Bài giảng Ngữ văn 12 - Tiết học thứ 40: Đàn ghi ta của Lor - Ca

Đàn ghi ta của Lor-ca(Thanh thảo)Tiết 40:I/ TÌM HIỂU CHUNG:1/ Tác giả:Thanh Thảo1. Tác giả:Thanh Thảo (1946): quê huyện Mộ Đức, Quảng Ngãi.- Tốt nghiệp khoa Ngữ văn, ĐHTH Hà Nội.- Tham gia kháng chiến chống Mĩ ở miền Nam, sau năm 1975 thì chuyên hoạt động văn nghệ.- Có nhiều sáng tác hay và độc đáo về chiến tranh và thời kì hậu chiến.Hãy trình bày những hiểu biết của em về nhà thơ Thanh Thảo?- Được tặng giải thưởng nhà nước về Văn học và nghệ thuật năm 2001.Thơ của Thanh thảo có đặc điểm gì?Đặc điểm thơ: + Đậm chất triết luận: Hướng tới vẻ đẹp tinh thần của con người (nhân ái, bao dung, can đảm, trung thực và yêu tự do)+ Là tiếng nói nhiều suy tư, trăn trở về cuộc sống+ Luôn tìm tòi, khám phá, sáng tạo cách biểu đạt mới qua hình thức câu thơ tự do.+ Đem mĩ cảm hiện đại cho thơ bằng thi ảnh và ngôn từ mới mẻ .2/. Tác phẩm:a/. Tác phẩm chính:b/. Bài thơ “Đàn ghi ta của Lorca”:+ Những người đi tới biển (trường ca, 1977)- Xuất xứ: Rút trong tập “Khối vuông ru-bích” - Tiêu biểu cho tư duy thơ Thanh Thảo Kể tên những tác phẩm chính của Thanh Thảo?Khối vuông ru-bich – những gợi ý cho sự cách tân nghệ thuật của nhà thơ Thanh Thảo+ Dấu chân qua trảng cỏ (thơ, 1980)+ Những ngọn sóng mặt trời (trường ca, 1981) + Khối vuông ru bích (thơ, 1985) + Từ một đến một trăm (thơ, 1988)...Hãy nêu những hiểu biết của em về Lorca?3. Vài nét về Lorca và dòng văn học 	tượng trưng siêu thực:a/. Ga-xi-a Lorca: (1898 - 1936) Một thiên tài: sáng chói của VH hiện đại Tây Ban Nha.Lor ca là một hịên tượng xuất chúng có sức ảnh hưởng to lớn tới nghệ thuật và chính trị của Tây Ban Nha lúc bấy giờ Một nhân cách cao đẹp: yêu nhạc dân gian, dùng tiếng đàn ghi ta để giãi bày nỗi đau buồn và khát vọng yêu thương của nhân dân, dũng cảm đấu tranh với nền chính trị độc tài, nền nghệ thuật già nua, bảo thủ.Một số phận đầy oan khuất: cái chết bi thảmĐàn ghi ta (Tây Ban Cầm)b/. Chủ nghĩa tượng trưng - siêu thực:- Xuất hiện vào đầu XX, trở thành một cuộc cách mạng trong thơ ca.Em biết gì về chủ nghĩa tượng trưng – siêu thực?- Thể hiện qua việc phá vỡ các khuôn mẫu tư tưởng, đánh thức khát vọng vươn dậy khỏi mọi trói buộc.- Hình tượng trong thơ mang tính chất đa nghĩa, liên tưởng, giàu suy tư. Theo em, bài thơ có thể phân chia bố cục như thế nào?II/ ĐỌC – CẢM NHẬN CHUNG:1/ Đọc:2/ Cảm nhận chung:3/ Bố cục:4 đoạn:Đ1 (6 dòng đầu)Đ2 (12 dòng tiếp)Đ3 (4 dòng tiếp)Đ4(9 dòng còn lại)Hình ảnh Lorca - một nghệ sĩ tự do, cô đơnLorca bị hạ sát và nỗi xót xa về sự dang dở của khát vọng cách tânNiềm thương xót và sự tiếc nuối những cách tân NT của Lorca không ai tiếp tụcSuy tư về sự giải thoát và cách giã từ của Ga-xi-a LorcaCảm nhận chung của em về bài thơ?III/ TÌM HIỂU CHI TIẾT:1/ Hình ảnh Lorca - một nghệ sĩ tự do, cô đơn:“những tiếng đàn bọt nướcTây Ban Nha áo choàng đỏ gắtli-la li-la li-la đi lang thang về miền đơn độcvới vầng trăng chếnh choángtrên yên ngựa mỏi mòn”Tìm những hình ảnh tượng trưng và cho biết những hình ảnh đó gợi cho em điều gì?- “những tiếng đàn”Âm thanh“bọt nước”Hình ảnh+→ Tiếng đàn hấp dẫn kỳ lạ : những âm thanh có hình khối: tròn trịa, mỏng manh nhưng không thể bị tiêu diệtEm liên tưởng đến điều gì qua hình ảnh “áo choàng đỏ gắt”?Áo choàng đỏ gắtĐấu trườngĐấu sĩ Bò tót Áo choàng đỏ gắtĐấu trườngĐấu sĩ Bò tót Đấu trường chính trịLor-caChế độ độc tàiNT cách tânNền NT già nua > Một Lor-ca đơn độc, mệt mỏi đầy khát vọng cách tân nhưng cũng chếnh choáng mỏi mònLor-ca bị chế độ độc quyền thân Phát xít giết hại, sự kiện ấy được thể hiện ntn?Áo choàng bê bết đỏ2/ Lorca với cái chết oan khuất:Tây Ban Nha hát nghêu ngao bỗng kinh hoàng 	 áo choàng bê bết đỏLor-ca bị điệu về bãi bắn	 chàng đi như người mộng duĐấu sĩ bị thương khi giao đấuCái chết thảm khốc của Lor-ca  Hoán dụĐối lập: hát nghêu ngao áo choàng bê bết đỏ khát vọng hiện thực cái đẹp tàn ác Bi kịch của người nghệ sĩ cách tân trong thời đại bạo tàn.tiếng ghi ta nâubầu trời cô gái ấy tiếng ghi ta lá xanh biết mấy tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan tiếng ghi ta ròng ròng máu chảy2/ Lorca với cái chết oan khuất:Trước cái chết của Lor-ca, tác giả đã khắc họa hình ảnh tiếng đàn ghi ta có gì đặc biệt? Tìm những biện pháp nghệthuật thể hiện?Tiếng ghi taNâuMàu của vỏ đàn, của đất, của quê hươngNỗi niềm hướng tới quê hươngLá xanhMàu của sự sống tươi đẹpNiềm tha thiết với cuộc sốngTròn bọt nước vỡ tanRòng ròng máu chảyHình khối, dòngđau đớnTiếng đàn hóa thân thành thân phận, linh hồn, trái tim người nghệ sĩ Lor-ca.vỡ oà, xót xa, tức tưởi►âm thanh vỡ ra thành màu sắc, hình khối:Hình ảnh tượng trưng, siêu thực:+ Nhân hoá:+ Hoán dụ:+ Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác: Âm nhạc đã thành thân phận, tiếng đàn thành linh hồn, sinh thể.Tiếng đàn của người nghệ sĩ Lor-ca trong khoảnh khắc bi thương: - niềm yêu tha thiết quê hương, cuộc sống - mang trong mình một tình yêu thủy chung - nỗi đau đớn trước cái chết oan khuất Tiếng ghi ta máu chảy. Áo choàng, tiếng ghi ta Lor-ca. Tiếng ghi ta vỡ ra thành màu sắc, hình khối, hành động Niềm tin vào sự bất tử của nghệ thuật mà Lor-ca sáng tạo.3. Niềm thương xót và sự tiếc nuối những cách tân NT của Lorca không ai tiếp tục :không ai chôn cất tiếng đàn tiếng đàn như cỏ mọc hoang giọt nước mắt vầng trăng long lanh trong đáy giếng “khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn”không ai chôn cất tiếng đànNỗi buồn của tác giả vì khát vọng của Lor-ca không ai tiếp tụcNiềm tiếc xót cái chết, hành trình cách tân nghệ thuật dang dở của Lor-ca.NT: so sánh, tượng trưng: Đoạn thơ gợi lên trong em hình ảnh gì? Nghệ thuật có gì đặc sắc?Sự bất tử của tiếng đàn, NT của Lorca:Giọt nước mắt - vầng trăngLong lanh - trong đáy giếng Tiếc nuối cho hành trình cách tân NT còn dang dở của Lor-caTác giả suy tư về cuộc giải thoát và giã từ của Lor-ca qua những hình ảnh nào? 4. Những suy tư về sự giải thoát , giã từ của Lor-cađường chỉ tay đã đứt dòng sông rộng vô cùng Lor-ca bơi sang ngang trên chiếc ghi ta màu bạc chàng ném lá bùa cô gái Di-gan vào xoáy nước chàng ném trái tim mình vào lặng yên bất chợtli – la li – la li – la Lor-ca bơi sang ngangChiếc ghi-taĐường chỉ tay đã đứtDòng sôngMột cái chết đặc biệt đậm chất nghệ sĩTrong sạch, ngay thẳng, không quỳ gối trước bất côngBất tửNémLá bùaTrái timThanh thản bước vào cõi vĩnh hằng bằng những hình ảnh mộng mơ, giàu chất nghệ sĩĐịêp từ5. Yếu tố âm nhạc trong bài thơ:=> Sự kết hợp giữa thơ và nhạc.Khúc nhạc của người nghệ sĩ hài hòa trong cái đẹp của thiên nhiên đất nước.Thanh Thảo thể hiện sự kính trọng và tri âm với LorcaCâu thơ “Li la - li la- li la” được láy lại ở phần đầu và cuối BTHOA TỬ ĐINH HƯƠNG+ Phần đầu: Gợi liên tưởng tiếng vang của chùm hợp âm(nhạc dạo) khi ca khúc bắt đầu+ Phần kết thúc: gợi tiếng vang của chùm hợp âm vĩ thanhIV/ TỔNG KẾT:1/ Nội dung:2/ Nghệ thuật:V/ LUYỆN TẬP:1/ Nội dung:2/ Nghệ thuật: Nỗi đau xót sâu sắc trước cái chết bi thảm của Lorca- Thiên tài Thái độ ngưỡng mộ người nghệ sĩ đại diện cho tinh thần tự do và khát vọng cách tân nghệ thuật- Thể thơ tự do, không dấu câu, không dấu hiệu mở đầu kết thúc.- Sử dụng hình ảnh, biểu tượng siêu thực có sức chứa lớn về nội dung.- Kết hợp hài hòa hai yếu tố thơ và nhạcIV/ TỔNG KẾT:Cảm nhận của em về hình ảnh Lorca được thể hiện qua bài thơ “Đàn ghi ta của Lorca”? KÍNH CHÚC QUÝ THẦY CÔ GIÁO HẠNH PHÚCBÀI HỌC ĐẾN ĐÂY KẾT THÚC