Bài giảng Ngữ văn 12 - Sóng - Trường THPT Ngôi Sao

TRƯỜNG THPT NGÔI SAOthúy nhàiPhạm Thị Thúy Nhài1Xuân QuỳnhsóngI. TÌM HIỂU CHUNG:1. Tác giả:Nguyễn Thị Xuân Quỳnh ( 1942 – 1988) quê Hà Đông, xuất thân trong gia đình công chức, mồ côi mẹ từ nhỏ.Xuân Quỳnh từng làm diễn viên múa, biên tập viên báo Văn Nghệ, NXB Văn Học.Phạm Thị Thúy Nhài3Thơ của bà vừa hồn nhiên, tươi tắn, vừa chân thành, đằm thắm và luôn da diết trong khát vọng hạnh phúc đời thường.Được tặng giải thưởng Nhà nước về VHNT năm 2000.Tác phẩm: Tơ tằm – Chồi biếc, Hoa dọc chiến hào, Gió Lào cát trắngPhạm Thị Thúy Nhài42. Xuất xứ:Bài thơ viết năm 1967 khi nhà thơ đi thực tế ở biển Diêm Điền.In trong tập Hoa dọc chiến hào.Phạm Thị Thúy Nhài53. Bố cục: 3 đoạn2 khổ thơ đầu: Từ hình tượng sóng, liên tưởng tới tình yêu của người con gái.5 khổ thơ tiếp: Những sắc thái tinh tế của tình yêu.Phần còn lai: Khát vọng tình yêu vĩnh hằng.Phạm Thị Thúy Nhài6II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN:Từ hình tượng sóng liên tưởng tới tình yêu:Dữ dội >< lặng lẽ.Hai cặp đối lập vừa miêu tả sóng không chịu yên bình mà đầy biến động cũng như tâm hồn người con gái đang yêu mang nhiều trạng thái đối cực. Sau sự dữ dội và ồn ào, giọng thơ lắng vào dịu êm, lặng lẽ. Tính cách người phụ nữ Á Đông luôn hướng vào sự ấm êm, hạnh phúc gia đình.Đặc tính của sóng: có những điểm đối lập nhauPhạm Thị Thúy Nhài7Sông không hiểu nổi mình Sóng tìm ra tận bể.Từ một quy luật của tự nhiên là hành trình sông chảy ra biển, nhà thơ diễn tả: cũng như sóng, trái tim người con gái đang yêu không chấp nhận sự tầm thường nhỏ hẹp mà luôn vươn tới cái lớn lao như biển rộng.Phạm Thị Thúy Nhài8Nhà thơ phát hiện sóng biển là hình ảnh của sự bất diệt:Ôi con sóng ngày xưaVà ngày sau vẫn thếNỗi khát vọng tình yêuBồi hồi trong ngực trẻ.Tình yêu là khát vọng muôn đời của nhân loại, mãnh liệt, nhất là với tuổi trẻ. Sóng biển xôn xao gợi tới sóng lòng dào dạt.Hai khổ thơ đầu liên tưởng từ sóng đến tâm trạng người con gái đang yêu rất sôi nổi mà cũng thật thiết tha, giàu nữ tính.Phạm Thị Thúy Nhài92. Những sắc thái tình yêu tinh tế:Yêu là thắc mắc:Một loạt câu hỏi đặt ra dồn dập: Sóng bắt đầu?  Thể hiện khát vọng muốn truy tìm ngọn nguồn tình yêu, nhưng câu trả lời không phải là để giải đáp mà là để cảm nhận thật tinh tế và điển hình về tình yêu.Phạm Thị Thúy Nhài10Trình tự các câu hỏi cũng tạo ra ý nghĩa đặc biệt:Em cũng không biết nữa.Khi nào ta yêu nhau. Nếu đảo lại trình tự ta được câu trả lời thật tỉnh táo, lí trí. Nếu viết như XQ, lời thơ như một tiếng thở, như một sự xúc động của tâm hồn trước tình yêu.Phạm Thị Thúy Nhài11b. Yêu là nhớ nhung:Con sóng dưới lòng sâu. Cả trong mơ còn thức.Đây là khổ thơ dài nhất vì nó động vào chỗ da diết khắc khoải nhất của tình yêu là nỗi nhớ.Hai cặp so sánh: Sóng nhớ bờ/ Em nhớ anh. Hình tượng sóng nhớ bờ được nhắc đến khiến cho đại dương cũng là một tâm trạng lớn đang bị khát khao mong nhớ dày vò. Nỗi nhớ của sóng chính là nỗi nhớ của con người chất đầy cả không gian ( lòng sâu – mặt nước), chiếm hữu cả thời gian ( ngày đêm)Phạm Thị Thúy Nhài12Em nhớ anh: miêu tả trực tiếp “ Cả trong mơ còn thức”.Lời thơ tưởng chừng như phi lí nhưng thật cảm động chứa đựng chân lí mà chỉ có ai yêu chân thành mới hiểu hết.Phạm Thị Thúy Nhài13c,. Yêu là thủy chung:Dẫu xuôi về phương Bắc Dẫu ngược về phương Nam.Dùng từ ngữ đối lập mở ra không gian xa cách, đó chính là những thử thách và biến động của cuộc đời .Không gian có bốn phương nhưng tình yêu chỉ có một phương: Lòng thủy chung son sắt vượt qua không gian vời vợi để đến với người yêu. Giữa cuộc đời vạn biến thì tình yêu là bất biến.Phạm Thị Thúy Nhài14d. Yêu là niềm tin:Ở ngoài kia đại dương.Dù muôn vời cách trở.Mượn hình ảnh con sóng vỗ bờ để khẳng định tình yêu thủy chung nhất định sẽ cập bến bờ hạnh phúc dù thời gian và không gian cách trở. Lời thơ 5 chữ dạt dào vừa diễn tả những con sóng, vừa khơi dậy những cảm xúc thổn thức lắng sâu trong tình yêu.Phạm Thị Thúy Nhài153. Khát vọng tình yêu vĩnh hằng:Cuộc đời tuy dài thế Mây vẫn bay về xa.XQ nhận ra sự hữu hạn của đời người, cuộc sống vĩnh hằng nhưng con người thì không tồn tại mãi mãi.Vì cuộc đời là hữu hạn, nhà thơ khát khao hóa thân làm con sóng nơi biển lớn tình yêu cuộc sống, để có một tình yêu cao đẹp vĩnh hằng.Phạm Thị Thúy Nhài16Với hình tượng sóng, XQ đã cho ta thấy: “ Tình yêu tượng trưng cho cái đẹp, cái tốt, cái cao quý của con người, tượng trưng cho niềm khao khát tự hoàn thiện mình” ( Lưu Khánh Thơ)Phạm Thị Thúy Nhài17III. GHI NHỚ: SGK ( chép)Qua hình tượng sóng, trên cơ sở khám phá sự tương đồng, hòa hợp giữa sóng và em, bài thơ diễn tả tình yêu của người phụ nữ thiết tha, nồng nàn, chung thủy, muốn vượt lên thử thách của thời gian và sự hữu hạn của đời người. Từ đó thấy được tình yêu là một tình cảm cao đẹp, một hạnh phúc lớn lao của con người.Phạm Thị Thúy Nhài18IV. LUYỆN TẬP:Nêu ý nghĩa hình tượng sóng?Gợi ý:-Sóng dạt dào, âm hưởng thơ nhịp nhàng như bất tận.Sóng có nhiều điểm tương đồng với tình yêu.Sóng là hiện thân của “em” – có khi sóng đôi, có khi tách rời, vừa soi chiêu 1cho nhau , vừa âm vang, cộng hưởng.Phạm Thị Thúy Nhài19