Bài giảng Ngữ văn 12 - Tiết 129, 130: Tổng kết phần văn học

NhiƯt liƯt chµo mõngC¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c em häc sinh tham dù bUỔI HỌC HƠM NAY !Giáo viên giảng :NguyƠn ThÞ PhơngTiÕt 129-130: Tỉng kÕt phÇn v¨n häcA. V¨n häc ViƯt namB.V¨n häc n­íc ngoµiC.LÝ luËn v¨n häc NỘI DUNGMỤC TIÊU BÀI HỌC1.Nhận thức được nét lớn của nền VHVN về các thành phần cấu tạo, các thời kì phát triển và một số nét truyền thống của VHDT.2. Hình thành cơ sở để tìm hiểu và hệ thống hoá những tác phẩm sẽ học về VHVN.3. VËn dơng kiÕn thøc lÝ luËn v¨n häc vµo ph©n tÝch , ®¸nh gi¸ t¸c phÈm.Giúp HS:Tỉng kÕt phÇn v¨n häcV¨n häc ViƯt NamI/ Các bộ phận hợp thành của nền VHVN:Hãy cho biết nền VHVN được cấu thành từ mấy bộ phận – hãy kể tên ? VHVN được cấu thành từ 2 bộ phậnVăn học dân gian Văn học viết Tỉng kÕt phÇn v¨n häc1. Văn học dân gian: Thế nào là VHDG? VHDG có các thể loại nào? VHDG là sáng tác tập thể và truyền miệng của nhân dân lao động. Thần thoại, sử thi, truyền thuyết, truyện cổ tích, truyện ngụ ngôn, truyện cười, tục ngữ, câu đố, ca dao VHDG có những đặc trưng nào? Tính truyền miệng, tính tập thể và tính thực hành trong sinh hoạt đời sống cộng đồng. 1. Văn học dân gian: TỔNG KẾT VĂN HỌCV¨n häc d©n gianThĨ lo¹iLo¹i h×nhT¸c phÈm tiªu biĨuThêi gian§Ỉc ®iĨmVai trßTruyƯn d©n gianThÇn tho¹i, truyỊn thuyÕt, cỉ tÝch, ngơ ng«n, truyƯn c­êiCon Rång ch¸u Tiªn, Th¹ch Sanh, Sä dõa, Em bÐ th«ng minh, Ch©n, Tay, Tai,M¾t, MiƯng.Th¬ cad©n gianCa dao, d©n ca, c©u ®èNh÷ng c©u h¸t than th©n, nh÷ng c©u h¸t ch©m biÕmNghÞ luËnd©n gianTơc ng÷, thµnh ng÷ Tơc ng÷ vỊ lao ®éng s¶n xuÊt, c¸c c©u thµnh ng÷S©n khÊud©n gianChÌo, tuång, kÞch nãiQuan ©m thÞ KÝnh- TÝnh tËp thĨ- TÝnh truyỊn miƯng- TÝnh dÞ b¶n+ Ra ®êi tõ thêi viƠn cỉ, khi con ng­êi ch­a cã ch÷ viÕt+ TiÕp tơc ph¸t triĨn trong c¸c thêi ®¹i tiÕp theo.- Nguån nu«i d­ìng t©m hån trÝ tuƯ.- Kho tµng chÊt liƯu v« cïng phong phĩ.- TiÕp tơc ph¸t triĨn vÉn gi÷ vÞ trÝ quan träng khi v¨n häc viÕt ®· xuÊt hiƯn vµ lín m¹nh. TỔNG QUAN VĂN HỌC VIỆT NAM2. Văn học viết:2. Văn học viết:Dựa vào yếu tố nào mà gọi là nền VH viết? Nó khác với VHDG ở điểm nào? Nêu khái niệm? VH viết là sáng tác của trí thức, được ghi lại bằng chữ viết. Là sáng tạo của cá nhân, tác phẩm VH viết mang dấu ấn của tác giả. VH viết các giai đoạn đã sử dụng những loại chữ viết nào? Chữ Hán, chữ Nôm, chữ Quốc ngữ ( và một số ít là tiếng Pháp). Theo từng thời kì thì VH viết có những thể loại nào? Thể loại (theo từng thời kì)Từ TK X – hết TK XIX: ♦ VH chữ Hán( có 3 nhóm): văn xuôi, thơ, văn biền ngẫu. ♦ VH chữ Nôm: phần lớn là thơ và văn biền ngẫu.Từ đầu TK XX – đến nay: ♦ Tự sự: tiểu thuyết, truyện ngắn, kí. ♦ Trữ tình: thơ trữ tình và trường ca. ♦ Kịch: có nhiều thể loại. TỔNG KẾT VĂN HỌCV¨n häc viÕtThĨ lo¹iGiai ®o¹n ph¸t triĨnT¸c phÈm tiªu biĨuCh÷ H¸nXuất hiện từ TK X đến hết TK XIX.Ch÷ N«mRa đời từ TK XIII đến cuối TK XIX.Ch÷ quèc ng÷Xuất hiện từ TK XVII và được phổ biến rộng rãi đến ngày nay.ChiÕu dêi ®« (Lý C«ng UÈn)Nam quèc s¬n hµ (Lý Th­êng KiƯt.)HÞch t­íng sÜ (TrÇn Quèc TuÊn).Chinh phơ ng©m (§oµn ThÞ §iĨm), TruyƯn KiỊu ( NguyƠn Du), Lơc V©n Tiªn ( NguyƠn §×nh ChiĨu)Muèn lµm th»ng Cuéi ( T¶n §µ), Sèng chÕt mỈc bay ( Ph¹m Duy Tèn)TỔNG KẾT VĂN HỌCQuá trình phát triển của VH viết:II. V¨n häc viÕt qua c¸c thêi k× lÞch sưQuá trình phát triển của VH viết VN được chia làm mấy thời kì? Tên gọi tương ứng của các thời kì đó là gì? Được chia làm 3 thời kì từ TK X đến hết TK XIX từ đầu TK XX đến CM T.8/1945 (VHTĐ)(VHHĐ)từ CM T.8/1945 đến hết TK XX TỔNG KẾT VĂN HỌCGiai ®o¹nT¸c phÈm tiªu biĨuNéi dungnghƯ thuËt.Hoµn c¶nhlÞch sưTh¶o luËn nhãmTỔNG KẾT VĂN HỌCGiai ®o¹nT¸c phÈm tiªu biĨuNéi dungnghƯ thuËt.- Tõ TK X®Õn hÕt TK XIX( VH trung ®¹i)Tõ 1945 ®Õn nay( VH hiƯn ®¹i)Hoµn c¶nhlÞch sư- Tõ ®Çu TK XX ®Õn n¨m 1945:( VH hiƯn ®¹i)- Tinh thÇn yªu n­íc s©u s¾c, - Tinh thÇn nh©n ®¹o, lßng yªu th­¬ng con ng­êi, ca ngỵi gi¸ trÞ, phÈm chÊt cao ®Đp cđa nh©n d©n, ng­êi b×nh d©n lao ®éng, thĨ hiƯn m¬ ­íc, nguyƯn väng, t×nh c¶m cđa nh©n d©n.- KÕ thõa vµ ph¸t huy nh÷ng gi¸ trÞ truyỊn thèng cđa v¨n häc.- V¨n häc chĩ träng ®Õn nh÷ng c¸i ®Đp, gi¶n dÞ, hµi hoµ, trong s¸ng.- §Êu tranh chèng phong kiÕn ph­¬ng B¾c x©m l­ỵc.- Tån t¹i trong ®iỊu kiƯn x· héi phong kiÕn.- §Êu tranh chèng thùc d©n Ph¸p vµ ®Õ quèc Mü x©m l­ỵc.- TiÕn lªn x©y dùng chđ nghÜa x· héi.- D­íi ¸ch ®« hé cđa thùc d©n Ph¸p.- Nam quèc s¬n hµ ( Lý Th­êng KiƯt)- HÞch t­íng sÜ( TrÇn Quèc TuÊn)- TruyƯn KiỊu ( NguyƠn Du)...- Muèn lµm th»ng cuéi ( T¶n §µ)- Sèng chÕt mỈc bay(Ph¹m Duy Tèn.)- T¾t ®Ìn ( Ng« TÊt Tè)....- §ång chÝ ( ChÝnh H÷u)- Lµng ( Kim L©n).- Nh÷ng ng«i sao xa x«i ( Lª Minh Khuª)- LỈng lÏ SaPa ( NguyƠn Thµnh Long)TỔNG KẾT VĂN HỌC-Chữ viết: Hán và Nôm.-Chịu ảnh hưởng về thể loại và thi pháp của VH cổ – trung đại TQ.-Tác phẩm tiêu biểu: +Chữ Hán: Truyền kì mạn lục, Thượng kinh kí sự, Hoàng Lê nhất thống chí +Chữ Nôm: Sơ kính tân trang, Truyện Kiều-Nội dung: lòng yêu nước, tinh thần nhân đạo và tính hiện thực. 1. Văn học trung đại ( từ TK X – hết TK XIX ):2.VĂN HỌC VN TỪ ĐẦU TK XX – CMT8 1945ĐẶC ĐIỂMHIỆN ĐẠI HỐKHÁI NIỆMN. NHÂNQUÁ TRÌNHsự phân hố phức tạpBỘ PHẬN VHCƠNG KHAIVH LÃNG MẠNVH HIỆN THỰCQUÁ TRÌNH HĐHBƯỚC 1Đổi mới về nội dung tư tưởng, chưa đổi mới về hình thứcBước 2Cĩ đổi mới cả nội dung lẫn hình thức nhưng chưa đáng kểBƯỚC 3Đổi mới tồn diện cả nội dung lẫn hình thứcVí dụĐặc điểmVăn học trung đạiVăn học hiện đạiBút pháp nghệ thuậtƯớc lệ, tượng trưngBút pháp tả thựcQuan niệm văn họcVăn chương chở đạo, Thơ nĩi chíHoạt động nghệ thuật đitìm và sáng tạo cái đẹpQuan niệm thẫm mỹHướng về cái đẹp trongquá khứ, thiên về cáicao cả, tao nhãHướng về cuộc sống hiệntại, đề cao vẻ đẹp conngười trần thếĐội ngũ sáng tácCác nhà NhoCác nhà văn nghệ sĩmang tính chuyên nghiệpHình thức chữ viếtHán, NơmChữ quốc ngữ...Tác giả, tác phẩmNội dungHình thứcXuân Diệu( Vội vàng )Cái tơi cá nhân dạt dào cảm xúc, tha thiết, rạo rực,Chữ quốc ngữ, hình ảnh gợi cảm, tinh tế,Thạch Lam( Hai đứa trẻ )Nhân đạo:cảm thơng, thương xĩt những kiếp người nhỏ bé,Truyện ngắn, câu văn mềm mại, giàu chất thơ,..Nam Cao( Chí phèo )Cảm thơng, thương xĩt cho những người lao động lương thiện bị áp bức, bĩc lột,Truyện ngắn, nghệ thuật kể chuyện độc đáo, miêu tả tâm lí tinh vi,Ví dụ: Bút pháp nghệ thuật“ Đầu lịng hai ả tố ngaThuý kiều là chị em là Thuý vân.Mai cốt cách, tuyết tinh thần,Mỗi ngưịi mỗi vẻ, mười phân vẹn mười.Vân xem trang trọng khác vời,Khuơn trăng đầy đặn nét ngài nở nang.Hoa cười ngọc thốt đoan trang,Mây thua nước tĩc, tuyết nhường màu da.Kiều càng sắc sảo mặn mà,So bề tài sắc lại là phần hơn.Làn thu thuỷ, nét xuân sơn,Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh” ( Nguyễn Du )“ Em đẹp lắm khi mày em nhíu lạiCặp mày xanh như rừng biếc chen câyEm thảnh thơi như buổi sáng đầu ngàyEm mạnh mẽ như buổi chiều giữa hạ” ( Xuân Diệu )3- Kh¸i qu¸t VHVN tõ CM T8- 1945 ®Õn hÕt thÕ kØ XXa- Vµi nÐt vỊ hoµn c¶nh lÞch sư, x· héi, v¨n ho¸. - X· héi VN ®· chuyĨn sang chÕ ®é míi, vËn ®éng vµ ph¸t triĨn d­íi sù l·nh ®¹o cđa §¶ng. §­êng lèi v¨n nghƯ cđa §¶ng lµ nh©n tè quan träng t¹o nªn nỊn VH thèng nhÊt vµ c¸c nhµ v¨n kiĨu míi: nhµ v¨n- chiÕn sÜ. - Nh÷ng sù kiƯn lín lao cđa ®Êt n­íc ®· t¸c ®éng ®Õn ®êi sèng vËt chÊt, tinh thÇn d©n téc, trong ®ã cã v¨n häc nghƯ thuËt.ChÝnh phđ n­íc ViƯt Nam d©n chđ Céng hoµ, ngµy 3/11/1946.C¸c chỈng ®­êng Chđ ®Ị Thµnh tùu T¸c gi¶ tiªu biĨu 1945 ®Õn 1954 Ca ngỵi Tỉ quèc, quÇn chĩng CM, kªu gäi ®oµn kÕt toµn d©n, cỉ vị phong trµo Nam tiÕn, biĨu d­¬ng tÊm g­¬ng v× n­íc quªn m×nh. Thµnh c«ng ë thĨ lo¹i: truyƯn ng¾n, kÝ, ®Ỉc biƯt lµ th¬ ca kh¸ng chiÕn. KÞch vµ LÝ luËn phª b×nh cịng ®­ỵc chĩ ý.Hoµi Thanh, Tè H÷u, Xu©n DiƯu, NguyƠn §×nh Thi, Hå CHÝ Minh,Nam Cao, Kim L©n, NguyƠn Huy T­ëng, C¸c chỈng ®­êng Chđ ®Ị Thµnh tùu T¸c gi¶ tiªu biĨu 1965 ®Õn 1975 Ca ngỵi tinh thÇn yªu n­íc vµ chđ nghÜa anh hïng CM. V¨n xu«i, th¬ ®¹t ®­ỵc thµnh tùu xuÊt s¾c. KÞch cịng thu ®­ỵc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng ghi nhËn. XuÊt hiƯn nhiỊu c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu, phª b×nh. NguyƠn Thi, NguyƠn Trung Thµnh, NguyƠn Minh Ch©u, Ph¹m TiÕn DuËt, NguyƠn Khoa §iỊm, Xu©n Quúnh, Thanh Th¶o, . . . .Ngoµi ra, cßn cã VH ®« thÞ miỊn Nam (VH trong vïng ®Þch t¹m chiÕm) ph¸t triĨn theo 2 xu h­íng: vh tiªu cùc vµ vh tiÕn bé yªu n­íc.Sau n¨m 1975 c¸c t¸c gi¶ tËp trung vµo c¶m høng thÕ sù, khai th¸c nh÷ng vÊn ®Ị cèt lâi trong ®êi sèng x· héi.NguyƠn Kh¶iHoµng Phđ Ngäc T­êngL­u Quang VịThanh Th¶oNguyƠn Minh Ch©uMa V¨n Kh¸ngNguyƠn DuyN«ng Quèc chÊn III/ §Ỉc ®iĨm c¬ b¶n cđa v¨n häc ViƯt Nam 1.NỊn v¨n häc cã lÞch sư l©u ®êi 2.NỊn v¨n häc cã søc sèng dåi dµo m·nh liƯt3. V¨n häc vËn ®éng theo quy luËt d©n chđ ho¸.4. NỊn v¨n häc tiÕp thu tinh hoa vµ kinh nghiªm cđa v¨n ho¸ vµ v¨n häc thÕ giíi.5. NỊn v¨n häc cã sù kÕt hỵp chỈt chÏ gi÷a hai bé phËnB. PhÇn v¨n häc n­íc ngoµiHƯ thèng kiÕn thøc2. Nguyªn t¾c s¾p xÕp.H·y tr×nh bµy hƯ thèng kiÕn thøc phÇn v¨n häc n­íc ngoµi theo ba khèi mµ em ®­ỵc häc?C¸c v¨n b¶n ®­ỵc s¾p xÕp theo nguyªn t¾c nh­ thÕ nµo?* Häc sinh tr×nh bµy C. PhÇn lÝ luËn v¨n häcH·y kh¸i qu¸t phÇn kiÕn thøc lÝ luËn vµ ®¸nh gi¸ kiÕn thøc?+ Th¶o luËn vµ tr×nh bµyThùc hµnh phÇn lÝ luËn v¨n häc+ H·y tr×nh bµy c¸c b­íc cđa tiÕp nhËn v¨n häc?=> Tỉng kÕt bµi.Đọc văn:ĐÀN GHI TA CỦA LOR- CA	Thanh ThảoXin chân thành cảm ơn các thầy cơ giáovà các em học sinh