Bài giảng Ngữ văn 12 - Tuần 28 - Bài: Ông già và biển cả (trích)

KIỂM TRA BÀI CŨ - Qua đoạn trích “Số phận con người”, nhà văn Sô-Lô-Khốp suy nghĩ gì về số phận con người ? Nêu chủ đề của đoạn trích ?ÔNG GIÀ VÀ BIỂN CẢ(Trích)HÊ-MINH-UÊKIỂM TRA BÀI CŨQua đoạn trích “Số phận con người”, nhà văn Sô-Lô-Khốp thể hiện niềm tin tưởng sâu sắc vào ý chí, nghị lực phi thường của con người: con người có thể vượt lên số phận.Chủ đề: khám phá, ngợi ca tính cách Nga, con người Nga, trong chiến đấu họ là anh hùng, trong cuộc sống đời thường họ là con người lao động, con người xây dựng – những con người biết vượt lên số phận với tấm lòng nhân ái, bao dung.ÔNG GIÀ VÀ BIỂN CẢTiết 82.Đọc vănI.TÌM HiỂU CHUNG: 1.Tác giảHãy nêu tóm tắt những nét chính trong tiểu sử và sự nghiệp sáng tác của nhà văn Hê – minh – uê ?HÊ-MINH-UÊ (1899 – 1961)I.TÌM HiỂU CHUNG: 1.Tác giả-Hê – minh – uê là một trong những nhà văn lớn nhất của nước Mĩ và thế giới thế kỉ XX.- Viết báo, làm phóng viên mặt trận, sáng tác văn học.- Nhận được nhiều giải thưởng cao quý: Pu–lít –dơ (1953), Nô – ben văn học (1954).-Thành công nhất ở thể loại tiểu thuyết và truyện ngắn.Huy chương Pu-lít-dơ(1953)Huy chương Nô-ben(1954)1929194019401926-Quan niệm nghệ thuật: “viết một áng văn xuôi đơn giản và trung thực về con người” .-Đề xướng nguyên lí “Tảng băng trôi” 1phần nổi, 7 phần chìm)-Phần nổi (Đại ý của tác phẩm): cốt truyện đơn giản, giản dị tưởng như không có gì đáng nói. - Phần chìm (ý nghĩa tư tưởng, giá trị - chiều sâu của tác phẩm): +Nhà văn không trực tiếp công khai phát ngôn ý tưởng.+Sử dụng nghệ thuật ẩn dụ và biểu tượng; ngôn ngữ đối thoại – độc thoại nội tâm.- Người đề xướng nguyên lí tảng băng trôiTảng băng trôi2.Tiểu thuyết Ông già và biển cảa.Xuất xứ: 1952.b.Tóm tắt cốt truyện: SGK (126)- Chuyện kể về ông lão đánh cá Xan-ti-a-gô 74 tuổi, thường đánh cá ở vùng nhiệt lưu. Suốt 84 ngày liền không bắt được con cá nào. - Thế rồi, sang ngày thứ 85 lão một mình ra khơi, lão đi thật xa2.Tiểu thuyết Ông già và biển cảBUÔNG CÂUÔNG LÃO THẢ 4 DÂY CÂU Đến trưa có một con cá kiếm đã cắn câu .-Suốt ba ngày hai đêm, lão phải vật lộn với nó, cuối cùng lão đã chiến thắng, rồi đưa cá vào bờ . - Trên đường trở về đàn cá mập kéo đến, rỉa thịt cá kiếm, lão phải tiếp tục đương đầu với đàn cá dữ. Khi kéo vào bờ con cá chỉ còn bộ xương c. Đoạn trích “Ông già và biển cả”-Vị trí:-Bố cục: 2 phần:-P1: từ đầu đến “thẳng đơ và bồng bềnh theo sóng” =>Cuộc chinh phục con cá kiếm của ông lão Xan-ti-a-gô.-P2: đoạn còn lại =>Miêu tả hành trình trở về của ông lão.II.Đọc – hiểu văn bản1.Cuộc chinh phục con cá kiếm của ông lão Xan-ti-a-gô-Thời gian: Ngày thứ 3 của cuộc chiến.-Hoàn cảnh: ông lão một mình giữa biển cả mênh môngđơn độc-Phong độ: ông lão cảm thấy mệt thấu xươngII.Đọc – hiểu văn bản1.Cuộc chinh phục con cá kiếm của ông lão Xan-ti-a-gô a. Những vòng lượn của con cá kiếm“con cá đang bơi tròn.”“Vòng tròn rất lớn”.“Nhưng con cá đã quay tròn”.“nó đang lượn đến chỗ xa nhất của vòng tròn”.“con cá vẫn chậm rãi lượn vòng”* Con cá kiếm: đầy sức mạnh. Nó hùng dũng, ngoan cường không kém gì đối thủ của mình * Ông lão là một ngư phủ lành nghề.=> Cuộc chiến đấu: bước vào thời điểm gay go. quyết liệt, căng thẳng nhất.II.Đọc hiểu văn bản1.Cuộc chinh phục con cá kiếm của ông lão Xan-ti-a-gô a.Những vòng lượn của con cá kiếm b. Hình ảnh ông lão Xan-ti-a-gô: -Già nua, đơn độc, sức lực suy kiệt (mồ hôi ướt đẫm, mệt thấu xương, hoa mắt, chóng mặt, choáng váng).-Sang ngày thứ 3: thu dây để con cá lượn vòng. Sự cảm nhận về con cá tập trung vào hai giác quan: thị giác và xúc giác.=> Điều khiển được con cá, khẳng định được sức mạnh của mình.Ông lão Xan-ti-a-gôCon cá kiếm Cuộc chiến đấu của ông lão với cá kiếmCuộc chiến bền bĩ của hai đối thủ ngang tài, dũng cảm, mưu trí, caothượng nhưng chiến thắng cuối cùng đã thuộc về con người. b. Hình tượng ônglão Xan-ti-a-gô:-Khi con cá cắn câu, nó lồng lộn kéo thuyền đi, cố tìm cách thoát khỏi sự bủa vây của ông lão.-Khi bắt đầu thấm mệt, nó bắt đầu bơi chậm rãi, nhưng vẫn cố gắng tìm cách thoát khỏi sợi dây,lượn thành vòng tròn.-Khi bị lao đâm dường như nó không chấp nhận cái chết,..nhưng phải đành chấp nhận thất bại.-Ông lão giữ yên sợi dây trong tư thế sẵn sàng chiến đấu. -Khi dây chùng ông lão thu dây vào rất nhẹ nhàng. Ông lão thu dần sợi dây vào để áp sát cá kiếm, tìm cơ hội để giết nó, lúc buông, lúc kéo rất nhịp nhàng cho tới khi vòng dây thu hẹp, con cá bắt đầu xuất hiện.-Ông lão dùng lao, “vận hết sức bình sinh phóng lao vào con cácá , và cuối cùng cũng giết được nó-Diễn biến - Kết quả: ông lão đã chiến thắng+ Kinh nghiệm, tài nghệ của một ngư phủ lành nghề. + Sức mạnh tinh thần (không bị phân tâm, luôn luôn hành động, tự biết động viên mình kịp thời).=> Đề cao sức mạnh của con người: niềm tin vào nghị lực của con người và niềm tự hào về con người.Những yếu tố nào làm nên chiến thắng ? 3/ Mối quan hệ giữa ông lão và con cá qua đối thoại của ông với con cá: ( Tao chưa bao giờ thấy bất kì ai hùng dũng, duyên dáng, bình tĩnh, cao thượng hơn mày, người anh em ạ!) -Thể hiện mối quan hệ đa nghĩa giữa ông lão và con cá: +Quan hệ giữa người đi săn và con mồi; +Quan hệ giữa hai người bạn, lão yêu quý, thán phục và ngưỡng mộ đối thủ của mình; +Quan hệ giữa hai kì phùng địch thủ (cân tài, cân sức..); +Quan hệ ứng xử giữa con người và môi trường 4/Ý nghĩa biểu tượngcủa con cá kiếmLà vẻ đẹp, sức mạnh phi thường của thiên nhiênLà đối thủ, là bạn củacon ngườiLà những chônggai, thử tháchcủa cuộc đờiLà ước mơ,khát vọng chinhphục, là đỉnhcao của nghệthuậtTô đậm vẻ đẹp, sức mạnhvà tầm vóc của con người.III. TỔNG KẾT:2/Nghệ thuật-Lối kể chuyện độc đáo, kết hợp nhuần nhuyễn giữa kể và tả, đối thoại và độc thoại-Ý nghĩa hàm ẩn của hình tượng và tính đa nghĩa của ngôn ngữ, thể hiện nguyên lí “tảng băng trôi”1/CHỦ ĐỀ: -Đoạn trích ca ngợi vẻ đẹp của con người trong hành trình theo đuổi những ước mơ giản dị mà lớn lao. Tác giả gửi gắm niềm tin vào con người và khẳng định sự thắng lợi của con người dù trong bất kì hoàn cảnh nào.LUYỆN TẬPHãy đánh dấu X vào ô trước ý trả lời đúng nhất- Thể trạng của Xan-ti-a-gô trong trận chiến cuối cùng với con cá kiếm là: A. Rất sung sức. B. Rất mệt mỏi. C. Suy kiệt. D. Gần như không còn chút sức lực nào.XLUYỆN TẬPHãy đánh dấu X vào ô trước ý trả lời đúng nhất- Ông lão chiến thắng con cá là nhờ: A. Ý chí, nghị lực. B. Có lắm mẹo vặt. C. Cả ý chí nghị lực lẫn điêu luyện về tay nghề. D. Khỏe hơn con cá.XHƯỚNG DẪN TỰ HỌCMối liên hệ giữa ông lão và con cá kiếm.Ý nghĩa biểu tượng của hình tượng con cá kiếm và ông lão đánh cá Xan-ti-a-gô.Nghệ thuật và ý nghĩa của văn bản. “Tác phẩm miêu tả cuộc vật lộn gay gắt của con người với thiên nhiên đầy chân thực, từ đó nâng lên tầng ý nghĩa thứ hai, nêu bật cái quyết liệt tàn bạo của đời sống và khả năng chống trả của con người”.Thầy giáo Nguyễn Ngọc Kí Từ cuộc đời của thầy Nguyễn Ngọc Kí chúng ta hiểu rằng con đường thành công không phải là con đường bằng phẳng đầy nhung lụa mà đầy chông gai, nghiệt ngã, trắc trở nhưng con người sẽ chinh phục được bằng ý chí nghị lực của chính mình. Đó cũng chính là niềm tin của Hê-minh-uê vào con người mà ông gửi gắm qua tác phẩm “Ông già và biển cả”