Bài giảng Ngữ văn 12 - Tuần 28 - Tiết: Ông già và biển cả

ÔNG GIÀ VÀ BIỂN CẢHÊ – MINH – UÊ Thảo Ly- soạn thuyết trìnhDiệu Hiền – Trinh Nguyên : thuyết trình Ái Linh : đọc tác phẩm Thanh Phương – Viết Hoà : thuyết trình phụ Thục Trinh :Soạn câu hỏi Kim Ngọc : Công tác chuẩn bị Ơ-nít Hê-minh-uê (1899-1961) là một trong những nhà văn vĩ đại nhất nước Mĩ thế kỉ XX.Sinh tại bang I-li-noi trong một gia đình trí thức.I. TÌM HIỂU CHUNG1. Tác giảSau khi tốt nghiệp trung học, ông làm phóng viên.19 tuổi, ông tham gia chiến tranh thế giới thứ nhất ở chiến trường I-ta-li-a.Một năm sau, ông bị thương và trở về Mĩ với nỗi thất vọng, tự nhận mình thuộc “thế hệ mất mát”.Sau đó ông sang Pháp, vừa làm báo vừa viết văn.Năm 1926, ông cho ra đời tiểu thuyết “Mặt trời vẫn mọc” và trở nên nổi tiếng trên văn đàn.Hê-minh-uê tập trung vào sáng tác- Yêu nhiên nhiên hoang dại,thích phiêu lưu mạo hiểm- Chiến tranh thế giới thứ hai bùng nổ, Hê-minh-uê tham gia lực lượng quân Đồng minh và là một trong những người đầu tiên tiến vào giải phóng Pa-ri.Năm 1952, ông cho ra đời tiểu thuyết “Ông già và biển cả”, trở thành một trong những nhà văn hàng đầu thế giới.Năm 1953, ông nhận giải Pu-lít-dơ.Năm 1954, ông nhận giải Nô-ben về văn học19531954Huy chương Pu-lit-dơHuy chương giải Nô-ben*Tác phẩm tiêu biểu :Các tiểu thuyết :+ Giã từ vũ khí (1929)+ Chuông nguyện hồn ai (1940)+ Ông già và biển cả (1952)NGUYÊN LÍ SÁNG TÁC “TẢNG BĂNG TRÔI”- Hê-minh-uê là người đề xướng lối viết kiệm lời với nguyên lí sáng tác “Tảng băng trôi”Theo ông, một tác phẩm văn chương phải là một “Tảng băng trôi” mà “bảy phần tám khối lượng của nó chìm dưới nước, chỉ một phần tám của nó nổi lên cho mọi người thấy”.Nhà văn không trực tiếp, công khai nói ra ý tưởng của mình mà phải xây dựng những hình tượng có nhiều sức gợi, những câu văn có nhiều khoảng trống để người đọc tự hiểu, tự rút ra phần ẩn ý của tác phẩm.Lối sống giản dị của nhà văn* Suốt cuộc đời ước mơ “viết một áng văn xuôi giản dị và trung thực về con người”.2. Tác phẩmTiểu thuyết “Ông già và biển cả” được xuất bản lần đầu trên báo “Đời sống” (1952).Là tác phẩm tiêu biểu cho nguyên lí sáng tác “Tảng băng trôi” của Hê-minh-uêCâu chuyện âm vang nhiều ý nghĩa đằng sau sự thất bại của ông lão Xan-ti-a-gô.TÓM TẮT TÁC PHẨM 2-Tác phẩm : “Ông già và biển cả” (1952)- Ông lão Xan-ti-a-gô 74 tuổi, thường đánh cá ở vùng nhiệt lưu, bờ biển Nam Mĩ. Suốt tám mươi tư ngày liền không bắt được con cá nàoThế rồi cậu bé Manolin đến giúp ông lão Hai người dự định về chuyến ra khơi rất xa để câu cá Nhưng chú bé phải tạm biệt ông lão theo thuyền người khác đi câu ...Ông Xantiagô ra khơi một mình từ khi trời còn chưa sángVà chuẩn bị sẵn sàng mồi câuBUÔNG CÂUÔNG LÃO THẢ 4 DÂY CÂUThuyền bị kéo phăng ra khơi khi con cá lớn mắc câuĐó là vào ngày thứ tám mươi lăm, có một con cá kiếm đã cắn câu . Ông lão đã đương đầu với con cá kiếm suốt ba ngày hai đêm Cuối cùng, ông lão đã giết được con cá và buộc nó vào chiếc thuyền của mình -Đàn cá mập kéo đến, rỉa thịt cá kiếm, lão phải tiếp tục đương đầu với đàn cá dữ. Nhưng khi đưa được con cá vào bờ, nó chỉ còn lại một bộ xương khổng lồ .Ông lão vác cột buồm, trở về căn lều của mình ngủ thiếp đi. Trong giấc mơ, lão mơ thấy đàn sư tử Châu Phi.II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN1. Đoạn trích “Ông già và biển cả”a)Vị trí:Đoạn trích nằm ở phần gần cuối tác phẩm, kể lại việc ông lão Xantiagô theo đuổi, vật lộn để chinh phục con cá kiếmb) Bố cục : Phần 1: Từ đầubồng bềnh theo sóng: Diễn biến cuộc chinh phục cá kiếm của ông lãoPhần 2: còn lại: Hành trình trở về của ông lão2.Hình tượng con cá kiếma. Một con cá rất lớn và đẹpTạo ấn tượng qua những vòng lượn tròn rất lớn.“Một cái bóng đen vượt dài qua dưới con thuyền”, “lão không thể tin nổi độ dài của nó”.“Cái đuôi lớn hơn cả chiếc lưỡi hái lớn, màu tím hồng dựng trên mặt đại dương xanh thẫm”“thân hình đồ sộ và những sọc dài màu tía”, “bộ vây to sụ bên sườn xòe rộng”.“Con cá lớn đến nỗi trông như thể lão buộc một con thuyền khác lớn hơn nhiều vào con thuyền mình”.b. Một con cá khôn ngoan, đầy sức mạnhKhi đã mắc câu, con cá bắt đầu chậm rãi lượn vòng hai tiếng đồng hồ, có lúc lại quật đột ngột.Khi đã mệt, nó lại “lượn vòng chầm chậm”.Có lúc ông lão tưởng như đã kìm được con cá, nhưng nó lại lật thẳng mình, từ từ bơi ra xa.Con cá khiến lão cảm thấy “hoa mắt”, “chóng mặt”, “choáng váng”c. Con cá đầy kiêu hùng, bất khuấtNhững vòng lượn thể hiện cố gắng cuối cùng của nó muốn thoát ra khỏi sự bủa vây của người ngư phủ.Nó “phóng vút lên khỏi mặt nước phô hết tầm vóc khổng lồ, vẻ đẹp và sức lực. Nó dường như treo lơ lửng trong không trung.rơi sầm xuống làm nước bắn tung trùm lên cả ông lão và chiếc thuyền”.- Con cá kiếm là “hình tượng văn học mang tính người”, toát lên vẻ đẹp của sự kiêu dũng, hiên ngang, bất khuấtVẻ đẹp của cá kiếm có ý nghĩa tôn vinh vẻ đẹp và sức mạnh của con người.d. Thái độ của ông lão với con cá kiếmTrò chuyện thân mật với nó.Gọi nó là “cu cậu”, “người anh em”.Không oán trách hành động chống lại của con cá.Thán phục sự kiêu dũng của nóÝ NGHĨA BIỂU TƯỢNGBiểu tượng cho vẻ đẹp và sức mạnh của tự nhiên.Biểu tượng cho những chông gai của cuộc đời.Biểu tượng cho ước mơ sáng tạo của nghệ sĩBiểu tượng cho những thành quả của người lao độngKiêu hùng và nhanh đến bất ngờ , dường như không chấp nhận cái chết ,phóng vút lên , phô lên tầm vóc và sức mạnh.Là đối thủ ngang sức,ngang tài với ông lão . Ngay cả khi sức kiệt nó vẫn thể hiện phong cách cao thượng, uy dũng . CÁI CHẾT CỦA CÁ KiẾM =>>Từ cái chết của con cá kiếm tác giả thể hiện thái độ trân trọng vẻ đẹp của con cá kiếm.Và nâng cao tầm vóc của Xan-ti-a-gô 2. Hình tượng ông lão Xan-ti-a-gô Sự điêu luyện trong tay nghềNiềm tin, ý chí, nghị lựcCảm nhận con cá qua các vòng lượn, qua áp lực của sợi dây.Nhìn vào độ căng chùng của sợi dây -> biết phải kéo vào hoặc nới ra.Hành động phóng lao trúng tim con cá.Luôn vững tin sẽ khuất phục được con cá.Luôn động viên mình- Khẳng định và ca ngợi vẻ đẹp và sức mạnh của con người.- Tin tưởng vào thắng lợi của con người trên hành trình chinh phục thử thách. Bơi lượn vòng tròn Quật sợi dây - Lượn vòng chầm chậm- Chao mình tránh ra và lật thẳng người lên bơi đi. Phô diễn vẻ đẹp “hùng dũng, duyên dáng, bình tĩnh, cao thượng” - Liên tục kéo  hoa mắt- Nới thêm chút dây Liên tục thu dây  choáng váng. Dốc sức kéo con cá gần hơn  xây xẩm mặt mày. Dồn hết mọi đau đớn, sức lực và lòng kiêu hãnh  phóng lao Cá kiếmÔng lão2)Cuộc đấu trí cá kiếm với ông lão3- Đặc sắc nghệ thuật của đoạn trích:a-Ngôn ngữ : Ngôn ngữ có sự kết hợp giữa người dẫn chuyện và ngôn ngữ trực tiếp của nhân vật : Độc thoại nội tâm và đối thoại hướng đến cá kiếm.. b-Văn tả kết hợp với kể, tạo ra nhiều “khoảng trống” : Ví dụ :•Khi tả sợi dây câu : “Thế rồi sợi dây câu thoát đi mất []có thể hiểu thêm là : Lão sợ sợi dây đứt nên buông dây ra -> Giúp người đọc như trực tiếp chứng kiến sự việc, và bình luận về tác phẩm.c-Xây dựng biểu tượng: đối lập, tương đồng rất độc đáo. Đa tầng nghĩa –hình tượng ông lão trong cuộc chiến với cá kiếm.•Nghệ thuật bậc thầy viết văn của Hê-minh-uê: Biểu hiện Nguyên lí sáng tác : tác phẩm nghệ thuật như một “ tảng băng trôi ”.1. Đoạn trích minh chứng cho nguyên lí sáng tác “Tảng băng trôi” của Hê-minh-uê.a. Phần nổi: Hành trình chinh phục con cá kiếm của ông lão Xan-ti-a-gôIII. TỔNG KẾTb. Phần chìm (ý nghĩa biểu tượng)“Ông lão”: biểu tượng cho người lao động có khát vọng đẹp.“Con cá kiếm” biểu tượng cho vẻ đẹp, sức mạnh của thiên nhiên và ước mơ, khát vọng của con người.“Biển cả”: khung cảnh kì vĩ ứng với môi trường hoạt động sáng tạo của con người.“Cuộc đi câu”: + Hành trình khám phá vẻ đẹp và chinh phục thiên nhiên. + Hành trình theo đuổi ước mơ và biến ước mơ thành hiện thực. + Hành trình vượt qua thử thách để thành công. 2. Chủ đề Thông qua hình tượng ông lão quật cường , chiến thắng con cá kiếm bằng kĩ năng và tay nghề điêu luyện, tác giả gửi gắm niềm tin lớn lao vào con người . Trong bất kì hoàn cảnh nào “Con người có thể bị huỷ diệt nhưng không thể bị đánh bại”.CẢM ƠN CÁC BẠN VÀ THẦYĐÃ THEO DÕI BÀI THUYẾT TRÌNH CỦA TỔ 4 *CƯỜI*