Bài giảng Ngữ văn 12 - Tiết học: Tây tiến, Quang Dũng

TÂY TIẾN - Quang Dũng -I.TIỂU DẪN 1.Tác giả: - Tên thật là Bùi Đình Diệm. - Quê ở Hà Tây. - Có nhiều tài năng: vẽ tranh, viết văn, làm thơ, sáng tác nhạc, - Phong cách thơ: phóng khoáng, lãng mạn, tài hoa.2.Tác phẩma.Hoàn cảnh sáng tác QD là đại đội trưởng đơn vị Tây tiến thành lập năm 1947. Một năm sau QD chuyển sang đơn vị khác. Nhớ đơn vị cũ anh sáng tác bài thơ.......Sông mã xa rồi tây tiến ơi !b. Bố cục: 4 phần-Phần 1: “Sông Mã...nếp xôi”: Nhớ con đường hành quân-Phần 2: “Doanh trại... đong đưa”: Nhớ kỉ niệm đời lính-Phần 3: “Tây Tiến đoàn... độc hành”: Nhớ đoàn binh Tây Tiến-Phần 4: “Tây Tiến người...chẳng về xuôi”: Tấm lòng và sự gắn bó với Tây Tiến Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi* nhí chơi vơiCâu cảm điệp từ từ láy Hiệp vần “ơi”nỗi nhớ lửng lơ , đầy ắp , không định hình , định lượng, bao trùm cả không gian ,thời gian .Ám ảnh tâm trí khôn nguôi, da diết đến thăm thẳm nhớ thương.* Tây Tiến ơi ! 1. Những cuộc hành quân gian khổ của đoàn quân Tây Tiến + khung cảnh thiên nhiên Tây bắc hùng vĩ , hoang sơ , dữ dội , thơ mộng ,trữ tình qua nỗi nhớ của Quang Dũng :a. Nhớ núi rừng Tây BắcII – Đọc - hiểu văn bản : tiếng gọi thân thương nỗi nhớ tha thiết nhấn mạnh nỗi nhớ : Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơisông Mã xa rồi Tây Tiến ơi ! NÐt l·ng m¹n cña hån th¬ Quang DòngHình ảnh giàu chất hiện thựcgîi cho ta liªn t­ëng tíi h×nh ¶nh ®oµn qu©n T©y tiÕn ®i trong líp s­¬ng khãi lung linh huyÒn ¶o , nh­ thùc nh­ méng cña rõng nói. * Những miền đất lạ gợi sự xa xôi ,hẻo lánh , hoang dã , nơi đoàn quân Tây Tiến đã đi qua .gắn với những kỷ niệm cụ thể.* Hình ảnh : đoàn quân mỏi hoa về trong đêm hơi . . Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi Mường Lát hoa về trong đêm hơi.+ Điệp từ dèc+ Tõ l¸y t­îng h×nh+ Sóng ngöi trêi Sö dông 5 thanh tr¾cTróc tr¾c, gËp ghÒnh, khã ®iĐộ cao của núi hãm hØnh, tinh nghÞch, hån nhiªn cña ng­êi lÝnh T©y TiÕn Dèc lªn khóc khuûu dèc th¨m th¼mHeo hót cån m©y sóng ngöi trêisự hiểm trở , trùng điệp , cao vút của núi đồi miền Tây .+ Heo hút cồn mây cực tả độ cao - Những từ ngữ giàu giá trị tạo hình: “khúc khuỷu”, “thăm thẳm”,“cồn mây”,“súng ngửi trời”  diễn tả thật đắc cảnh núi cao,dốc sâu, vực thẳm.* Địa thế hiểm trở :Thậm xưng - Những nếp nhà thấp thoáng mờ nhòa khuất chìm xa xa ẩn hiện trong màn mưa- ĐèiNhµ ai Pha Lu«ng m­a xa kh¬i+ Mét lo¹t thanh b»ng- 4 câu “ dốc lên khúc khuỷu. . . . . . . . . . . . - Nhịp ngắt bẻ đôiNgàn thước lên cao , ngàn thước xuống.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .mưa xa khơi ” Bức tranh thiên nhiên Tây Bắc hùng vĩ ,dữ dội ,thử thách lòng quả cảm của người lính Tây Tiến . Tuy vậy họ vẫn hồn nhiên yêu đời .vách nói vót lªn ®æ xuèng th¼ng ®øngLên cao chót vót Xuống sâu thăm hẳmNguy hiểm tột cùngTạo cảm giác nhẹ nhàng,diễn tả tâm trạng người lính bình thản trước gian laoChiÒu chiÒu oai linh th¸c gÇm thÐt§ªm ®ªm M­êng HÞch cäp trªu ng­êi* Thiên nhiên hoang dã :+ Thác gầm thét + Cọp trêu người Nhân hóa+ Chiều chiều + Đêm đêmThường xuyên đối mặt với nguy hiểm ,dữ dội ,bí ẩn, hoang vu cña chèn rõng thiªng n­íc ®éc Đường hành quân gian khổHoang sơ , man dại ,đầy bí mậtNhí «i T©y TiÕn c¬m lªn khãiMai Ch©u mïa em th¬m nÕp x«i* Thiên nhiên Tây bắc mang hương vị cuộc sống + Cơm lên khói + Thơm nếp xôiTả thực Bửa cơm nóng Hương thơm nếp mớimïa em th¬m nÕp x«i Diễn đạt tài hoa mïa emMùa lúa chín Mùa nếp thơm Mùa của tình quân dân+ “ Đoàn quân mỏi”.+ “Anh bạn  quên đời”+ Kh«ng b­íc n÷a, bá quªn đêib. Nhớ về người lính Tây Tiến : + “Heo hút cồn mây súng ngửi trời” Dù vất vả nhưng vẫn toát lên vẻ đẹp lãng mạn hào hoa .- Phải trải qua nhiều gian khổ, vất vả :- Người lính hồn nhiên, tinh nghịch trước gian khổ :Do hành quân trong đêmKhÈu khÝ l·ng m¹n, nãi hi sinh, mÊt m¸t nhÑ nhâm, kiªu b¹c, Lµm gi¶m bít ®au th­¬ng, bi luþ* Cảnh sông nước: - Bông lau: + chập chờn lay động như có hồn. + dập dềnh trôi trên dòng nước lũ quyến luyến, tình tứ. - Dáng người vững chãi trên con thuyền độc mộc giữa dòng nước lũ. => Bức tranh thiên nhiên thơ mộng, khỏe khoắn, sinh động.2.Chân dung người lính Tây Tiến:- Ngoại hình: + “Đoàn binh không mọc tóc” -> Vẻ hiên ngang, mạnh mẽ, kì lạ. + “Quân xanh màu lá dữ oai hùm”: cảm hứng lãng mạn và anh hùng -> Câu thơ át đi cái thực tại tiều tụy, ốm yếu.- Tâm hồn: “ Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm” -> Nét hào hoa, đa tình của những chàng trai Hà thành.- Ý chí: “ Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh” -> Sẵn sàng dâng hiến cả sự sống, tuổi trẻ cho Tổ quốc.- Cái chết: “mồ viễn xứ”, “về đất” -> Người lính hy sinh là trở về với đất mẹ, nhẹ nhàng đi vào cõi chết.-“Khúc độc hành”: giọng thơ trầm buồn như khúc nhạc tiễn đưa các anh.=>Hình ảnh người lính mang chất bi tráng-“Nhớ ôi Tây Tiến”: từ cảm thán -> Tiếng lòng dạt dào cảm xúc thiết tha.- “Cơm lên khói” “Thơm nếp xôi“ ->Cảnh tượng đầm ấm tình quân dân sâu nặng.3.Nỗi nhớ Tây Tiến:-“Không hẹn ước”, “mùa xuân ấy”: -> Hình ảnh nhắc nhớ ý chí một thời của đoàn quân.“Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi”: ->Tâm hồn người lính mãi gắn bó với những ngày, những nơi đoàn binh Tây Tiến Đã đi qua.III.Chủ đề Niềm nhớ thương chân thành máu thịt của Quang Dũng về núi rừng Tây Bắc và hình ảnh người lính Vệ quốc đoàn.