Bài giảng Ngữ văn 12 - Tiết 32: Thực hành một số phép tu từ ngữ âm

mét sè phÐp tu tõ ng÷ ©mthùc hµnhTiÕt 320 Thùc hµnh mét sè phÐp tu tõ ng÷ ©mI/ Tạo nhịp điệu và âm hưởng cho câu1. Bài tập 1:Một dân tộc đã gan góc chống áh nô lệ của Pháp hơn 80 năm nay, một dân tộc đa gan góc đứng về Đồng minh chống phát xít mấy năm nay, dân tộc đó phải được tự do! Dân tộc đó phải được độc lập!1 Thùc hµnh mét sè phÐp tu tõ ng÷ ©m1. Bài tập 1:I/ Tạo nhịp điệu và âm hưởng cho câu Hai vế câu đầu: dài- nhịp dàn trải thể hiện cuộc đấu tranh từng kỳ của dân tộc. Hai vế sau: ngắn- dồn dập mạnh mẽ, khẳng định quyền độc lập.- Thay đổi linh hoạt các thanh bằng trắc. Phối hợp nhịp điệu, thanh điệu, kết hợp biện pháp tu từ từ vựng, cú pháp.2 Thùc hµnh mét sè phÐp tu tõ ng÷ ©m2. Bài tập 2:Bất kì đàn ông, đàn bà, bất kì người già, người trẻ, không chia tôn giáo, đảng phái, hễ là người Việt Nam thì phải đánh thực dân Pháp để cứu Tổ Quốc. Ai có súng dùng súng. Ai có gươm dùng gươm, không có gươm thì dùng cuốc, thuổng, gậy gộc. Ai cũng phải ra sức chống thực dân Pháp để cứu nước.3 Thùc hµnh mét sè phÐp tu tõ ng÷ ©m2. Bài tập 2:	Đoạn văn lời kêu gọi cứu nước phối hợp nhiều yếu tố.	- Phép điệp, phép đối: (từ ngữ, kết cấu ngữ pháp), nhịp điệu, 	- Sử dụng vần điệu	=> T¹o nªn s¾c th¸i hïng hån, thiªng liªng cña lêi kªu gäi cøu n­íc.4 Thùc hµnh mét sè phÐp tu tõ ng÷ ©m3. Bài tập 3Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép của quân thù. Tre xung phong vào xe tăng, đại bác. Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín. Tre hy sinh để bảo vệ con người. Tre, anh hùng lao động. Tre, anh hùng chiến đấu.5 Thùc hµnh mét sè phÐp tu tõ ng÷ ©m3. Bài tập 3Kết hợp sử dụng phép tu từ nhân hoá, các động từ với các yếu tố ngữ âm.- Ngắt nhịp (liệt kê)- Xen kẽ nhịp ngắn dài. Ngắt nhịp giữa chủ ngữ, vị ngữ. (không dùng từ là), tạo nên âm hưởng mạnh mẽ, ý nghĩa khẳng định.6 Thùc hµnh mét sè phÐp tu tõ ng÷ ©mII. §iÖp ©m, ®iÖp vÇn, ®iÖp thanh1. Bµi tËp 1a. D­íi tr¨ng quyªn ®· gäi hÌ §Çu t­êng löa lùu lËp loÌ ®©m b«ng.	 LÆp l¹i và phèi hîp phô âm “l” “löa lùu lËp loè” – tr¹ng th¸i Èn hiÖn trªn mét diÖn réng cña hoa lùu (®á nh­ löa vµ lÊp lã trªn cµnh nh­ nh÷ng ®èm löa lóc Èn lóc hiÖn, lóc lãe lªn, lóc l¹i Èn trong t¸n l¸).7 Thùc hµnh mét sè phÐp tu tõ ng÷ ©m ë ®©y còng cã sù phèi hîp cña c¸c phô ©m ®Çu l (4 lÇn) trong mét c©u th¬. DiÔn tả ®­îc tr¹ng th¸i cña ¸nh trăng phản chiÕu trªn mÆt n­íc ao: ¸nh trăng nh­ ph¸t t¸n réng h¬n, loang ra vµ cho¸n lÊy kh¾p bÒ mÆt kh«ng gian trªn mÆt ao.b. Lµn ao lãng l¸nh bãng tr¨ng loe.8 Thùc hµnh mét sè phÐp tu tõ ng÷ ©m2. Bµi tËp 2L¸ bµng ®ang ®á ngän c©y SÕu sang mang l¹nh ®ang bay ngang trêi Mïa ®«ng cßn hÕt em ¬i Mµ con Ðn ®· gäi ng­êi sang xu©n!Đo¹n thơ lÆp nhiÒu lÇn vÇn “ang”  âm hưëng réng më kéo dài. Nó phù hîp víi cảm xúc: mùa đông tiÕp diÔn víi nhiÒu dÊu hiÖu đÆc trưng.9 Thùc hµnh mét sè phÐp tu tõ ng÷ ©m3. Bµi tËp 3Dèc lªn khóc khuûu dèc th¨m th¼m Heo hót cån m©y sóng ngöi trêi Ngµn th­íc lªn cao, ngµn th­íc xuèng Nhµ ai Pha Lu«ng m­a xa kh¬i.Các yÕu tè ngữ âm trong đoạn thơ:- Nhịp điệu.- Phối hợp các thanh trắc - bằng.- Từ láy gợi hình, phép đối từ ngữ, lặp từ ngữ.- Lặp cú pháp (câu 1-3)10 Thùc hµnh mét sè phÐp tu tõ ng÷ ©mIII/ Cñng cè: Tìm các phép tu từ ngữ âm được sử dụng trong các ngữ liệu sau:1. Tạo nhịp điệu và âm hưởng	L¹i nh­ qu·ng mÆt ghÒnh H¸t Loãng, dµi hµng c©y sè n­íc x« ®¸, ®¸ x« sãng, sãng x« giã, cuån cuén luång giã gïn ghÌ suèt n¨m nh­ lóc nµo còng ®ßi nî xuýt bÊt cø ng­êi l¸i ®ß nµo tãm ®­îc qua ®Êy. Qu·ng nµy mµ khinh suÊt tay l¸i th× còng dÔ lËt ngöa bông thuyÒn ra.111. Tạo nhịp điệu và âm hưởng Thùc hµnh mét sè phÐp tu tõ ng÷ ©m NhÞp ®iÖu dån dËp phèi hîp víi phÐ ®iÖp tõ ng÷ vµ ®iÖp có ph¸p: “N­íc x« ®¸, ®¸ x« sãng, sãng x« giã, cuån cuén lång giã gïn ghÌ ” Dïng tõ t¹o ©m thanh, h×nh ¶nh: gïn ghÌ – Gîi nÐt tÝnh c¸ch hung d÷ cña s«ng §µ nh­ mét con m·nh thó. Sö dông tõ ng÷ cã tÝnh h×nh t­îng vµ biÓu c¶m: cuån cuén ®ßi nî xuýt 12 Thùc hµnh mét sè phÐp tu tõ ng÷ ©m2. §iÖp ©m, ®iÖp vÇn, ®iÖp thanh- T×m vµ ph©n tÝch t¸c dông cña hiÖn t­îng ®iÖp ©m trong c©u th¬ sau cña Tè H÷u:Nçi niÒm chi røa HuÕ ¬iMµ m­a xèi x¶ tr¾ng trêi Thõa Thiªn.LÆp phô ©m ®Çu: Nçi niÒm, Mµ m­a, xèi x¶ tr¾ng trêi, Thõa Thiªn  Miªu t¶ nh÷ng c¬n m­a m¹h mÏ, liªn tiÕp; béc lé c¶m xóc nhí th­¬ng da diÕt.13