Bài giảng Ngữ văn 12 - Sóng (Xuân Quỳnh) - Trường THPT Lê Quí Đôn

Chào mừng 	 quí thầy cô !Tuyên ngôn độc lập	(Hồ Chí Minh)“Súng nổ rung trời giận dữNgười lên như nước vỡ bờNước Việt Nam từ máu lửaRũ bùn đứng dậy sáng lòa.”Đất nước(Nguyễn Đình Thi)Sóng(Xuân Quỳnh)Sóng	Sóng	(Xuân Quỳnh)Dữ dội và dịu êmỒn ào và lặng lẽSông không hiểu nổi mìnhSóng tìm ra tận bểÔi con sóng ngày xưaVà ngày sau vẫn thếNỗi khát vọng tình yêuBồi hồi trong ngực trẻTrước muôn trùng sóng bểEm nghĩ về anh, emEm nghĩ về biển lớnTừ nơi nào sóng lên ?Sóng bắt đầu từ gióGió bắt đầu từ đâu ?Em cũng không biết nữaKhi nào ta yêu nhauCon sóng dưới lòng sâuCon sóng trên mặt nướcÔi con sóng nhớ bờNgày đêm không ngủ được Lòng em nhớ đến anhCả trong mơ còn thứcDẫu xuôi về phương bắcDẫu ngược về phương namNơi nào em cũng nghĩHướng về anh - một phương Ở ngoài kia đại dươngTrăm ngàn con sóng đóCon nào chẳng tới bờDù muôn vời cách trởCuộc đời tuy dài thếNăm tháng vẫn đi quaNhư biển kia dẫu rộngMây vẫn bay về xaLàm sao được tan raThành trăm con sóng nhỏGiữa biển lớn tình yêuĐể ngàn năm còn vỗ. (“Hoa dọc chiến hào”, 	 nxb H, 1968)-Tên thật: Nguyễn Thị Xuân Quỳnh (1942 – 1988), quê ở Hà Tây.-Thơ Xuân Quỳnh thể hiện một trái tim phụ nữ hồn hậu, chân thành, nhiều lo âu và luôn da diết trong khát vọng hạnh phúc đời thường.-Là một trong những nhà thơ nữ tiêu biểu nhất thời chống Mĩ. 	 I.Giới thiệu: 1.Tác giả: Bài thơ được sáng tác năm 1967 trong chuyến tác giả đi vùng biển Diêm Điền, in trong tập thơ “Hoa dọc chiến hào” (1968).2/ Tác phẩm:Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác:b.Chủ đề:Dữ dội và diụ êmỒn ào và lặng lẽSông không hiểu nổi mìnhSóng tìm ra tận bểÔi con sóng ngày xưaVà ngày sau vẫn thếNỗi khát vọng tình yêuBồi hồi trong ngực trẻCon sóng dưới lòng sâuCon sóng trên mặt nướcÔi con sóng nhớ bờNgày đêm không ngủ được Lòng em nhớ đến anhCả trong mơ còn thứcDẫu xuôi về phương bắcDẫu ngược về phương namNơi nào em cũng nghĩHướng về anh - một phươngỞ ngoài kia đại dươngTrăm ngàn con sóng đóCon nào chẳng tới bờDù muôn vời cách trở Cuộc đời tuy dài thếNăm tháng vẫn đi quaNhư biển kia dẫu rộngMây vẫn bay về xaLàm sao được tan raThành trăm con sóng nhỏGiữa biển lớn tình yêuĐể ngàn năm còn vỗ. Trước muôn trùng sóng bểEm nghĩ về anh, emEm nghĩ về biển lớnTừ nơi nào sóng lên ?Sóng bắt đầu từ gióGió bắt đầu từ đâu ?Em cũng không biết nữaKhi nào ta yêu nhauBài thơ được sáng tác năm 1967 trong chuyến tác giả đi vùng biển Diêm Điền, in trong tập thơ “Hoa dọc chiến hào” (1968).2/ Tác phẩm:Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác:b.Chủ đề:Vẻ đẹp tình yêu của người phụ nữ: hồn nhiên, nồng nàn, say đắm, thủy chung, có khát vọng trở nên vô biên và vĩnh cửu.II/ Phân tích :Khổ 1 - 2Khổ 3 - 4Khổ 5- 6 -7Khổ 8 - 9II/ Phân tích:	1/ Khổ 1-2:Dữ dội và dịu êmỒn ào và lặng lẽSông không hiểu nổi mìnhSóng tìm ra tận bể Ôi con sóng ngày xưaVà ngày sau vẫn thếNỗi khát vọng tình yêuBồi hồi trong ngực trẻDữ dội và dịu êmỒn ào và lặng lẽSông không hiểu nổi mìnhSóng tìm ra tận bể Những trạng thái đối cực của sóng:Dữ dội / dịu êmỒn ào / lặng lẽNhững trạng thái tâm hồn của người phụ nữ trong tình yêu :Nồng nàn / sâu lắng Sôi nổi / thiết thaII/ Phân tích: 1/ Khổ 1-2: -Sóng có những tính chất đối cực: dữ dội / dịu êm, ồn ào / lặng lẽ. Tình yêu của người phụ nữ là sự dung hòa những trạng thái: nồng nàn / sâu lắng, sôi nổi / thiết tha. Dữ dội và dịu êmỒn ào và lặng lẽSông không hiểu nổi mìnhSóng tìm ra tận bể 	SóngSông 	BểII/ Phân tích: 1/ Khổ 1-2: -Sóng có những tính chất đối cực: dữ dội / dịu êm, ồn ào / lặng lẽ. Tình yêu của người phụ nữ là sự dung hòa những trạng thái: nồng nàn / sâu lắng, sôi nổi / thiết tha. -Sóng muốn vươn ra biển lớn để thể hiện mình. Người phụ nữ đang yêu khát khao vượt khỏi giới hạn chật hẹp để khám phá tình yêu của mình.Ôi 	Và 	 vẫn thếBồi hồi trong ngực trẻ con sóng Nỗi khát vọng tình yêu	 ngày xưa	ngày sau II/ Phân tích: 1/ Khổ 1-2: -Sóng có những tính chất đối cực: dữ dội / dịu êm, ồn ào / lặng lẽ. Tình yêu của người phụ nữ là sự dung hòa những trạng thái: nồng nàn / sâu lắng, sôi nổi / thiết tha. -Sóng muốn vươn ra biển lớn để thể hiện mình.Người phụ nữ đang yêu khát khao vượt khỏi giới hạn chật hẹp để khám phá tình yêu của mình.-Sóng biển mãi liên hồi. Tình yêu mãi là khát vọng mãnh liệt của tuổi trẻ.Yêu em từ thuở trong nôiEm nằm em khóc, anh ngồi anh ru.	 (ca dao) 	Tiếng yêu từ những ngày xưa,Vượt qua năm tháng bây giờ đến ta.	 (Xuân Quỳnh)II/ Phân tích: 2/ Khổ 3 – 4:Trước muôn trùng sóng bểEm nghĩ về anh, emEm nghĩ về biển lớnTừ nơi nào sóng lên?Sóng bắt đầu từ gióGió bắt đầu từ đâu?Em cũng không biết nữaKhi nào ta yêu nhauII/ Phân tích: 2/ Khổ 3 – 4:-Tương đồng “sóng” – “em” -> nhu cầu nhận thức, khám phá tình yêu.Trước muôn trùng sóng bểEm nghĩ về anh, emEm nghĩ về biển lớnKhi nào ta yêu nhauTừ nơi nào sóng lên? Gió bắt đầu từ đâu? Sóng bắt đầu từ gió Em cũng không biết nữaII/ Phân tích: 2/ Khổ 3 – 4:-Tương đồng “sóng” – “em” -> nhu cầu nhận thức, khám phá tình yêu.-Người phụ nữ luôn trăn trở suy tư về những huyền diệu, bí ẩn của tình yêu.	Gió sao gió mát sau lưng,	Dạ sao dạ nhớ người dưng thế này.	(Ca dao)	Làm sao cắt nghĩa được tình yêu	Có nghĩa gì đâu một buổi chiều	Nó chiếm hồn ta bằng nắng nhạt	Bằng mây nhè nhẹ, gió hiu hiu.	(Xuân Diệu)	Tôi gửi lại đây cái buồn vô cớ	Và mang về cái nhớ bâng quơ	Xi n chớ hỏi làm sao như thế	Tôi vốn không rành mạch bao giờ.	(Nguyễn Duy)	Trước muôn trùng sóng bểEm nghĩ về anh, emEm nghĩ về biển lớnTừ nơi nào sóng lên? Gió bắt đầu từ đâu? Sóng bắt đầu từ gió Khi nào ta yêu nhau	 Em cũng không biết nữa Em cũng không biết nữa	Khi nào ta yêu nhau	Em cũng không biết nữaKhi nào ta yêu nhauII/ Phân tích: 2/ Khổ 3 – 4:-Tương đồng “sóng” – “em” -> nhu cầu nhận thức, khám phá tình yêu.-Người phụ nữ luôn trăn trở suy tư về những huyền diệu, bí ẩn của tình yêu.-Tình yêu đích thực, đẹp đẽ của tuổi trẻ là sự hồn nhiên, chân thành.II/ Phân tích: 3/ Khổ 5 – 6 – 7:Con sóng dưới lòng sâu Con sóng trên mặt nước Ôi con sóng nhớ bờ Ngày đêm không ngủ được Lòng em nhớ đến anh  Cả trong mơ còn thức	Dẫu xuôi về phương bắc	Dẫu ngược về phương nam	Nơi nào em cũng nghĩ 	Hướng về anh - một phương 	 	Ở ngoài kia đại dương 	Trăm ngàn con sóng đó 	Con nào chẳng tới bờ 	Dù muôn vời cách trở II/ Phân tích: 3/ Khổ 5 – 6 – 7:-Chủ thể trữ tình “sóng” và “em” hiện diện song hành.-Song trùng “sóng” - “em”.	Con sóng dưới lòng sâu  	Con sóng trên mặt nước 	Ôi con sóng nhớ bờ 	Ngày đêm không ngủ được 	Lòng em nhớ đến anh  	Cả trong mơ còn thức	 Dẫu xuôi về phương bắc	 Dẫu ngược về phương nam	 Nơi nào em cũng nghĩ 	 Hướng về anh - một phương 	 	 	Ở ngoài kia đại dương 	 Trăm ngàn con sóng đó 	 Con nào chẳng tới bờ 	 Dù muôn vời cách trở II/ Phân tích: 3/ Khổ 5 – 6 – 7:-Song trùng “sóng” - “em”.-Nỗi nhớ trong tình yêu của người phụ nữ:+Tràn ngập trong không gian.Con sóng dưới lòng sâu  Con sóng trên mặt nước Ôi con sóng nhớ bờ Ngày đêm không ngủ được Lòng em nhớ đến anh  Cả trong mơ còn thức	Dẫu xuôi về phương bắc	Dẫu ngược về phương nam	Nơi nào em cũng nghĩ 	Hướng về anh - một phương 	 	Ở ngoài kia đại dương 	Trăm ngàn con sóng đó 	Con nào chẳng tới bờ 	Dù muôn vời cách trở II/ Phân tích: 3/ Khổ 5 – 6 – 7:-Song trùng “sóng” - “em”.-Nỗi nhớ trong tình yêu của người phụ nữ:+Tràn ngập trong không gian.+Khắc khoải suốt thời gian.Con sóng dưới lòng sâu  Con sóng trên mặt nước Ôi con sóng nhớ bờ Ngày đêm không ngủ được Lòng em nhớ đến anh  Cả trong mơ còn thức	Dẫu xuôi về phương bắc	Dẫu ngược về phương nam	Nơi nào em cũng nghĩ 	Hướng về anh - một phương 	 	Ở ngoài kia đại dương 	Trăm ngàn con sóng đó 	Con nào chẳng tới bờ 	Dù muôn vời cách trở II/ Phân tích: 3/ Khổ 5 – 6 – 7:-Song trùng “sóng” - “em”.-Nỗi nhớ trong tình yêu của người phụ nữ:+Tràn ngập trong không gian.+Khắc khoải suốt thời gian+Tận cùng vô thức.->Vừa kín đáo sâu sắc, vừa bộc lộ sôi nổi.->Tình yêu nồng nàn, đắm say nhưng cũng rất chân thành. 	Nhớ ai bổi hổi bồi hồi,Như đứng đống lửa, như ngồi đống than.	(Ca dao)	Những ngày không gặp nhau	Biển bạc đầu thương nhớ 	Những ngày không gặp nhau	Lòng thuyền đau rạn vỡ.	(Xuân Quỳnh)Con sóng dưới lòng sâu  Con sóng trên mặt nước Ôi con sóng nhớ bờ Ngày đêm không ngủ được Lòng em nhớ đến anh  Cả trong mơ còn thức	Dẫu xuôi về phương bắc	Dẫu ngược về phương nam	Nơi nào em cũng nghĩ 	 	 	Ở ngoài kia đại dương 	Trăm ngàn con sóng đó 	 	Dù muôn vời cách trở Hướng về anh - một phương	Con nào chẳng tới bờII/ Phân tích: 3/ Khổ 5 – 6 – 7:-Song trùng “sóng” - “em”.-Nỗi nhớ trong tình yêu của người phụ nữ:+Tràn ngập trong không gian.+Khắc khoải suốt thời gian.+Tận cùng vô thức.->Vừa kín đáo sâu sắc, vừa bộc lộ sôi nổi.->Tình yêu nồng nàn, đắm say nhưng cũng rất chân thành.-Tình cảm thủy chung son sắt và niềm tin vào tình yêu bất diệt. 	Yêu nhau tam tứ núi cũng trèo, Ngũ lục sông cũng lội, thất bát thập đèo cũng qua.	(Ca dao)	Tình ta như hàng cây	Đã qua mùa bão gió	Tình ta như dòng sông	Đã qua mùa thác đổ.	(Xuân Quỳnh)II.Phân tích: 4/ Khổ 8 – 9:-Sóng ẩn dụ cho tình yêu của người phụ nữ.	Cuộc đời tuy dài thếNăm tháng vẫn đi quaNhư biển kia dẫu rộngMây vẫn bay về xa	Làm sao được tan raThành trăm con sóng nhỏGiữa biển lớn tình yêuĐể ngàn năm còn vỗ 	Cuộc đời tuy dài thếNăm tháng vẫn đi quaNhư biển kia dẫu rộngMây vẫn bay về xa	 Chọn cách hiểu nội dung khổ thơ trên :1. Khẳng định sức mạnh của tình yêu.2. Lo âu trước cái mong manh hữu hạn của tình yêu.II.Phân tích: 4/ Khổ 8 – 9:Người phụ nữ: -Luôn trăn trở lo âu trước sự hữu hạn của đời người, cũng như sự nhạt phai của tình yêu. Làm sao được tan raThành trăm con sóng nhỏGiữa biển lớn tình yêuĐể ngàn năm còn vỗ Khổ thơ cuối có nhiều cách hiểu:2. Vĩnh cửu hóa tình yêu bằng cách hóa thân tình yêu của mình vào tình yêu nhân loại.1. Muốn vĩnh cửu hóa tình yêu bằng cách làm cho tình yêu của mình trở nên rộng lớn hơn. Làm sao được tan raThành trăm con sóng nhỏGiữa biển lớn tình yêuĐể ngàn năm còn vỗ 	GS. TS Trần Đăng Suyền:“Đó là cuộc hành trình khởi đầu là sự từ bỏ cái chật chội, nhỏ hẹp để tìm đến một tình yêu bao la rộng lớn, cuối cùng là khát vọng được sống hết mình trong tình yêu, muốn hóa thân vĩnh viễn thành tình yêu muôn thuở”.II.Phân tích: 4/ Khổ 8 – 9:Người phụ nữ: -Luôn trăn trở lo âu trước sự hữu hạn của đời người, cũng như sự nhạt phai của tình yêu.-Có khát vọng được sống hết mình trong tình yêu, muốn vĩnh cửu hóa tình yêu của mình.Đã hôn rồi hôn lạiCho đến mãi muôn đờiĐến tan cả đất trời	(Xuân Diệu)Làm sao được tan raThành trăm con sóng nhỏGiữa biển lớn tình yêu	(Xuân Quỳnh)Anh mới thôi dào dạt. Để ngàn năm còn vỗ.II.Phân tích: 4/ Khổ 8 – 9:Người phụ nữ: -Luôn trăn trở lo âu trước sự hữu hạn của đời người, cũng như sự nhạt phai của tình yêu.-Có khát vọng được sống hết mình trong tình yêu, muốn vĩnh cửu hóa tình yêu của mình.-> Một tình yêu mãnh liệt nhưng cũng rất dịu dàng, nữ tính.III/ Tổng kết:jk1/ Đặc sắc nghệ thuật:Dữ dội và diụ êmỒn ào và lặng lẽSông không hiểu nổi mìnhSóng tìm ra tận bểÔi con sóng ngày xưaVà ngày sau vẫn thếNỗi khát vọng tình yêuBồi hồi trong ngực trẻCon sóng dưới lòng sâuCon sóng trên mặt nướcÔi con sóng nhớ bờNgày đêm không ngủ được Lòng em nhớ đến anhCả trong mơ còn thứcDẫu xuôi về phương bắcDẫu ngược về phương namNơi nào em cũng nghĩHướng về anh - một phươngỞ ngoài kia đại dươngTrăm ngàn con sóng đóCon nào chẳng tới bờDù muôn vời cách trở Cuộc đời tuy dài thếNăm tháng vẫn đi quaNhư biển kia dẫu rộngMây vẫn bay về xaLàm sao được tan raThành trăm con sóng nhỏGiữa biển lớn tình yêuĐể ngàn năm còn vỗ. Trước muôn trùng sóng bểEm nghĩ về anh, emEm nghĩ về biển lớnTừ nơi nào sóng lên ?Sóng bắt đầu từ gióGió bắt đầu từ đâu ?Em cũng không biết nữaKhi nào ta yêu nhau-Hình tượng ẩn dụ “sóng” gắn liền với chủ thể trữ tình “em”. “Sóng” và “em” soi chiếu vào nhau, cộng hưởng và bổ sung cho nhau.III/ Tổng kết:1. Đặc sắc nghệ thuật:Lặng lẽ / và / dịu êm /BTBT 	T	TBBBTbể 	thế 	 bểtrẻLặng lẽ / và dịu êm /Lặng lẽ và dịu êm /Dữ dội và Ồn ào vàEm nghĩ về Em nghĩ vềCon sóng dưới Con sóng trênDẫu xuôi về Dẫu ngược vềIII/ Tổng kết:-Hình tượng ẩn dụ “sóng” gắn liền với chủ thể trữ tình “em”. “Sóng” và “em” soi chiếu vào nhau, cộng hưởng và bổ sung cho nhau.-Âm điệu phong phú đa dạng, dạt dào lôi cuốn như sóng.1. Đặc sắc nghệ thuật: Bài thơ là lời “tự bạch” của một tâm hồn phụ nữ đang yêu:	 “Em trở về đúng nghĩa trái tim em	 Là máu thịt đời thường ai chẳng có	 Vẫn ngừng đập lúc cuộc đời không còn nữa	 Nhưng biết yêu anh khi đã chết đi rồi.”	(Xuân Quỳnh)2/Giá trị nội dung:tổngI/ Giới thiệu:	1/ Tác giả	2/ Tác phẩmII/ Phân tích:	1/ Khổ 1-2	2/ Khổ 3-4	3/ Khổ 5-6-7	4/ Khổ 8-9III/ Tổng kết:	Xin chân thành 	cám ơn !