thân tương ái để sống trọn vẹn từng ngày.1. Khái niệmHiện tượng đời sống: là những hiện tượng đời sống nổi bật, có ý nghĩa hoặc ảnh hưởng tới phần lớn mọi người trong xã hội, có thể là hiện tượng tích cực nhưng cũng có thể là hiện tượng tiêu cựcNghị luận về một hiện tượng đời sống: là kiểu bài sử dụng tổng hợp các thao tác lập luận để làm cho người đọc hiểu rõ, hiểu đúng, hiểu sâu và đồng tình với ý kiến của người viết trước những hiện tượng đời sống có ý nghĩa xã hội.2. Yêu cầu của nghị luận về hiện tượng đời sốngNgười viết phải hiểu vấn đề đúng, sâu, nắm được bản chất vấn đề -> Tập hợp tư liệu chính xác, thuyết phục.Người viết phải thể hiện rõ quan điểm, thái độ của mình trước hiện tượng nghị luận -> chỉ ra đúng – sai, lợi - hại, nguyên nhân, cách khắc phục.Người viết giữ lập trường vững vàng trước mọi hiện tượngDiễn đạt trong sáng, có thể sử dụng phép tu từ, yếu tố biểu cảm và nêu cảm nghĩ riêng.3. Cách làm bài nghị luận về hiện tượng đời sốngTìm hiểu đề Lập dàn ý+ Mở bài: giới thiệu hiện tượng cần bàn luận+ Thân bài: bàn bạc, phân tích làm rõ hiện tượng qua các thao tác lập luận+ Kết bài: nêu phương hướng, suy nghĩ trước hiện tượng đời sống 4. Luyện tậpChọn một hiện tượng đời sống có ý nghĩa nhất với em và lập dàn ý nghị luận.Theo dõi hiện tượng về anh Tống Phước Phúc với nghĩa trang dành cho các đồng nhi và đưa ý kiến nghị luận của em. Nghĩa trang đồng nhi và triệu triệu thiên thần nức nở. Nằm nép mình bên sườn núi dốc 45 độ ở Hòn Thơm,Vĩnh Ngọc, Nha Trang, nghĩa trang Đồng Nhi, với hơn 5000 ngôi mộ nhỏ xíu, được xây dựng rất cẩn thận. Có dịp đi ngang qua đây, người Nha Trang thường bắt gặp hình ảnh một người đàn ông nhỏ thó, đen đúa, gương mặt tuy khắc khổ nhưng vẫn ánh lên nét nhân hậu đang lui cui chăm chút cho từng phần mộ, bàn tay nhẹ nhàng như ve vuốt từng đứa con yêu. Anh Tống Phước Phúc và con trai trong nghĩa trang đồng nhi.Chủ nhân của nghĩa trang rộng khoảng 6.000m2 này có cái tên trúc trắc rất khó đọc: Tống Phước Phúc. Là con út trong một gia đình có 6 anh chị em, cha thợ mộc, mẹ nội trợ, người đàn ông này mới chỉ học hết lớp 7. 37 tuổi mới lấy vợ. Chứng kiến lần chuyển dạ vật vã, đau đớn kéo dài của người phụ nữ lần đầu làm mẹ, lại tận mắt nhìn thấy những hài nhi xấu số bị chối bỏ, người đàn ông theo Công giáo đã thành tâm khấn nguyện, rằng nếu Chúa phù hộ cho mẹ tròn con vuông, anh nhất định sẽ phát tâm làm việc thiện. Sau 2 ngày 2 đêm vật vã, vợ anh sinh hạ một bé trai nặng 2,4kg. Đứa con lớn lên từng ngày trước mắt nhắc anh thực hiện lời hứa. “Tôi tin xác loài người sống lại”, câu kinh thánh nhắc nhở một giáo lý, rằng tất cả trẻ thơ đều trong trắng, vô tội. Khi đã được tượng hình trong bụng mẹ, hài nhi đó đã có một linh hồn. Hành động nạo, phá thai đi ngược lại quy luật tự nhiên. Nhưng nếu được chôn cất tử tế, chí ít linh hồn các bé sẽ được siêu thoát. Mua được đất, từ số tiền dành dụm ít ỏi, Phúc bắt đầu hành trình vào bệnh viện xin xác các bé xấu số về chôn. Lý do khá lạ lùng, nhưng trái tim nhân hậu của anh đã tìm được nhịp đập đồng cảm. Đất chân núi phần nhiều là đá sỏi. Những ngày đầu đào bới, bàn tay tóe máu vì đất cứng là chuyện thường tình. Với thâm niên làm xây dựng nhiều năm, nơi yên nghỉ của các bé, dần thành hình mà chẳng cần bất cứ bản vẽ thiết kế nào.Lo phần hậu sự tươm tất cho các cháu bé xấu số, Phúc còn nỗ lực cứu giúp những bà mẹ lầm lỡ, để những mầm sống trong họ được làm người. Là trụ cột kinh tế trong gia đình, công việc quản lý một công ty xây dựng rất vất vả, nhưng chỉ cần nghe thông tin có cô gái mang thai lớn vào viện giải quyết là anh xếp lại hết mọi việc để tới liền. Những sinh linh may mắn được chào đời trong gia đình anh PhúcThuyết phục họ về nhà, chăm lo chu đáo cho tới lúc khai hoa nở nhụy là nỗ lực khiến anh hao tâm tổn sức rất nhiều. Với những “mẹ bầu”, theo cách gọi của anh Phúc, anh đều đưa ra lời cam kết. “Nếu có sinh có dưỡng thì càng tốt, nếu vì hoàn cảnh phải bỏ con lại, chú Phúc cũng nuôi luôn giùm. Khi nào có điều kiện quay về đây, chú sẽ trả lại con”. Người cha của những đứa conNhững cô gái đến rồi đi. Họ cần mẫn chăm chút cho lũ nhỏ đông đúc trong nhà anh Phúc, sinh con, rồi nói lời tạm biệt. Ông bố của vài chục đứa con cứ tất tả với việc chăm chút từng cháu bé, bế từng đứa vô bệnh viện khi ốm đau. Mà trẻ con thì chuyện bệnh tật xảy ra như cơm bữa. Anh Phúc luôn tin vào thế giới tâm linh. Anh tâm sự, “từ khi lo cho các cháu bé, tôi chưa ngửa tay xin tiền ai bao giờ. Người hảo tâm biết tới và gửi cho các cháu, tôi thay mặt đứng ra nhận, và lo cho chúng hết. Nếu có xin, tôi chỉ xin những sinh linh bé nhỏ ấy cho bố sức khoẻ để lo cho các em. Và tôi luôn được toại nguyện”. “Người bố” của những đứa con thơ“Sống trên đời cần có một tấm lòng”, đẹp sao khi cuộc đời vẫn còn những trái tim bằng vàng ròng như anh Phúc.Xin c¶m ¬n c¸c thÇy c« gi¸oC¶m ¬n tÊt c¶ c¸c em häc sinh.Bài học kết thúc ở đây