Bài giảng Ngữ văn 12 - Số phận con người - Trường THPT Nguyễn Tất Thành

TRƯỜNG THPT NGUYỄN TẤT THÀNH Văn học Tiết chương trình : 79 – 80SỐ PHẬN CON NGƯỜI (Trích) SÔ-LÔ-KHỐP Người soạn : Tạ Thị Thân Huỳnh Thị Thanh Nam Dựa vào tiểu dẫn sách giáo khoa, nêu những nét chính về cuộc đời và sự nghiệp của Sô-lô-khốp ? I. ĐỌC – HIỂU CHUNG1. Tác giả- Sô-lô-khốp (1905-1984), sinh tại thị trấn Vi-ô-sen-xcai-a thuộc tỉnh Rô-xtôp trên vùng thảo nguyên sông Đông . Là nhà văn Xô Viết lỗi lạc tham gia cách mạng khá sớm từng làm nhiều nghề để kiếm sống và luôn tự học. Nhận giải thưởng Nô-ben về văn học năm 1965.a) Cuộc đờiSô-lô-khốp năm 1938Tượng Sô-lô-khốp ở Rô-xtôp trên sông Đông Sông Đông êm đềmĐất vỡ hoang Truyện sông Đông Số phận con người Họ chiến đấu vì tổ quốcb) Tác phẩm tiêu biểu 2. Tác phẩm “Số phận con người”a) Hoàn cảnh sáng tácNêu hoàn cảnh ra đời của tác phẩm “Số phận con người” ?Sau chiến tranh Sô-lô-khốp đã ấp ủ và suy nghĩ về con người trước, trongvà sau chiến tranh. Năm 1956 Đại hội lần thứ XX của Đảng Cộng sản Liên Xô đã đem đến cho bầu không khí xã hội tràn đầy tinh thần dân chủ .Trong hoàn cảnh ấy Sô-lô-khốp đã viết tác phẩm “Số phận con người”. Tác phẩm này là cột mốc quan trọng mở ra chân trời mới cho văn học Nga .Chiến tranh bùng nổNhập ngũ Chiến tranh kết thúcGiải ngũ Bị thương, bị bắt, bị đày đọa.Con trai hi sinh đúng ngày chiến thắng .Vợ con bị chết vì bom đạn.Ở nhờ nhà người bạn Sống bằngnghề lái xe Xô-cô-lốpGặp và nhận Va-ni-a làm con nuôi Đến Ka-sa-rư và có thể đi khắp nước Nga b) Tóm tắt3. Đoạn trích Thuộc chương 3 phần kết của tác phẩmII. HƯỚNG DẪN TÌM HIỂU VĂN BẢN 1. Số phận con ngườiTác phẩm đề cập đến số phận của ai ?Em hãy tìm những chi tiết nói lên cuộc đời của Xô-cô-lốp trong chiến tranh ?a) An-đrây Xô-cô-lốp  An-đrây Xô-cô-lốp Bé Va-ni-a * Trong chiến tranhNhập ngũ, bị thương, bị đày đọa trong trại tập trung của bọn phát xít.Khi thoát được về với Hồng quân, anh nhận được tin vợ và hai con gái đã bị bom giặc sát hại .Người con trai duy nhất của anh đã nhập ngũ và hi sinh ngay ngàychiến thắng. Niềm hy vọng cuối cùng của Xô-cô-lốp tan vỡ.Hoàn cảnh và tâm trạng của Xô-cô-lốp sau khi kết thúc chiến tranh và trước khi gặp bé Va-ni-a được miêu tả như thế nào ?* Kết thúc chiến tranhLuôn sống trong cô đơn, đau khổ nhưng vẫn phải lo kiếm kế sinh nhai trong đời thường không ít chuyện eo sèo, chua chát, phải phiêu bạt nhiều nơi .Sức khỏe ngày càng giảm sút, anh cảm thấy : “trái tim đã chai sạn vì đau khổ”vẫn không thốt ra một lời than vãn,không suy sụp tinh thần .Em nhận xét gì về cuộc đời của An-đrây Xô-cô-lốp ? Có số phận bất hạnh, phải chịu đựng những đau khổ tột cùng .b) Bé VaniaEm hãy tìm những chi tiết nói lên cuộc đời đầy bất hạnh của bé Va-ni-a ?Cha mẹ chết trong chiến tranh, sống đơn độc không nơi nương tựa, không bà con thân thích .Được Xô-cô-lốp nhận mình làm con, bé Va-ni-a sung sướng, hạnh phúc .Nạn nhân đáng thương của chiến tranh .Hình Xô-cô-lốp và bé Va-ni-aQua cuộc đời của Xô-cô-lốp và bé Va-ni-a, em có nhận xét gì về số phận của những con người Nga trong và sau chiến tranh ? Xô-cô-lốp, Va-ni-a điển hình cho số phận bất hạnh nhưng cũng đầy kiên cường, nghị lực của con người Nga trong và sau chiến tranh. Qua đó thể hiện cách nhìn cuộc sống và chiến tranh của tác giả một cách toàn diện, chân thực .Văn học Việt Nam sau 1975 nhất là những tác phẩm ra đời từ những năm 80 cho đến hết thế kỉ XX cũng đã quan tâm đến số phận con người sau chiến tranh các nhà văn Việt Nam đã dám nhìn thẳng vào sự thật để phản ánh những nỗi đau đời . Em hãy kể tên một số tác phẩm của văn học Việt Nam có đề cập đến số phận con người sau chiến tranh ?Mở rộng Đó là những tác phẩm : Chiếc thuyền ngoài xa, Cỏ lau (Nguyễn Minh Châu); Nỗi buồn chiến tranh (Bảo Ninh); Bến không chồng (Dương Hướng)2. Tính cách Nga Xô-cô-lốp xót thương, cảm thông cho số phận bất hạnh của bé Va-ni-a và quyết định nhận Va-ni-a làm con nuôi . Thái độ của Xô-cô-lốp trước cuộc đời của bé Va-ni-a ? Anh trở thành chỗ dựa vững chắc cho một con người khốn khổ - bé Vania . Và bé Va-ni-a trở thành niềm vui sưởi ấm cho trái tim lạnh giá của anh .Việc Xô-cô-lốp nhận bé Va-ni-a làm con nuôi có ý nghĩa như thế nào đến hai cha con? Tình thương, lòng nhân ái đã chữalành vết thương, xoa dịu trái tim chai sạn vì đau khổ, giúp Xô-cô-lốp vượt qua nỗi cô đơn .“Con người” Xô-cô-lốp không thể trở lại như xưa. Vì sự thật vợ con anh không còn, hằng đêm anh vẫn chiêm bao “thấy những người thân quá cố”, “thức giấc thì gối ướt đẫm nước mắt” .Nhưng tình thương và trách nhiệm nên anh vẫn âm thầm chịu đựng mọi đau khổ, tuyệt nhiên không để lộ ra bên ngoài vì sợ bé Va-ni-a phải đau buồn .Tuy nhiên Xô-cô-lốp vẫn phải đối mặt với những giấc chiêm bao ám ánh, những nỗi đau khôn nguôi và anh đã vượt qua nó bằng cách nào ?Bản lĩnh kiên cường trong phẩm chất của người lính Xô Viết .Xô-cô-lốp bừng sáng hai phẩm chất Nga đáng quý: kiên cường và nhân hậuEm nhận xét gì về vẻ đẹp của con người Nga qua nhân vật Xô-cô-lốp ?III. TỔNG KẾT  Nội dungQua hình tượng nhân vật Xô-cô-lốp thấy được vẻ đẹp của tính cách Nga kiên cườngvà nhân hậu .Truyện lồng truyện, tính cách nhân vật được khắc họa rõ nét, sử dụng lời trữ tình ngoại đề của người kể chuyện . Nghệ thuật