Bài giảng Ngữ văn 12 - Tiết số 40, 41: Đàn ghi ta của Lor ca

KÍNH CHÀO CÁC THẦY CÔTiết 40, 41ĐÀN GHI TA CỦA LORCA(Thanh Thảo)I.TÌM HiỂU CHUNG 1.Tác giả:+ Tên khai sinh: Hồ Thành Công, sinh năm 1946.+ Quê: Mộ Đức, Quảng Ngãi.+ Sự nghiệp văn chương:Có các sáng tác hay và độc đáo về chiến tranh và thời hậu chiến Các tác phẩm: Những người đi tới biển( 1977), Khối vuông Ru-bích( 1985), Những ngọn sóng mặt trời(1994- Trường ca), Cỏ vẫn mọc( 2002-Trường ca)Những năm gần đây: viết báo, tiểu luận phê bình. Đóng góp quan trọng nhất vẫn là thơ ca.Là tiếng nói của người tri thức nhiều suy tư trăn trở về cuộc sống. Ông luôn tìm tòi ,khám phá, sáng tạo cách biểu đạt mới qua hình thức câu thơ tự do, đem đến một mĩ cảm hiện đại cho thơ bằng thi ảnh và ngôn từ mới mẻ. Thơ Thanh Thảo viết về đề tài nào cũng đậm chất triết lí. Mạch trữ tình trong thơ ông đều hướng tới những vẻ đẹp của nhân cách: nhân ái, bao dung, can đảm, trung thực và yêu tự do.Thơ ông dành mối quan tâm đặc biệt cho những con người sống có nghĩa khí như: Cao Bá Quát, Nguyễn Đình Chiểu, Ê-xê- nhin,Lor-ca...ĐẶC ĐIỂM THƠ2.Tác phẩm: “ Đàn ghi ta của Lor-ca”.a.Xuất xứ:+ Rút trong tập “ Khối vuông Ru- bích”+ Là tác phẩm tiêu biểu cho tư duy thơ Thanh Thảo: giàu suy tư, mãnh liệt và phóng túng, ít nhiều nhuốm màu sắc tượng trưng và siêu thực.b. Hình töôïng lor-ca:- Pheâ ñeâ ri coâ gar-xi-a –Lor-ca(1898-1936) moät trong nhöõng taøi naêng saùng choùi cuûa TBN . Oâng soáng trong moät thôøi ñaïi maø TBN döôùi sö cai trò cuûa cheá ñoä ñoäc taøi, chính trò laïc haäu giaø coõi veà ngheä thuaät.-Lor-ca vöøa coå vuõ cho nhaân daân ñaáu tranh giaønh töï do daân chuû, vöøa thuùc ñaåy khôûi xöôùng vaø caùch taân ngheä thuaät. Oâng coù aûnh höôûng lôùn ñeán ñôøi soáng, chính trò ngheä thuaät cuûa TBN.c. Theå thô töï do mang phong caùch sieâu thöïc , töôïng tröng.II.ĐỌC- HIỂU:1.Tieâu ñeà vaø lôøi ñeà töø:a/ Tieâu ñeà:Ñaøn ghi ta: nhaïc cuï truyeàn thoáng cuûa ñaát nöôùc TBN Lor-ca:+ ngöôøi ngheä só TBN+ ngöôøi ngheä só choáng phaùt xít+ ngöôøi coù soá phaän oan khuaátb/ Lôøi ñeà töø: “ Khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn” -Lôøi di chuùc sôùm tình yeâu cuûa Lor-ca vôùi ngheä thuaät, xöù sôû TBN-Lôøi thô, daãn daét doøng caûm xuùc maõnh lieät cuûa Thanh Thaûo veà caùi cheát cuûa Lor-ca.2. Hình ảnh Lor-ca, con người tự do,nghệ sĩ cách tân trong khung cảnh chính trị và nghệ thuật Tây Ban Nha: * Lor- ca được miêu tả trên cái nền rộng lớn của văn hóa Tây Ban Nha:Áo choàng đỏ gay gắt  hình ảnh này nhắc tới môn đấu bò tót, một sinh hoạt văn hóa khiến Tây Ban Nha nổi tiếng toàn thế giới.Vầng trăng, yên ngựaCô gái Di-ganMô phỏng nốt nhạc ghi ta “ li-la-li-la-li-la ” ñoáng thôøi chæ loaøi hoa ñaëc tröng cuûa ñaát nöôùc TBN nổi bật không gian văn hoa TBN. Hình tượng Lor- ca nổi bật trên nền văn hóa đó, làm rõ Lor-ca là con người tự do, là ca sĩ dân gian. Đó là một ca sĩ đơn độc lang thang hát nghêu ngao cùng tiếng đàn bọt nước cùng với Vầng trăng chuếnh choáng, Trên yên ngựa mỏi mòn. Anh đã dùng tiếng đàn ghi ta để giãi bày nỗi đau buồn và khát vọng yêu thương của nhân dân mình.3. Cái chết oan khuất của Lor-caĐấy là khi Lor-ca bị bọn phát xít Prăng-cô giết và ném xác xuống giếng để phi tang. - Để miêu tả sự việc bi phẫn này, tác giả sử dụng nhiều hình ảnh thực kết hợp với các biện pháp nghệ thuật như:Đối lập:+ Tự do của người nghệ sĩ >< Hành động tàn ác, dã man.Nhân cách hóa: Tiếng ghi ta ròng ròng máu chảy  Tạo sức ám ảnh lớn đối với người đọc (aâm nhaïc ñaõ trôû thaønh thaân phaän, tieáng ñaøn ñaõ trở thaønh linh hoàn thaønh caû thaân theå, sinh theå.)Hoán dụ:+ Tiếng hát ñeå chỉ Lor- ca.+ Tấm áo choàng bê bết đỏ để chỉ cái chết.So sánh chuyển đổi cảm giác: Tiếng ghi ta nâu, tiếng ghi ta lá xanh, tiếng ghi ta tròn  Mỗi so sánh này cũng làm nổi bật tình yêu, cái đẹp, cái chết, nỗi đau trong tư tưởng, khát vọng tình cảm của Lor- ca. Cái chết oan khuất của Lor- ca gây lòng căm thù với bọn phát xít và sự thương cảm sâu sắc đối với người nghệ sĩ dân gian.4. Nỗi xót thương và suy tư về cuộc giã từ của Lor- ca: Nỗi niềm xót thương Lor- ca được chuyển hóa thành niềm tin về sự bất tử của tiếng đàn Lor- ca: không ai chôn cất tiếng đàn tiếng đàn như cỏ mộc hoang.+ Tiếng đàn tượng trưng cho nghệ thuật của Lor-ca.Đó là cái đẹp mà sự tàn ác không thể hủy diệt nổi. Nó sẽ sống, lưu truyền mãi như thứ cỏ dại mọc hoang.+ Tiếng đàn còn là nỗi xót thương của mọi người trước cái chết của một thiên tài.- Soá phaän ñònh meänh cuûa Lor-ca: ñöôøng......baïc” vaãn laø noãi ñau khoâng döùt ñoái với ngöôøi daân TBN: cuoäc ñôøi chaám döùt nhöng ngheä thuaät cuûa lor-ca, tình yeâu cuûa lor-ca vaãn coøn soáng maõi.- Nhöõng hình aûnh mang yù nghóa töôïng tröng: ” gioït nöôùc.....gieáng” ”doøng soâng” ”laù buøa” ”chieác ghi ta”  Töôïng tröng cho söï baát töû cuûa lor-ca."li-la-li-la-li-la""Li-la-li-la-li-la""Li-la-li-la-li-la""li-la-li-la-li-la"5.Tiếng đàn trong bài thơ: Chuỗi âm thanh “ Li-la-li-la-li-la”luyến láy sau hai câu đầu như khúc dạo đầu Và chuỗi âm thanh ấy còn được dùng để kết thúc bài thơ như nốt nhạc cuối của bản nhạc mang ý nghĩa của sự tri âm và kính trọng đối với người nhạc sĩ, nhà thơ Tây Ban Nha Phê-đê-ri-cô Ga-xi-a Lor-ca. 6. Caûm nhaän cuûa hình töôïng Lor-ca:-Lor-ca moät ngheä só töï do vaø coâ ñôn-Moät caùi cheát oan khuaát vôùi nhöõng theá löïc taøn aùc-moät taâm hoàn baát dieät. Ñaáy laø moät hình töôïng bi traùng veà ngöôøi ngheä só chaân chính trong moâi tröôøng baïo löïc chính trò.Baøi thô lam soáng laïi moät huyeàn thoaïi con ngöoøi, moât ngheä só, moät chieán só veà moät xöù sôû vaø veà chính aâm nhaïc thi ca.6. Chuû ñeà: Bài thơ miêu tả Lor-ca, một nghệ sĩ tự do có lí tưởng cách tân về nghệ thuật, sống cô đơn trong khung cảnh chính trị Tây Ban nha và cái chết oan khuất của ông do thế lực tàn ác gây ra. Đồng thời thể hiện niềm xót thương của tác giả và những suy tư về cuộc giải thoát và giã từ của Lor- ca.Ghi nhớ : sgkIII.TỔNG KẾT:Nghệ thuật:+ Thể thơ tự do, không dấu câu, không dấu hiệu mở đầu, kết thúc.+ Sử dụng hình ảnh, biểu tượng- siêu thực có sức chứa lớn về nội dung.+Tạo màu sắc Tây Ban Nha rất đậm nét trong bài thơ.+Kết hợp hai yếu tố thơ và nhạc.Nội dung:Theå hieän noãi ñau xoùt cuûa taùc giaû tröôùc caùi cheát cuûa Lor-ca