Bài giảng Ngữ văn 12 - Tuyên ngôn độc lập (Hồ Chí Minh) - Trường THPT Quỳ Hợp 2

Chµo Mõng Qói ThÇy C« gi¸o Vµ c¸c em häc sinh! 1 GV: Nguyễn Ngọc Anh - Trường THPT Quỳ Hợp 2Tiết : 7;8TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP (Hồ Chí Minh)248-Hàng Ngang - Hà NộiTiết 7;8: TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP ( Hồ Chí Minh)I. GIỚI THIỆU CHUNG:1. Hoàn cảnh sáng tác: Sau khi lãnh đạo nhân dân tổng khởi nghĩa thắng lợi,ngày 26.8.1945 Hồ Chí Minh từ Việt Bắc về Hà Nội. Tại nhà 48 phố Hàng Ngang, Người soạn thảo “Tuyên ngôn độc lập”. Trong hoàn cảnh thù trong giặc ngoài, trước âm mưu trở lại của thực dân Pháp, ngày 2/9, thay mặt chính phủ lâm thời nước Việt Nam dân chủ cộng hoà, Người đọc “Tuyên ngôn độc lập”.“Tuyên ngôn độc lập” được Bác viết trong hoàn cảnh nào?3Tư liệu Bác Hồ đọc Tuyên ngôn độc lập4Tư liệu :Bà Hoàng Thị Minh Hồ, vợ ông Trịnh Văn Bô chủ căn nhà số 48 Hàng Ngang, bồi hồi nhớ lại những phút giây lịch sử 62 năm về trước: Một hôm, cuối tháng Tám năm 1945, anh Thận (tên gọi thân mật của đồng chí Trường Chinh) đến nói với tôi: “Chị lo một chỗ cho mấy Cụ về”. Thấy vẻ mặt anh Thận khác mọi lần, tôi linh cảm có điều gì quan trọng, nhưng không dám hỏi thêm. Tối hôm đó, có ba người lạ đến, trong đó có một ông cụ dáng cao, người gầy, nhưng đôi mắt rất sáng và vầng trán rộng. Tôi băn khoăn không hiểu ông cụ là ai mà mọi người kính trọng yêu thương như tình cha con trong gia đình lễ giáo vậy! Tôi thầm nghĩ, ông cụ là một người có cương vị tối cao 5Thế rồi trong buổi sáng trọng đại mùa thu năm ấy: Gần 10h sáng hôm sau, tôi mới vào được khu vực khách mời dự, sát lễ đài. Hai giờ chiều, buổi lễ bắt đầu, tiếng hô to, kéo dài vang vọng: “Chào cờ”. Cả biển người im phăng phắc. Đoàn quân nhạc cử Quốc ca. Người tôi sởn gai ốc, nước mắt lăn dài trên hai gò má. Dứt tiếng Quốc thiều, mắt đang nhòa lệ, tôi nhìn lên kỳ đài thấy ông cụ - người đã từng ở gác 2 nhà tôi. Đó chính là Chủ tịch Hồ Chí Minh đang dõng dạc hỏi: “Tôi nói đồng bào nghe rõ không?”. Lời Người nghe như lời non nước vọng lại làm cả biển người đồng thanh hô vang: “Hồ Chủ tịch muôn năm!”. Nước mắt tôi lại trào dâng, cảm giác ngây ngất, nhưng vẫn nghe rõ lời ông cụ đọc. Tôi lại bâng khuâng liên tưởng đến những đêm với tiếng máy chữ của ông cụ gõ trong khuya, tạc lên áng văn rửa nỗi nhục mất nước ngót trăm năm và khai sinh ra nước Việt Nam dân chủ cộng hòa 6Tiết 7; 8: TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP ( Hồ Chí Minh)I. GIỚI THIỆU CHUNG:2. Đối tượng: Đồng bào cả nước. Nhân dân trên toàn thế giới, đặc biệt là các nước Pháp, Mĩ.“Tuyên ngôn độc lập” được Bác “viết cho ai?”7Tiết 7; 8: TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP ( Hồ Chí Minh)3. Mục đích, ý nghĩa: Tuyên bố chấm dứt chế độ thực dân phong kiến, mở ra kỉ nguyên độc lập, tự do cho dân tộc. Khai sinh nước Việt Nam dân chủ cộng hoà. Khẳng định quyết tâm bảo vệ nền tự do độc lập, đập tan mọi luận điệu xảo trá của kẻ thù.I. GIỚI THIỆU CHUNG:Bản “Tuyên ngôn độc lập” được Bác “viết để làm gì?”8Tiết 7; 8: TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP ( Hồ Chí Minh)I. GIỚI THIỆU CHUNG:Có thể phân chia bố cục bài như thế nào?- Phần 1: “Hỡi đồng bào” “chối cãi được” Đặt vấn đề: Nêu cơ sở pháp lí.- Phần 2: “Thế mà” “phải được độc lập” Giải quyết vấn đề: Nêu cơ sở thực tế.- Phần 3: Còn lại. Kết thúc vấn đề: Tuyên bố độc lập.4. Bố cục:9Tiết 7; 8: TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP ( Hồ Chí Minh)- Trích dẫn TNĐL 1776 của Mĩ TN DQ-NQ 1791 của Pháp+ Thái độ trân trọng những danh ngôn bất hủ+ Lấy lời lẽ tổ tiên người Mĩ, Pháp nói với người Mĩ, Pháp hiện tại  nghệ thuật lấy “gậy ông đập lưng ông”+ Đặt ba cuộc cách mạng, ba nền độc lập ngang hàng nhau  niềm tự hào dân tộc.+ Dùng chân lí đã được thừa nhận, làm cơ sở pháp lí vững chắc.II. PHÂN TÍCH1. Đặt vấn đề: Nêu cơ sở pháp líHồ Chí Minh đặt vấn đề bằng cách nào? Tác dụng của cách đặt vấn đề đó?10Hình ảnh về bản tuyên ngôn độc lập của Mỹ177611 + Từ quyền con người nâng lên thành quyền dân tộc.+ Đóng góp lớn, đầy sáng tạo cho lí luận của phong trào cách mạng giải phóng dân tộc trên thế giới. Không dừng lại ở sự trích dẫn, Hồ Chí Minh còn “suy rộng ra”. Theo em, ý nghĩa của sự “suy rộng ra” ấy là gì?Tiết 7; 8: TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP ( Hồ Chí Minh)II. PHÂN TÍCH1. Đặt vấn đề: Nêu cơ sở pháp lí12“Tất cả mọi người đàn ông đều sinh ra có quyền bình đẳng” (“Tuyên ngôn độc lập” của Mỹ)“Tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng” (Hồ Chí Minh dịch)“ Chỉ bằng một sự thay đổi nhỏ, Hồ Chí Minh đã giải phóng cho cả một nửa nhân loại ”. (Lady Botton- nhà văn Mỹ)13 Sơ kết: Đặt vấn đề một cách khéo léo, Hồ Chí Minh đã tạo một cơ sở vững chắc làm nền tảng cho bản “Tuyên ngôn độc lập”. Đoạn văn thể hiện nổi bật những nét đặc sắc trong nghệ thuật lập luận của tác giả.Tiết 7; 8: TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP ( Hồ Chí Minh)II. PHÂN TÍCH1. Đặt vấn đề: Nêu cơ sở pháp líĐánh giá của em về phần đặt vấn đề của bản“Tuyên ngôn độc lập”?14 Nhận xét: “Những ai muốn biết thế nào là một con người thực sự, vẻ đẹp của thế giới ở đâu, sự chiến thắng của chân lí trên trái đất ở nơi nào, mùa xuân ở đâu, xin mời đến thăm cuộc đời của Chủ tịch Hồ Chí Minh, sự hiện diện mẫu mực của một con người anh hùng của thời đại của chúng ta” (Rơ-nê Đơ Pê-strê – Cu Ba)(Hết tiết 1)Tiết 7; 8: TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP ( Hồ Chí Minh)152. Giải quyết vấn đề: Nêu cơ sở thực tếNhận xét về cách trình bày dẫn chứng của Bác?- Nêu hệ thống tội ác: Về chính trị:Về xã hội:Dẫn chứng toàn diện, tiêu biểu, xác thực, giọng văn hùng biện + trữ tình.Tố cáo tội ác chồng chất, trên mọi lĩnh vực của thực dân Pháp.Tiết 7; 8: TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP ( Hồ Chí Minh)II. PHÂN TÍCHVề kinh tế:a. Tội ác của thực dân Pháp16Nạn đói 194517Năm Ất Dậu tháng ba còn nhớ mãi.Giống Lạc Hồng cực trái lắm đau thương!Những thây ma thất thểu dọc đường,Rồi ngã gục không đứng lên vì đói! ( Bàng Bá Lân)Nạn đói 1945182. Giải quyết vấn đề: Nêu cơ sở thực tếNhận xét về cách dùng từ ngữ, giọng điệu của Bác khi tố cáo tội ác của thực dân Pháp?Cho biết tác dụng ?Tiết 7; 8: TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP ( Hồ Chí Minh)II. PHÂN TÍCH-“Chúng”“Chúng”“Chúng”Điệp từ, điệp âm tạo mạnh mẽ, hùng hồnThái độ căm giận sục sôi192. Giải quyết vấn đề: Nêu cơ sở thực tếTiết 7,8: TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP ( Hồ Chí Minh)II. PHÂN TÍCHTính luận chiến sắc bén của tác phẩm thể hiện qua ngòi bút vạch trần bản chất của thực dân Pháp.Hãy phân tích? * Vạch trần bộ mặt, bản chất của thực dân Pháp:Chúng Thủ tiêu tự do, dân chủ ><nhà nước “bảo hộ”, ngọn cờ “bác ái”thẳng tay khủng bốgiết nốt252. Giải quyết vấn đề: Nêu cơ sở thực tếTiết 7; 8: TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP ( Hồ Chí Minh)II. PHÂN TÍCHSơ kết:Nhận xét của em về đoạn văn tố cáo tội ác của thực dân Pháp?Đoạn văn là tội ác, bản chất phi nghĩa, vô nhân đạo của thực dân Pháp trước dư luận thế giới. 262. Giải quyết vấn đề: Nêu cơ sở thực tếTiết 7; 8: TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP ( Hồ Chí Minh)II. PHÂN TÍCHĐồng thời với việc tố cáo tội ác của thực dân Pháp,Hồ Chí Minh còn dựa trên cơ sở thực tế nào để giải quyết vấn đề?b. Cuộc cách mạng chính nghĩa, anh hùng của dân tộcĐể chuyển sang ý này, Bác dùng quan hệ từ “tuy vậy”. Hãy phân tích tác dụng của quan hệ từ này? Chuyển sang ý: hành động của nhân dân ta hoàn toàn đối lập với thực dân PhápLập luận chặt chẽ, mạch lạc.272. Giải quyết vấn đề: Nêu cơ sở thực tếTiết 7; 8: TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP ( Hồ Chí Minh)II. PHÂN TÍCHTheo em,vì sao Bác láy đi láy lại cụm từ: “sự thật là”?b. Cuộc cách mạng chính nghĩa, anh hùng của dân tộcThuyết phục người nghe bằng những lí lẽ không thể chối cãi, khẳng định công lao to lớn của nhân dân,những người chủ chân chính của đất nước.- “Sự thật là”Điệp từ, âm hưởng mạnh mẽ282. Giải quyết vấn đề: Nêu cơ sở thực tếTiết 7; 8: TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP ( Hồ Chí Minh)II. PHÂN TÍCHNhận xét về cách chuyển đoạn của tác giả? Tuyên bố hùng hồn: chấm dứt quan hệ thuộc địa với thực dân Pháp, kiên quyết chống lại âm mưu xâm lược của chúng.- “Bởi thế cho nên”Quan hệ từ, chỉ rõ nhân - quảc. Khẳng định tự do, độc lập:Từ những cơ sở thực tế nói trên, tác giả đi đến kết luận gì? Nhận xét cách lập luận của tác giả?- Thoát li hẳn- xoá bỏ hết... - kiên quyết chống lạiCâu dài, lập luận chặt chẽ, Giọng hùng hồn292. Giải quyết vấn đề: Nêu cơ sở thực tếTiết 7; 8: TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP ( Hồ Chí Minh)II. PHÂN TÍCHPhân tích đoạn văn cuối phần giải quyết vấn đề về ngôn từ, giọng điệu, biện pháp tu từ ?Hình ảnh dân tộc Việt Nam anh hùng, hiên ngang, bất khuất với khát vọng lớn lao về quyền tự do, độc lập.c. Khẳng định tự do, độc lập:- Một dân tộc đã gan góc Dân tộc đó phải đượcĐiệp ngữ, ngôn từ trang trọng, giọng điệu hùng hồn302. Giải quyết vấn đề: Nêu cơ sở thực tếTiết 7; 8: TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP ( Hồ Chí Minh)II. PHÂN TÍCHĐánh giá chung của em về phần giải quyết vấn đề của tác giả?Sơ kết:Vạch trần tội ác của thực dân Pháp trước toàn nhân loại đồng thời ca ngợi cuộc đấu tranh chính nghĩa của nhân dân ta, Hồ Chí Minh đã nêu ra cơ sở thực tế chính đáng để hưởng tự do độc lập của nước Việt Nam.31- Vì những lẽ trên”Phù hợp với cơ sở thực tếHãy nhận xét cách chuyển ý của tác giảTiết 7; 8: TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP ( Hồ Chí Minh)II. PHÂN TÍCH3. Kết thúc vấn đề: Tuyên bố độc lậpQuan hệ từ, chỉ ra: nhân - quả- Nước Việt Nam có quyền được hưởngPhù hợp với cơ sở đạo lí, pháp lí- Sự thật đã là một nước tự do, độc lập32- Toàn thể nhân dân quyết giữ vững+ Lời cảnh cáo kẻ thù đang lăm le phá hoạiHãy phân tích ý nghĩa của câu kết của văn bản.Tiết 7; 8 : TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP ( Hồ Chí Minh)II. PHÂN TÍCH3. Kết thúc vấn đề: Tuyên bố độc lập+ Lời tuyên bố chính thức, trịnh trọng, hùng hồnvề độc lập dân tộc.+ Lời thề thiêng liêng trước toàn dân tộc.33Đoạn văn ngắn gọn, súc tích, lời lẽ hùng hồn, trang trọng, là một lời truyên bố đanh thép với toàn thể đồng bào, nhân dân thế giới và cả kẻ thù đang lăm le phá hoại thành quả Cách mạng về nền độc lập tự do của dân tộc taĐánh giá chung của em về phần kết thúc vấn đề?Tiết 7; 8 : TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP ( Hồ Chí Minh)II. PHÂN TÍCH3. Kết thúc vấn đề: Tuyên bố độc lậpSơ kết:34- “Tuyên ngôn độc lập” là một áng văn chính luận mẫu mực: lập luận chặt chẽ, lí lẽ sắc bén, thuyết phục, hùng hồn, dẫn chúng cụ thể, chính xác,... Theo em, giá trị của bản “Tuyên ngôn độc lập” về nội dung và nghệ thuật là gì?Tiết 7; 8 : TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP ( Hồ Chí Minh)III. TỔNG KẾT- Tác phẩm là lời tuyên bố trước toàn quốc dân và thế giới, khai sinh nước Việt Nam dân chủ cộng hoà, khẳng định quyết tâm sắt đá bảo vệ nền tự do độc lập của toàn thể nhân dân Việt Nam.3536