Bài giảng Ngữ văn 12 - Tuần 29 - Tiết 82: Hồn trương ba, da hàng thịt (trích)

Nhiệt liệt chào mừng quý thầy cô về dự giờ! 1. Dòng nào sau đây nêu đúng khái niệm thể loại Kịch (Kịch bản văn học) đã học trong chương trình Ngữ Văn lớp 11? A. Tiêu biểu cho loại trữ tình, chú trọng đến cái đẹp, cái thi vị trong đời sống tâm hồn con người. B. Tiêu biểu cho loại tự sự, phản ánh sự thật đời sống trong tính khách quan; thường có cốt truyện, nhân vật, sự kiện... C. Là một loại hình nghệ thuật tổng hợp, lựa chọn những xung đột trong đời sống làm đối tượng mô tả, thường được viết ra để diễn.KIỂM TR BÀI CŨLựa chọn đáp án đúng: 2. Thể loại Kịch gồm có những đặc trưng nào? A. Xung đột kịch và giải quyết xung đột kịch B. Hành động kịch, nhân vật kịch C. Ngôn ngữ kịch D. Tất cả các phương án trên.KIỂM TRA BÀI CŨLựa chọn đáp án đúng:Tiết 82: HỒN TRƯƠNG BA, DA HÀNG THỊT(Trích) (LƯU QUANG VŨ)Tiết 82: HỒN TRƯƠNG BA, DA HÀNG THỊT (Trích) (LƯU QUANG VŨ)I. TÌM HIỂU CHUNGII. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢNIII. TỔNG KẾTTác giảVở kịch “Hồn Trương ba, da hàng thịt”Màn đối thoại giữa Hồn Trương Ba và Xác hàng thịt.Màn đối thoại giữa Hồn Trương Ba và người thânMàn đối thoại giữa Hồn Trương Ba và Đế ThíchI. TÌM HIỂU CHUNG1. Tác giả Lưu Quang Vũ- Sống trong thời kỳ kinh tế đất nước nhiều khó khăn.- Người nghệ sĩ đa tài: viết thơ, vẽ tranh, nặn tượng, viết tiểu luận, kịch- Kịch là phần đóng góp đặc sắc nhất của Lưu Quang Vũ.Một trong những nhà soạn kịch tài năng nhất của nền văn học nghệ thuật Việt Nam hiện đại. (1948 – 1988)I. TÌM HIỂU CHUNG2. Vở kịch “Hồn Trương ba, da hàng thịt”Kịch (chính kịch)a) Thể loại: b) Hoàn cảnh sáng tác:Viết năm 1981, ra mắt năm 1984.Một số cảnh trong vở Hồn Trương Ba da hàng thịt của Nhà hát kịch Việt Nam.+ Cốt truyện dân gian: Hồn Trương Ba nhập vào xác hàng thịt -> hai bà vợ tranh chồng -> Quan xử vợ Trương Ba thắng kiện được đưa chồng về. -> Hồn Trương Ba sống hòa hợp với xác hàng thịt.+ Vở kịch hiện đại: Khai thác tình huống kịch bắt đầu từ kết thúc của truyện DG: Hồn Trương Ba được sống trong xác hàng thịt -> những rắc rối, éo le -> đau khổ, tuyệt vọng -> Hồn không thể sống hòa hợp với xác hàng thịt.c) Nguồn gốc và sự sáng tạo cốt truyện:Truyện cổ tích Việt Nam “Hồn Trương Ba, da hàng thịt”- Nguồn gốc: - Sự sáng tạo cốt truyện:d) Nội dung, chủ đề tác phẩm và vi trí đoạn trích:+ Cảnh 1, 2: Nam Tào, Bắc Đẩu gạch nhầm tên Trương Ba. Đế Thích xuống trần tìm được bạn cờ là Trương Ba.+ Cảnh 3: Trương Ba chết. Vợ Trương Ba lên trời đòi trả mạng chồng. Nam Tào, Bắc Đẩu sửa sai - hồn Trương Ba nhập vào xác hàng thịt.+ Cảnh 4, 5: Hồn Trương Ba gặp nhiều phiền toái khi sống trong thân xác hàng thịt.+ Cảnh 6: Hồn Trương Ba bị thể xác xui khiến nhưng đã vượt qua phút lưỡng lự, trở về nhà.+ Cảnh 7: Hồn Trương Ba xung đột gay gắt với Xác hàng thịt, càng ngày càng xa lạ với người thân -> quyết định trả lại thân xác, chấp nhận cái chết.+ Kết: Hồn Trương Ba nhập vào cây lá, cái Gái ươm những hạt na để chúng mọc thành cây mới.THẮT NÚTPHÁT TRIỂNCAO TRÀO – MỞ NÚT* Tóm tắt nội dung: * Chủ đề: Phê phán những biểu hiện tiêu cực của lối sống bấy giờChạy theo ham muốn tầm thường về vật chất, sống cuộc sống hưởng thụ.Chỉ đề cao đời sống tinh thần – chủ nghĩa duy tâm chủ quan, sự lười biếng.Tình trạng sống giả - nguy cơ đẩy con người tới chỗ tha hóa do danh và lợi.d) Nội dung, chủ đề tác phẩm và vi trí đoạn trích:II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN1. Màn đối thoại giữa Hồn Trương Ba và Xác hàng thịta) Tâm trạng Trương Ba trước khi diễn ra cuộc đối thoại: Ngồi ôm đầu một hồi lâu rồi đứng vụt dậy- Hành động:->  Hồn đang ở trạng thái u uất, bế tắc cùng nỗi đau khổ, dằn vặt, quẫn bách đến cùng cực.1. Màn đối thoại giữa Hồn Trương Ba và Xác hàng thịta) Tâm trạng Trương Ba trước khi diễn ra cuộc đối thoại:- Lời độc thoại:+ Không! Không!+ Tôi không muốn sống như thế này mãi!+ Tôi chán cái chỗ ở không phải của tôi này lắm rồi, chán lắm rồi!+ Ta bắt đầu sợ mi, ta chỉ muốn rời xa mi ngay tức khắc!+ Muốn được tách ra khỏi cái xác này, dù chỉ một lát!-> Các câu cảm thán ngắn, lời văn dồn dập, thể hiện trạng thái căng thẳng, bức bách của tâm hồn.II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN1. Màn đối thoại giữa Hồn Trương Ba và Xác hàng thịta) Tâm trạng Hồn Trương Ba trước khi diễn ra cuộc đối thoại:- Hành động- Lời độc thoạiTâm trạng: Đau khổ, chán ghét cuộc sống vay mượn, “bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo”.II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN1. Màn đối thoại giữa Hồn Trương Ba và Xác hàng thịt* Nhận xét chung:Tình thếDần dần bị đuối lýTôi - ôngTa – mi, mày, anh Cười nhạo, đắc thắngKhinh bỉ, coi thườngHồn Trương BaXác hàng thịtCách xưng hôGiọng điệu, thái độLấn lướt, tạm thời thắng thếCác yếu tốNhân vật1. Màn đối thoại giữa Hồn Trương Ba và Xác hàng thịt* Hồn Trương Ba:+ Phủ nhận hoàn toàn giá trị, ý nghĩa của Xác.+ Thừa nhận nhưng coi khinh giá trị của Xác.+ Thừa nhận những bằng chứng và lí lẽ mà Xác đưa ra+ Đổ lỗi cho Xác, cố bám vào niềm tin mong manh.+ Đuối lý, đau khổ, tuyệt vọng, chấp nhận sống chung với Xác.1. Màn đối thoại giữa Hồn Trương Ba và Xác hàng thịt* Xác hàng thịt:+ Khẳng định thực tế phũ phàng+ Hỏi lại đầy thách thức+ Vỗ về, khuyên nhủ Hồn thỏa hiệp+ Đưa ra những bằng chứng, lí lẽ xác thực+ Tạm thời thắng thế1. Màn đối thoại giữa Hồn Trương Ba và Xác hàng thịt=> Dụng ý của tác giả:+ Hồn Trương Ba, Xác hàng thịt ẩn dụ cho tâm hồn và thể xác con người.+ Nếu tâm hồn yếu đuối, không giữ vững ý chí sẽ dễ dàng bị cái xấu đồng hóa.Ý nghĩa triết lý+ Thức tỉnh mọi người đấu tranh loại bỏ sự dung tục, giả tạo để cuộc sống tốt đẹp, nhân văn hơn.1. Màn đối thoại giữa Hồn Trương Ba và Xác hàng thịtII. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN* Nội dung:* Nghệ thuật:+ Xung đột kịch: Được tái hiện chân thực qua ngôn ngữ độc thoại và đối thoại đặc sắc.Hồn Trương Ba sống trong thân xác dung tục đã bị sự dung tục đồng hóa.+ Ngôn ngữ kịch cô đọng, thể hiện rõ cá tính nhân vật. 1. Xét theo nội dung, ý nghĩa của xung đột, vở kịch “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” (Lưu Quang Vũ) là loại kịch nào? A. Bi kịch B. Hài kịch C. Chính kịch (Bi hài kịch) D. Tất cả các phương án trên.LUYỆN TẬPLựa chọn đáp án đúng:2. Vở kịch “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” (Lưu Quang Vũ) được sáng tác vào thời gian nào? A. 1981 B. 1982 C. 1983 D. 1984LUYỆN TẬPLựa chọn đáp án đúng:3. Theo em Hồn Trương Ba và Xác hàng thịt là hình ảnh ẩn dụ cho điều gì? A. Tâm hồn và thể xác con người B. Trương Ba và anh hàng thịt C. Quá khứ và hiện tại D. Niềm vui và nỗi buồnLUYỆN TẬPLựa chọn đáp án đúng:TRÂN TRỌNG CẢM ƠN QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM HỌC SINH!- “Nhà chỉ mấy thước vuông, sách vở xếp cạnh nồi Đêm nằm mơ em quờ tay là chạm vào thùng gạo Khung tường nhỏ treo tranh và phơi áo Ta chỉ có mấy thước vuông cho hạnh phúc của mình” (“Nhà chật”) - “Người đội trưởng lầm lì Đặt lên vai tôi bao hàng to nặng Tôi còng lưng thở dốc vác lên xe” (“Những bạn khuân vác”)“ Khi tàu đông anh lỡ chuyến đi dài Chỉ một người ở lại với anh thôi Lúc anh vắng người ấy thường thức đợi Khi anh khổ chỉ riêng người ấy tới Anh yên lòng bên lửa ấm yêu thương Người ấy chỉ vui khi anh hết lo buồn Anh lạc bước, em đưa anh trở lại Khi cằn cỗi thấy tháng ngày mệt mỏi Em là sớm mai là tuổi trẻ của anh ” (“Và anh tồn tại”) Quang Vũ – Xuân QuỳnhGia đình Quang Vũ – Xuân Quỳnh Quang Vũ – Tố Uyên – Lưu Quang Thuận“Tác giả đưa vào vở kịch xung đột giữa linh hồn và thể xác ở con người để gửi gắm vào đây một thông điệp mang tư tưởng triết học về quan niệm sống: Quan tâm đến con người là phải quan tâm cả mặt thể xác lẫn tâm hồn. Con người lại không chỉ sống với những nhu cầu bản năng, mà phải tự đấu tranh với bản thân để có được một cuộc sống cao cả, có ý nghĩa. Đây là một cuộc đấu tranh vô cùng phức tạp khó khăn”. ( TS. Hoàng Hữu Bội)Diễn biến nội dung trước đoạn tríchNhân hậu, hiền lành, ngay thẳngNước cờ không còn như trướcThô lỗ, phũ phàngGiỏi cờ, nước cờ khoáng hoạtTrú nhờ thân xác hàng thịtTrương BaHồn Trương Ba ngày càng thấy xa lạ với mọi người, chán ghét chính mìnhNguyên nhân xung đột kịch