Bài giảng Ngữ văn 12 - Tiết số 30: Đàn Ghi ta của Lorca

Kính chào quý thầy cô về dự giờ thăm lớp! Có những phút làm nên lịch sử Có cái chết hóa thành bất tử Có những lời hơn mọi bài caCó những con người như chân lí sinh ra! ( Tố Hữu )Dàn Ghi ta của Lorca.Thanh Thảo.I. Tiểu dẫn1. Tác giả.- Thanh Thảo : tên khai sinh là Hồ Thành Công, sinh năm 1946 tại Quảng Ngãi.- Đặc điểm phong cách:+ Thơ ông là tiếng nói của người trí thức, đầy suy tư trăn trở về các vấn đề xã hội và thời đại , cuộc sống khám phá , cảm nhận ở bề sâu.+ Cách diễn đạt mãnh liệt, xúc cảm phóng túng , ít nhiều nhuốm màu sắc tượng trưng, siêu thực.2. Xuất xứ:Rút trong tập"Khối vuông Rubích" – 1985-> một tác phẩm tiêu biểu cho phong cách thơ Thanh Thảo.Dàn Ghi ta của Lorca.Thanh Thảo.I. Tiểu dẫnII.Đọc hiểu1. Nhan đề và lời đề từNhóm 1: ý nghĩa hình ảnh đàn Ghita?Nhóm 3:Nêu xuất xứ và tính chất của lời đề từ?Nhóm 2:ý nghĩa hình ảnh Lorca?Nhóm 4:Lời đề từ có những ý nghĩa nào? * Đọc văn bản.Dàn Ghi ta của Lorca.Thanh Thảo.I. Tiểu dẫnII.Đọc hiểu1. Nhan đề và lời đề từa. Nhan đề * Đàn Ghi ta: + một nhạc cụ truyền thống của đất nước Tây Ban Nha- ( Tây Ban cầm).+ Nhạc cụ gắn bó với cuộc đời ca hát và sáng tác của Lorca. * Lor- ca ( 1898 -1936 )- Một thần đồng, một thiên tài nghệ thuật: Một số phận oan khuất, bi tráng: .-Một trí thức tiến bộ đấu tranh cho tinh thần tự do và khát vọng cách tân nghệ thuật của Tây Ban Nha đầu thế kỉ XX.Khụng chỉ là một nhà thơ nổi tiếng, ụng cũn cú tài năng về õm nhạc và hội hoạ. Là con chim hoạ mi xứ Espagna, ụng sỏng tỏc rất nhiều khỳc ngẫu hứng cho ghi-ta. Như một nghệ sĩ du ca lóng tử, Lorca đi lang thang cất lờn tiếng hỏt ca ngợi tự do và cỏi đẹp cựng cõy đàn duyờn dỏng này. Lorca khụng chỉ vĩ đại với đất nước TBN, ụng cũn là nhà thơ vĩ đại đối với toàn thế giới. Người TBN gọi ụng là con chim hoạ mi TBN, cũn người Mỹ thỡ coi Lorca như nhà thơ vĩ đại của chớnh nước Mỹ. Chớnh những cõu thơ mạnh mẽ ,hựng hồn thấm đậm tư tưởng lớn lao , phi thường của Lorca đó khiến cho bọn thể chế độc tài Franco lo sợ. Ngày 19/8/1936, chỳng điệu Lorca ra bói bắn để phi tang 1 con người với những tư tưởng tiến bộ. Là nạn nhõn đầu tiờn của chủ nghĩa phỏt xớt, thi thể Lorca được tỡm thấy trong đống xỏc 1500 người trờn 1 miệng sõu gần Granada, nơi khởi đầu và cũng là nơi kết thỳc sự sống của một con người kiệt xuất, một nhà thơ vĩ đại.Tượng G. Lorca ở Plaza de Santa Ana, Madrid Nhà hỏt Garcia LorcaDàn Ghi ta của Lorca.Thanh Thảo.I. Tiểu dẫnII.Đọc hiểu1. Nhan đề và lời đề từa. Nhan đềb. Lời đề từ“Khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn”Bài : Ghi nhớ.Di chúc của Lorca khi tiên cảm về cái chết.Nêu xuất xứ lời đề từ?Ghi nhớ. P.G. Lorca.Bao giờ tôi chết,hãy chôn tôi với cây đàntrong cát.Bao giờ tôi chếtgiữa những hàng camvà đám bạc hà.Bao giờ tôi chếtxin hãy chôn tôitrong chiếc chong chóng gióBao giờ tôi chết ! Hàm Đan dịch.Dàn Ghi ta của Lorca.Thanh Thảo.I. Tiểu dẫnII.Đọc hiểu1. Nhan đề và lời đề từa. Nhan đềb. Lời đề từ“Khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn”Tình yêu tha thiết của Lor-ca với xứ sở Tây Ban cầm Tình yêu tha thiết của Lor-ca với nghệ thuật Mong muốn xoá bỏ ảnh hưởng của bản thânđể dọn đường cho thế hệ sau vươn tới.Bài : Ghi nhớ.Di chúc của Lorca khi tiên cảm về cái chết.Khơi nguồn dẫn dắt dòng cảm xúc mãnh liệt của Thanh Thảo về cuộc đời và cái chết của Lor-ca Nêu ý nghĩa lời đề từ?Dàn Ghi ta của Lorca.Thanh Thảo.I. Tiểu dẫnII.Đọc hiểu1. Nhan đề và lời đề từ2. Phân tích * Xác định bố cục của tác phẩm?Bố cục 3 phần:Phần 3: Khổ 5,6,7, suy tư về cuộc giải thoát và cách giã từ của Lorca.Phần 2: Khổ 2,3,4 : cái chết của Lorca.Phần 1: Khổ 1, chân dung người nghệ sĩ Lorca.Dàn Ghi ta của Lorca.Thanh Thảo.I. Tiểu dẫnII.Đọc hiểu1. Nhan đề và lời đề từ2. Phân tích a. Khổ 1, chân dung người nghệ sĩ Lorca.Chân dung người nghệ sĩ Lorca được gợi lên trong một không gian như thế nào? - Không gian văn hoá mang đậm bản sắc Tây Ban Nha.- Chân dung Lorca được gợi lên từ những chi tiết nào?Chân dung Lorcanhững tiếng đàn bọt nướcáo choàng đỏ gắtLi-lađi lang thang.., vầng trăng, yên ngựaHình ảnh kết hợp giữa thị giác và thính giácNhững đấu trường bò tót truyền thống ởTBNTBN ngột ngạt, đẫm máu như một đấu trường: Lorca , đấu sĩ khoác áo choàng Matador - khát vọng tự do, dân chủ > trên con đường du ca.->bất ngờ, kinh ngạc .+tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan: bàng hoàng, tức tưởi.+tiếng ghi ta ròng ròng máu chảy: sự chết chóc, kinh hoàng.Nhận xét về nghệ thuật miêu tả tiếng đàn ghita?-Nghệ thuật: + tiếng đàn vỡ ra bằng màu sắc, hình khối theo cảm nhận tượng trưng.+ tiếng đàn tái hiện cú sốc dây chuyền của Lorca trước cái chết.+ phục sinh những giây phút bi phẫn nhất trong cuộc đời Lorca.- Sự hi sinh bi tráng của một người dũng sĩ- nghệ sĩ vì nghệ thuật.- Những chi tiết trên tái hiện vẻ đẹp của Lorca trước cái chết như thế nào?- Lorca trước cái chết: vẫn say trong tiếng đàn, là một chiến sĩ, một người nghệ sĩ can trường trước kẻ thù tàn bạo.Dàn Ghi ta của Lorca.Thanh Thảo.I. Tiểu dẫnII.Đọc hiểu1. Nhan đề và lời đề từ2. Phân tích a. Khổ 1, chân dung người nghệ sĩ Lorca.b. Khổ 2,3,4, cái chết của Lorca.- Sau khi Lorca bị sát hại, tiếng đàn của Lorca đã tồn tại như thế nào? - Tiếng đàn:+ không ai chôn cất:Không ai hiểu di chúccủa Lorca.+ như cỏ mọc hoang:-> tiếng đàn bơ vơ, vô phương hướng/ tiếng đàn của Lorcacó sức sống mãnh liệt , bất diệt.- Tâm trạng của người đời trước cái chết của Lorca như thế nào?-> Nỗi xót xa, tiếc nuối, day dứt lớn lao của người đời, của Thanh Thảo cho cái chết oan khuất của người nghệ sĩ thiên tài ->xót xa cho khát vọng cách tân nghệ thuật của Lorca còn dang dở.- Tâm trạng biểu hiện qua hình ảnh trùng phức , giao thoa, đa chiều.Giọt nước mắt vầng trăngLong lanh trong đáy giếng.Dàn Ghi ta của Lorca.Thanh Thảo.I. Tiểu dẫnII.Đọc hiểu1. Nhan đề và lời đề từ2. Phân tích a. Khổ 1: chân dung người nghệ sĩ Lorca.b. Khổ 2,3,4: cái chết của Lorca.c. Khổ 5,6,7 :suy tư về cuộc giải thoát và cách giã từ của Lorca.- Những hình ảnh ở khổ thơ thứ 5,6 có ý nghĩa gì?- Hình ảnh ẩn dụ:Lorca chấp nhận định mệnhphũ phàng, đi vào cõi khác- bất tử.+vừa thanh thản, bình yên, với tình yêu và thế giới ghita của mình.- Những hành động : bơi sang ngang; ném lá bùa, ném trái tim cho thấy thái độ trong cách giã từ cuộc sống của Lorca ntn?- Cách giã từ:+ vừa dứt khoát, ngạo nghễ, mạnh mẽ, dám coi khinh cái chết.Tại sao?=> Lorca coi cái chết cũng là một sự giải thoáthơn thế, đó còn là sự mở đường cho thế hệ sau vươn lên, cho nghệ thuật phát triển.- Cách giã từ ấy cho em cảm nhận ntn về người nghệ sĩ Lorca?Lorca- người nghệ sĩ chân chính, có nhân cách lớn lao, đáng tôn thờ.Dàn Ghi ta của Lorca.Thanh Thảo.I. Tiểu dẫnII.Đọc hiểu1. Nhan đề và lời đề từ2. Phân tích a. Khổ 1: chân dung người nghệ sĩ Lorca.b. Khổ 2,3,4: cái chết của Lorca.c. Khổ 5,6,7 :suy tư về cuộc giải thoát và cách giã từ của Lorca.Em hiểu như thế nào về câu kết của bài thơ?- Câu kết:+ Gợi lại hình ảnh Lorca với cây đàn ghita.+ mô phỏng âm thanh tiếng đàn -> khúc vĩ thanh ngân nga, âm vang về con người và nghệ thuật của Lorca.+ sức sống bất diệt trong cuộc đời và sự nghiệp của Lorca.+ âm thanh đồng vọng của sự đồng cảm.=> Cách kết thúc gợi liên tưởng rộng mở của thơ tượng trưng.Dàn Ghi ta của Lorca.Thanh Thảo.I. Tiểu dẫnII.Đọc hiểu1. Nhan đề và lời đề từ2. Phân tích a. Khổ 1: chân dung người nghệ sĩ Lorca.b. Khổ 2,3,4: cái chết của Lorca.c. Khổ 5,6,7 :suy tư về cuộc giải thoát và cách giã từ của Lorca.3. Tổng kết:a. Nghệ thuật:- Hình ảnh mới lạ, độc đáo, mang đậm màu sắc tượng trưng, gợi liên tưởng rộng mở, đa chiều.- Giọng thơ giàu tính nhạc, âm điệu bi tráng.b. Nội dung:tranh vì tự do và sự cách tân nghệ thuật- Bài thơ thể hiện sự đồng cảm, thương tiếc, lòng ngưỡng mộ, khâm phục của Thanh Thảo với Lorca : + một nghệ sĩ đã dũng cảm đấu + một số phận oan khuất , bi tráng, + một nhân cách cao quý, + một tâm hồn bất diệt.- Thể thơ tự do, kết cấu Ru-bich.Dàn Ghi ta của Lorca.Thanh Thảo.I. Tiểu dẫnII.Đọc hiểu1. Nhan đề và lời đề từ2. Phân tích a. Khổ 1: chân dung người nghệ sĩ Lorca.b. Khổ 2,3,4: cái chết của Lorca.c. Khổ 5,6,7 :suy tư về cuộc giải thoát và cách giã từ của Lorca.3. Tổng kết:III. Luyện tập.Bài tập 1 : Những hình ảnh sau gợi cho em liên tưởng tới câu thơ nào trong bài thơ?Đàn Ghita của Lorca.Những tiếng đàn bọt nước.Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt.Lila lila lila.Giọt nước mắt vầng trăng.Dàn Ghi ta của Lorca.Thanh Thảo.I. Tiểu dẫnII.Đọc hiểu1. Nhan đề và lời đề từ2. Phân tích a. Khổ 1: chân dung người nghệ sĩ Lorca.b. Khổ 2,3,4: cái chết của Lorca.c. Khổ 5,6,7 :suy tư về cuộc giải thoát và cách giã từ của Lorca.3. Tổng kết:III. Luyện tập.Bài tập1 : Những hình ảnh sau gợi cho em liên tưởng tới câu thơ nào trong bài thơ?Bài tập 2: Những hình ảnh , câu thơ nào trong bài thơ để lại cho em ấn tượng , cảm xúc nhiều nhất, vì sao ?Dàn Ghi ta của Lorca.Thanh Thảo.I. Tiểu dẫnII.Đọc hiểu1. Nhan đề và lời đề từ2. Phân tích a. Khổ 1: chân dung người nghệ sĩ Lorca.b. Khổ 2,3,4: cái chết của Lorca.c. Khổ 5,6,7 :suy tư về cuộc giải thoát và cách giã từ của Lorca.3. Tổng kết:III. Luyện tập.IV. Về nhà:Học thuộc, nắm vững những giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ.Soạn hai bài đọc thêm: Bác ơi ( Tố Hữu) Tự do ( P. Êluya) Trân trọng cảm ơn!