Bài giảng Ngữ văn 12 - Sóng của Xuân Quỳnh

SãngXu©n QuúnhSãngA – T×m hiĨu chung:I – T¸c gi¶:Em h·y cho biÕt nh÷ng nÐt chÝnh vỊ t¸c gi¶ Xu©n Quúnh?- Xu©n Quúnh (1942 – 1988), tªn khai sinh lµ NguyƠn ThÞ Xu©n Quúnh- Quª: La Khª - Thµnh phè Hµ §«ng – Hµ T©y (nay lµ Hµ Néi)- Cuéc ®êi:+ XuÊt th©n trong mét gia ®×nh c«ng chøc må c«i mĐ tõ nhá, l¹i xa cha, ë víi bµ néi lu«n khao kh¸t yªu th­¬ngh vµ h¹nh phĩc gia ®×nh + Tõng lµ diƠn viªn mĩa  nhµ th¬.Sù nghiƯp:+ VÞ TrÝ: Xu©n Quúnh lµ mét trong nh÷ng nhµ th¬ tiªu biĨu nhÊt cđa thÕ hƯ c¸c nhµ th¬ trỴ thêi kú chèng Mü + C¸c t¸c phÈm chÝnh (SGK) §Ỉc ®iĨm th¬ Xu©n Quúnh:+ Th¬ Xu©n Quúnh+ Th¬ t×nh yªuCđa Xu©n QuúnhLµ tiÕng lßng cđa mét t©m hån phơ n÷ nhiỊu Tr¾c Èn Võa hån nhiªn, t­¬i t¾n, võa ch©n thµnh ®»m th¾mLu«n da diÕt trong kh¸t väng vỊ h¹nh phĩc ®êi th­êng s«i nỉi, M·nh LiƯt, tù nhiªn mµ ch©n thµnhnång nhiƯt, t¸o b¹o mµ tha thiÕt, dÞu dµng NhiỊu tr¨n trë. Suy t­ mµ thủ chung son s¾t II – T¸c phÈm:1 – Hoµn c¶nh s¸ng t¸c:Bµi th¬ ®­ỵc s¸ng t¸c trong hoµn c¶nh nµo?Bµi th¬ ®­ỵc viÕt vµo th¸ng 12 – 1967 trong chuyÕn ®i thùc tÕ ë vïng biĨn Diªm §iỊn, sau ®­ỵc in trong tËp th¬ Hoa däc chiÕn hµo (1968). 2 – Chđ ®Ị bµi th¬.H·y cho biÕt chđ ®Ị cđa bµi th¬?Bµi th¬ cho thÊy vỴ ®Đp t©m hån vµ niỊm kh¸t khao h¹nh phĩc cđa ng­êi phơ n÷ trong t×nh yªu 3 – KÕt cÊu.Dữ dội và diụ êmỒn ào và lặng lẽSông không hiểu nổi mìnhSóng tìm ra tận bểÔi con sóng ngày xưaVà ngày sau vẫn thếNỗi khát vọng tình yêuBồi hồi trong ngực trẻTrước muôn trùng sóng bểEm nghĩ về anh, emEm nghĩ về biển lớnTừ nơi nào sóng lên ?Sóng bắt đầu từ gióGió bắt đầu từ đâu ?Em cũng không biết nữaKhi nào ta yêu nhauCon sóng dưới lòng sâuCon sóng trên mặt nướcÔi con sóng nhớ bờNgày đêm không ngủ được Lòng em nhớ đến anhCả trong mơ còn thứcDẫu xuôi về phương bắcDẫu ngược về phương namNơi nào em cũng nghĩHướng về anh - một phươngỞ ngoài kia đại dươngTrăm ngàn con sóng đóCon nào chẳng tới bờDù muôn vời cách trởCuộc đời tuy dài thếNăm tháng vẫn đi quaNhư biển kia dẫu rộngMây vẫn bay về xaLàm sao được tan raThành trăm con sóng nhỏGiữa biển lớn tình yêuĐể ngàn năm còn vỗ. SóngsóngsóngsóngSóngsóngsóngsóngsóngsóngEmEmEmememEm h·y nªu kÕt cÊu cđa bµi th¬ ? Bµi th¬ cã cÊu trĩc song hµnh gi÷a sãng vµ em. Sãng cịng lµ em mµ em cịng lµ sãng.a – H×nh t­ỵng sãng:H×nh t­ỵng sãng trong bµi th¬ ®­ỵc miªu t¶ víi líp nghÜa thùc nh­ thÕ nµo? NghÜa thùc:§­ỵc miªu t¶ cơ thĨ, sinh ®éng víi nhiỊu tr¹ng th¸i tr¸i ng­ỵc nhau: d÷ déi, dÞu ªm, ån µo, lỈng lÏ. NghÜa biĨu t­ỵng: Sãng nh­ cã hån, cã tÝnh c¸ch, t©m tr¹ng Sãng lµ h×nh ¶nh Èn dơ cho t©m hån ng­êi con g¸i ®ang yªu, khi bång bét, s«i nỉi, lĩc kÝn ®¸o s©u s¾cb – H×nh t­ỵng em.“Em” lµ h×nh t­ỵng ho¸ th©n , ph©n th©n cđa c¸i t«i tr÷ t×nh cđa chÝnh nhµ th¬ H×nh t­ỵng em vµ h×nh t­ỵng sãng tuy hai mµ mét, cã lĩc ph©n ®«I ra, cã lĩc l¹i hoµ nhËp vµo nh©u ®Ĩ thĨ hiƯn c¸I t«I Xu©n Quúnh tha thiÕt yªu th­¬ng Em hiĨu g× vỊ h×nh t­ỵng “ Em “ trong bµi th¬ ?H×nh t­ỵng sãng cßn ®­ỵc nh©n ho¸ nh­ thÕ nµo?Qua nghƯ thuËt nh©n ho¸, sãng gỵi liªn t­ëng ®Õn ®iỊu g×?4 - ¢m ®iƯu, NhÞp ®iƯu cđa bµi th¬: ThĨ th¬ 5 ch÷ cïng víi nhÞp 2/3 , 3/2 nh­ nh÷ng nhÞp sãng CÊu trĩc song hµnh cïng víi biƯn ph¸p trïng ®iƯp ®· t¹o nªn nh÷ng c©u th¬ cã ©m ®iƯu nhÞp nhµng gỵi sù liªn t­ëng ®Õn nh÷ng con sãng ngoµi ®¹i d­¬ng  t­¬ng øng víi nã lµ nh÷ng c¶m xĩc d¹t dµo vµ s©u l¾ng cđa t¸c gi¶NhËn xÐt g× vỊ ©m ®iƯu cđa bµi th¬ ?- ¢m ®iƯu bµi th¬ lµ ©m ®iƯu cđa nh÷ng con sãng trªn biĨn c¶, vµ s©u xa h¬n chÝnh lµ nhÞp cđa nh÷ng con sãng lßng nhiỊu cung bËc, s¾c th¸i c¶m xĩc trong tr¸i tim n÷ sÜEm cã nhËn xÐt g× vỊ c¸ch s¾p xÕp c¸c h×nh ¶nh ng«n tõ trong bµi th¬ (ThĨ th¬, nhÞp th¬, c¸c h×nh thøc nghƯ thuËt) ?C¸ch tỉ chøc, s¾p xÕp nh­ thÕ nh»m gỵi ra ®iỊu g×?B. T×m hiĨu chi tiÕt v¨n b¶nI. Sãng vµ quy luËt cđa t×nh yªu ( Khỉ 1, 2)1. Khỉ 1:§äc kÜ khỉ 1 vµ cho biÕt:Dữ dội và dịu êmỒn ào và lặng lẽSông không hiểu nổi mìnhSóng tìm ra tận bể Sãng ®­ỵc miªu t¶ ë nh÷ng tr¹ng th¸i nh­ thÕ nµo ? Qua ®ã thĨ hiƯn t©m tr¹ng g×cđa ng­êi phơ n÷ trong t×nh yªu?Nhãm 1T¹i sao sãng t×m ra tËn bĨ ?T¸c gi¶ ®· sư dơng nh÷ng thđ ph¸p nghƯ thuËt nµo ®Ĩ diƠn t¶ kh¸t khao ra bĨ cđa sãng ?Nhãm 2T¸c gi¶ ®· sư dơng nh÷ng tÝnh tõ ®èi lËp vµ nghƯ thuËt Èn dơ ®Ĩ diƠn t¶:+ Tr¹ng th¸i cđa Sãng : võa cuång nhiƯt, m¹nh mÏ, võa ªm dÞu, s©u l¾ng+ Tr¹ng th¸i cđa t×nh yªu: phøc t¹p vµ ®Çy m©u thuÉnC©u 1 – 2: Sãng ®­ỵc thĨ hiƯn trong nh÷ng tr¹ng th¸i tr¸i ng­ỵc:D÷ déi >< LỈng lÏ Sãng d÷ déiSãng dÞu ªmC©u 3 – 4: H×nh ¶nh t­¬ng ph¶n ( S«ng – bĨ ) vµ nghƯ thuËt nh©n ho¸ ( s«ng kh«ng hiĨu; sãng t×m ra ) ®· kh¸i qu¸t ®­ỵc quy luËt cđa sãng vµ quy luËt cđa t×nh yªu:+ Quy luËt cđa sãng: sãng t×m ra bĨ ®Ĩ ®­ỵc hiĨu m×nh+ Quy luËt cđa t×nh yªu; t×nh yªu lu«n h­íng tíi sù lín lao, cao th­ỵng Hµnh tr×nh ®Õn víi biĨn cđa sãng cịng lµ hµnh tr×nh t×m ®Õn víi t×nh yªu cđa ng­êi phơ n÷: m¹nh d¹n vµ chđ ®«ng mµ ®Çy n÷ tÝnh th«ng qua c¸ch nãi giµu tÝnh h×nh t­ỵngQua 2 c©u th¬ t¸c gi¶ nh»m kh¸i qu¸t ®iỊu g× ?§äc khỉ 2 vµ cho biÕt: + ý nghÜa cđa c¸c cơm tõ con sãng ngµy x­a, ngµy sau; vÉn thÕ; kh¸t vong t×nh yªu; båi håi; trong ngùc trỴ ?+ Tõ ®ã cho biÕt; Xu©n Quúnh ®· kh¸I qu¸t lªn quy luËt g× cđa t×nh yªu ?2. Khỉ 2Ôi con sóng ngày xưaVà ngày sau vẫn thếNỗi khát vọng tình yêuBồi hồi trong ngực trẻ C©u 1-2: + Con sãng ngµy x­a: con sãng cđa qu¸ khø+ Ngµy sau: T­¬ng lai+ VÉn thÕ: Kh«ng thay ®ái, vÉn lu«n khao kh¸t ®­ỵc t×m ra biĨn lín Hai c©u th¬ ®· kh¸i qu¸t lªn quy luËt mu«n ®êi cđa sãng: lu«n h­íng ra biĨn c¶C©u 3 - 4: + Kh¸t väng t×nh yªu: kh¸t väng yªu ®­¬ng - yªu vµ ®­ỵc yªu+ Båi håi ( tr¹ng th¸i kh«ng yªn ): Sù th«i thĩc, da diÕt trong t×nh c¶m + Trong ngùc trỴ: Ng­êi trỴ tuỉi Hai c©u th¬ ®· kh¸i qu¸t lªn quy luËt cđa tuỉi trỴ vµ t×nh yªu: tuỉi trỴ lu«n khao kh¸t yªu ®­¬ng Hai khỉ th¬ ®Çu ®· kh¸i qu¸t lªn quy luËtcđa sãng vµ t×nh yªu nh­ thÕ nµo ?TiĨu kÕt 1: Hai khỉ th¬ ®Çu ®· kh¸i qu¸t ®­ỵc quy luËt cđa sãng vµ t×nh yªu: sãng lu«n khao kh¸t v­¬n ra biĨn lín cịng nh­ con ng­êi lu«n khao kh¸t h­íng tíi t×nh yªu cho dï thÕ giíi cđa t×nh yªu phøc t¹p vµ ®Çy m©u thuÉnII - Sãng vµ céi nguån cđa t×nh yªu ( khỉ 3 – 4) Trước muôn trùng sóng bểEm nghĩ về anh, emEm nghĩ về biển lớnTừ nơi nào sóng lên ?Sóng bắt đầu từ gióGió bắt đầu từ đâu ?Em cũng không biết nữaKhi nào ta yêu nhauTheo dâi vµo 2 khỉ th¬ vµ cho biÕt: T¸c gi¶ ®· sư dơng nh÷ng biƯn ph¸p nghƯ thuËt g× ®Ĩ diƠn t¶ nh÷ng b¨n kho¨n cđa “em” khi t×m c¸ch lÝ gi¶i céi nguån cđa t×nh yªu ? NghƯ thuËt ®iƯp ng÷ “ em nghÜ”: Béc lé nh÷ng b¨n kho¨n, day døt, t×m tßi, kh¸m ph¸ vỊ cuéc ®êi vµ t×nh yªu Nh÷ng c©u hái tu tõ: béc lé nçi kh¸t khao ®­ỵc kh¸m ph¸ vµ lÝ gi¶I céi nguån cđa t×nh yªuTh¬ Xu©n Quúnh bao giê cịng chøa ®ùng nh÷ng suy t­, tr¨n trëNh©n vËt “ em “ ®· lÝ gi¶i nh­ thÕ nµo vỊ céi nguån cđa t×nh yªu ?Sù lÝ gi¶i vỊ t×nh yªu:+ Sãng b¾t ®Çu tõ giã  quy luËt cđa tù nhiªn+ Giã b¾t ®Çu tõ ®©u ?  khã gi¶i thÝch nh­ng vÉn cßn cã thĨ hiĨu ®­ỵc+ Khi nµo ta yªu nhau ?  “Em cịng kh«ng biÕt n÷a”C©u tr¶ lêi võa thµnh thËt, võa hån nhiªn gãp phÇn kh¸i qu¸t lªn quy luËt cđa t×nh yªu mu«n thuë: t×nh yªu lµ nh÷ng t×nh c¶m thiªng liªng, bÝ Èn vµ ®Çy hÊp dÉn mµ lÝ trÝ kh«ng thĨ gi¶i thÝch ®­ỵcTiĨu kªt2: Khỉ th¬ 3 – 4 ®· cho thÊy vĨ ®Đp cđa mét t©m hån phơ n÷ võa hån nhiªn , võa say ®¾m trong t×nh yªu. Say ®¾m mµ vÉn tØnh t¸o, biÕt nghÜ vµ cã tr¸ch nhiƯm víi t×nh yªu.Qua hai khỉ th¬, em c¶m nhËn ®­ỵc ®iỊu g× vỊ vỴ ®Đp t©m Hån cđa ng­êi phơ n÷ trong T×nh yªu? Bµi tËp cđng cèDßng nµo kh¸I qu¸t ®Çy ®đ h¬n c¶ vỊ t©m hån ng­êi phơ n÷ trong bèn khỉ th¬ ®Çu cđa bµi th¬ Sãng?A- Tinh tÕ, dÞu dµng, ®»m th¾m, thủ chung.C – LỈng thÇm, nhÉn n¹i, hy sinh vµ tha thø.D – NhiỊu xung ®ét, d»n vỈt, hên tr¸ch vµ chua xãt.B – M·nh liƯt, ch©n thµnh, nång nµn, s©u l¾ng.B – M·nh liƯt, ch©n thµnh, nång nµn, s©u l¾ng.