Bài giảng Ngữ văn 12 - Tiết: Thực hành một số phép tu từ cú pháp - Nguyễn Văn Trình

Giáo viên soạn giảng: Nguyễn Văn TrìnhTHỰC HÀNH MỘT SỐ PHÉP TU TỪ CÚ PHÁPI . Phép lặp cú pháp :1/150a. Đọc SGK:“Sự thật là từ mùa thu năm 1940, nước ta đã thành thuộc địa của Nhật... lập nên chế độ Dân chủ Cộng hịa”. (Hồ Chí Minh,Tuyên ngơn Độc lập)và trả lời câu hỏi :Những câu cĩ lặp kết cấu cú pháp là:- “sự thật là...nước ta.. đã... chứ khơng phải”- “sự thật là...dân ta... đã... chứ khơng phải” TP phụ CN VN1 Từ Ngữphủ định+VN2- “Dân ta... đã đánh đổ...xiềng xích... để...”-”Dân ta..lại đánh đổ..chế độ quân chủ... mà” CN VN Bổ ngữ TrNgữ chỉ MĐ Tác dụng : Tạo cho lời tuyên ngôn âm hưởng đanh thép hùng hồn, thích hợp với việc khẳng định nền độc lập của Việt Nam, đồng thời khẳng định thắng lợi của Cách mạng tháng Tám là đánh đổ chế độ thực dân và chế độ phong kiến .b. Đọc bài tập SGK :- Đoạn thơ đã lặp cú pháp .+Kết cấu : C- V ( câu khẳng định) “Trời xanh đây là của chúng ta . Núi rừng đây là của chúng ta” . CN VN*Lặp từ ngữ :+Những cánh đồng thơm mát Những ngả đường bát ngát Những dịng sơng đỏ nặng phù saĐịnh ngữ Danh Từ Định ngữ* Tác dụng : Khẳng định mạnh mẽ chủ quyền của chúng ta và bộc lộ cảm xúc sung sướng , tự hào , sảng khoái đối với thiên nhiên , đất nước khi giành được quyền làm chủ đất nước.c. Đọc bài tập trong SGK:“Nhớ sao lớp học i tờ. Đồng khuya đuốc sáng những giờ liên hoan Nhớ sao ngày tháng cơ quan Gian nan đời vẫn ca vang núi đèo . Nhớ sao tiếng mõ rừng chiều Chày đêm nện cối đều đều suối xa” - Tố Hữu – Việt Bắc.*Đoạn thơ vừ lặp từ ngữ vừa lặp cú pháp :+ 3 cặp lục bát lặp các từ “ Nhớ sao”+Lặp kết cấu cú pháp của các kiểu câu cảm thán : - Nhớ sao lớp học i tờ - Nhớ sao ngày tháng cơ quan - Nhớ sao tiếng mõ rừng chiều *TÁC DỤNG: Biểu hiện nỗi nhớ da diết của người ra đi đối với cảnh sinh hoạt và cảnh vật thiên nhiên ở Việt Bắc .2/151: So sánh hiện tượng lặp cú pháp trong những câu văn xuôi , những câu thơ ở bài tập 1 với kết cấu của những thể loại sau: a.Tục ngữ : - “Bán anh em xa , mua làng giềng gần”.- “Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng”. Phép lặp cú pháp nhờ phép đối chặt chẽ về số lượng tiếng, về kết cấu ngữ pháp của từng vế : Mua/bánb. Câu đối :“Cụ già ăn củ ấu non.Chú bé trèo cây đại lớn”.Phép lặp cú pháp đòi hỏi mức độ chặt chẽ cao: số tiếng bằng nhau, hơn nữa phép lặp còn phối hợp với phép đối, đối ứng từng tiếng trong hai vế +về từ loại “ loại cây : ấu> Phần chêm xen nằm ở giữa câu, tách ra bằng dấu phẩy .*Tác dụng: Bổ sung thêm thơng tin về chủ thể của người nĩi – Chúng tơi- chính phủ nước VN mới ..... dân tộc VN. Tĩm lại : Vị trí, vai trị, tác dụng của phép chêm xen là :*Vị trí: Nằm ở giữa hoặc cuối câu.*Vai trò: Bình diện nghĩa tình thái của câu thể hiện sự nhìn nhận đánh giá của người nói, người viết đối với sự việc, hiện tượng mà các thành phần khác biểu hiện. *Dấu câu tách biệt: Dấu () hoặc dấu phẩy. *Tác dụng: Giải thích, ghi chú cho từ ngữ đi trước, bổ sung thêm sắc thái về sắc thái tình cảm, cảm xúc của người viết .Củng cố :* Làm bài tập:Đọc 4 câu thơ sau :Cơ gái như chùm hoa lặng lẽNhờ hương thơm nĩi hộ tình yêu(Anh vơ tình anh chẳng biết điều Tơi đã đến với anh rồi đấy ) (Hương Thầm- Phan Thị Thanh Nhàn) Xác định phép tu từ được sử dụng trong 4 câu thơ trên và tác dụng của nĩ?Trả lời:+ Phép tu từ: phép chêm xen, phần đặt trong ngoặc đơn.+ Tác dụng thể hiện một cách kín đáo tế nhị lời nĩi thầm kín của cơ gái đối với chàng trai “hương thơm, chùm hoa” là cách bộc lộ tình yêu của cơ gái.Dặn dị:Soạn bài “Sĩng”_ Xuân Quỳnh