Bài giảng Ngữ văn 12 - Tiết thứ 49: Ai đã đặt tên cho dòng sông

 Tiết 49: Đọc vănAi đã đặt tên cho dòng sông ?Hòang Phủ Ngọc Tường--trích--TRƯỜNG THPT TAM NễNGGV: NGUYỄN THỊ HỒNG THANH I. Tìm hiểu chungTác Giả:Hoàng Phủ Ngọc Tường sinh năm 1937 tại TP Huế (Quê gốc ở Quảng Trị). Là 1 trong những nhà văn tiêu biểu của Huế.- Nét đặc sắc trong sáng tác: + Kết hợp nhuần nhuyễn giữa chất trí tuệ và tính trữ tình,giữa nghị luận sắc bén với suy tư đa chiều, tổng hợp từ vốn kiến thức phong phú về LS, Địa Lí,...+ Lối hành văn hướng nội, xúc tích, mê đắm và tài hoa.2. Tác phẩm Là bài kí xuất sắc viết tại Huế ngày 4/1/1981, in trong tập sách cùng tên.- bài kí có 3 phần và đoạn trích đang học thuộc phần thứ nhất.Phần 1: (Từ đầu đến“chân núi KimPhụng”: cảm xúc và suy nghĩ về Sông Hương ở đoạn thượng lưu.Phần 2: (Tiếp cho đến “quê hương xứ sở”): Sông Hương trong mối quan hệ với kinh thành HuếPhần 3: (Còn lại): Sông Hương trong mối quan hệ với lịch sử dân tộc và thơ ca3. chủ đề: thể hiện tình yêu , niềm tự hào thíêt tha, sâu lắng mà HPNT giành cho dòng sông quê hương, cho xứ Huế và cũng là cho đất nước. II. đọc văn bản2. Bố cục:1. Đọc Chia 3 phầnThảo luận nhómNhóm 1: Nhóm 2: Nhóm 4: Nhóm 3: CH: Nhà văn đã gọi Sông Hương bằng tên gọi nào? đã ví nó với ai? Cách ví ấy gợi ra ấn tượng gì về Hương Giang?CH: Nhà văn đã miêu tả về Sông Hương ntn khi ở ngoại vi thành phố?từ đó hãy phát hiện điều thú vị trong cách cảm nhận của tác giả về thuỷ trình của con sông khi nó bắt đầu về xuôi?CH: Đi giữa lòng TP Huế, SôngHương có thêm những vẻ đẹp mới độc đáo hiếm thấy ntn so cới các dòng sông khác trên thế giới ? theo cách lí giải của nhà văn vì sao Sông Hương lại chảy chậm rãi khi đi vào thành phố Húê? CH: Trong LS, thơ ca, Sông Hương hiện lên vói những vẻ đẹp nào? Trong đời thường Sông Hương được tác giả cảm nhận ra sao? III. đọc hiểu văn bản1. Sông Hương ở thượng lưu : + Rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn+ Mãnh liệt qua những ghềnh thác+ Cuộn xoáy như những cơn lốc+ Dịu dàng và say đắm giữa những dặm dài chói lọi của hoa đỗ quyên rừng Sông Hương - "Như một cô gái Di Gan phóng khoáng và man dại“, được rừng già hun đúc cho nó một bản lĩnh gan dạ, một tâm hồn tự do và trong sáng. Sông Hương - trở thành người mẹ phù sa của một vùngvăn hoá xứ sở III. đọc hiểu văn bản- Sông Hương – bản trường ca của rừng già với những đặc tính: Gợi ấn tượng mạnh mẽ về vẻ đẹp hoang dại, nhưng cũng rất tình tứ quyến rũ của con sông. Nó là sự khởi nguồn một sự bắt đầu của một không gian văn hoá -Văn hoá Huế. III. đọc hiểu văn bản1. Sông Hương ở thượng lưuHoa đỗ quyênSông Hương ở thượng nguồnSông Hương ở thượng nguồn2. Sông Hương trong mối quan hệ với HuếSông Hương ở ngoại vi TP Huế- Hành trình về xuôi của Sông Hương như một cuộc tìm kiếm có ý thức “Một người tình trong mộng của người con gái”.- Hành trình về xuôi của Sông Hương được thể hiện:+ Giữa cánh đồng Châu Hoá đầy hoang dại: Sông Hương là cô gái ngủ mơ màng+ Khi ra khỏi vùng núi: Chuyển dòng liên tục.+ Qua đồi Vọng Cảnh, Tam Thai,..: Sông Hương mềm như tấm lụa+ Qua dãy đồi Tây Nam: ánh lên những mảng phản quang nhiều màu sắc+ Qua Lăng Tẩm: mang vẻ đẹp trầm mặc.	 Như vậy với bút pháp kể, tả được kết hợp nhuần nhuyễn và tài hoa nhà văn đã biến thuỷ trình của Sông Hương thành hành trình đi tìm tình yêu của người con gái đẹp duyên dáng và tình tứ. III. đọc hiểu văn bảnCCánh đồng Châu HoáĐồi vọng cảnh2. Sông Hương trong mối quan hệ với Huế	b. Sông Hương giữa lòng TP Huế 	- Sông Hương gặp thành phố cổ thì vui tười hẳn lên: “cuốn cánh cung nhẹ mềm tình yêu’ hẳn đi như 1 tiếng vâng không nói ra của 	- Sông Hương chảy điệu slow giành riêng cho Huế- 1 giai điệu trữ tình chầm dãi êm đềm lặng lẽ, như không vương vấn chút xô bồ của thời gian	- Sông Hương – như người tài nữ đánh đàn lúc đêm khuya, đây là vẻ đẹp của Sông Hương nhìn từ góc độ âm nhạc	- khi rời kinh thành Huế, Sông Hương còn rẽ khúc ngoặt đi qua 1 góc TP Huế : đó là biểu hiện của nỗi vấn vương chút lẳng lơ kín đáo của người tình chung thuỷ III. đọc hiểu văn bản Với bút pháp so sánh tưởng tượng, HPNT đã làm sống dậy dòng Sông Hương – người con gái thuỷ chung, dịu dàng, tình tứ. II. đọc hiểu văn bản2. Sông Hương trong mối quan hệ với HuếSớm xanhTrưa vàngChiều tímĐêm huyền ảo3. Sông Hương trong mối quan hệ với lịch sử, thơ ca- Trong lịch sử: + Sông Hương mang vẻ đẹp của bản hùng ca ghi dấu ấn bao chiến công oanh liệt của dân tộc + chứng nhân nhẫn nại và kiên cường qua những năm tháng thăng trầm của cuộc đời- Trong đời thường: Sông Hương mang vẻ đẹp giản dị của người con gái dịu dàng thuỷ chung với màu áo tím Huế- Trong thơ ca: là nguồn cảm hứng vô tận và không bao giờ lặp lại mình trong cảm hứng của các nghệ sỹ III. đọc hiểu văn bản VI. Tổng kết Đoạn trích bài bút kí “ai đã đặt tên cho dòng sông?” Là đoạn văn xuôi xúc tích và đầy chất thơ về Sông Hương nét đặc sắc làm nên sức hấp dẫn cuả đoạn văn, là những cảm xúc sâu lắng được tổng hợp từ một vốn hiểu biết phong phú về văn hoá Lịch Sử, Địa Lý và văn chương cùng một văn phong, hướng nội, tinh tế và tài hoa