Bài giảng Ngữ văn 12 - Vợ chồng A Phủ

VỢ CHỒNG A PHỦ -Tô Hoài-I/ Tìm hiểu chung: 1/ Nhà văn Tô Hoài (1920)- Tô Hoài là nhà văn của phong tục,của thiên nhiên và của cuộc sống nhiều mặtvới bút pháp miêu tả, kể chuyện hóm hỉnh,sinh động,nên họa-nên thơ. 2/Tác phẩm “Vợ chồng APhủ”:a/ Xuất xứ và hòan cảnh sáng tác:*Những điểm cơ bản về hòan cảnh sáng tác và xuất xứ của “Vợ chồng APhủ” giúp ta hiểu thêm về nội dung tác phẩm?- “Vợ chồng Aphủ” là một trong ba truyện ngắn trong tập truyện “Tây Bắc” của Tô Hoài sáng tác năm 1953. Đây là kết quả của một chuyến đi dài 8 tháng của Tô Hoài cùng bộ đội lên giải phóng Tây Bắc . - “Vợ chồng APhủ” chính là niềm thương nỗi nhớ của Tô Hoài giành cho Tây Bắc đau thương mà anh dũng : một Tây Bắc đẫm nước mắt tủi hờn mà cũng vời vợi chất thơ của vùng non cao núi thẳm. -Chính vì lẽ đó mà tập truyện “Tây Bắc” nói chung và “Vợ chồng APhủ” nói riêng đã được trao tặng giải nhất của Hội Văn nghệ Việt Nam (1954- 1955).b/ Cốt truyện và chủ đề tác phẩm:- Cốt truyện : Tác phẩm kể về cuộc đời tăm tối,khổ nhục của 2 nhân vật Mỵ và APhủ dưới sự đàn áp bóc lột của bọn chúa đất và thực dân. Bằng sức sống tiềm tàng và khát vọng tự do mãnh liệt, họ đã tự giải thóat, đến với cách mạng, tham gia du kích góp phần giải phóng quê hương. **Từ nội dung cốt truyện của Vợ chồng Aphủ, em hãy cho biết chủ đề của tác phẩm? -Chủ đề :+Tác phẩm phản ánh cuộc sống khổ nhục, bế tắc và sức sống tiềm tàng, khát vọng tự do của người dân lao động nghèo miền núi dưới sự áp bức của bọn phong kiến –thực dân. +Qua đó thể hiện tấm lòng cảm thông và yêu thương sâu sắc của nhà văn với mảnh đất và con người Tây Bắc.II/Phân tích:A/Nỗi khổ nhục và sức sống tiềm tàng của người dân lao động nghèo Tây Bắc: 1/ Nỗi khổ nhục và sức sống tiềm tàng của nhân vật Mỵ: a/Trước khi Mỵ bị bắt về làm dâu cho Ptra: *Qua lời kể của Tô Hoài, trước khi bị bắt làm dâu gạt nợ, Mỵ là một cô gái như thế nào?-Mỵ xuất thân trong một gia đình nghèo, lương thiện, cần cù lao động , hiếu thảo với cha.- Mỵ còn là một cô gái trẻ trung, nhan sắc, yêu đời, tâm hồn đẹp của nàng ăm ắp khát vọng hạnh phúc . Cô còn có tài thổi kèn lá rất hay và được trai bản yêu mến.=>Mỵ có đủ điều kiện về phẩm chất để được sống hạnh phúc .Nhưng “bông hoa ban tinh khiết” của núi rừng Tây Bắc ấy lại bị nhấn chìm trong kiếp sống tôi đòi- khổ nhục.b/Từ khi Mỵ bị bắt về làm dâu trừ nợ :b1. Cuộc sống cùng khổ của Mỵ : *Từ khi bị bắt về làm dâu trừ nợ trong nhà của thống lý Ptra, Mỵ đã phải sống một cuộc sống như thế nào? Tìm những chi tiết và từ ngữ thể hiện cuộc sống ấy của Mỵ? - Mỵ bị đọa đày về thể xác ( bị bóc lột sức lao động đến tận cùng; bị Asử đánh đập thậm tệ). - Mỵ còn bị áp chế về tinh thần (bị chiếm đọat tuổi xuân, không tình yêu, không hạnh phúc; bị giam hãm mất tự do)=> C/S của Mỵ cùng khổ về vật chất,bế tắc về tinh thần, sống kiếp “Người-vật”. *Mặc dù bị đẩy vào cuộc sống khổ nhục, nhưng Mỵ có cam chịu và chấp nhận số phận không? *Sức sống và khát vọng tự do mãnh liệt của Mỵ được nhà văn kể lại như thế nào trong tác phẩm?*Tìm những chi tiết tiêu biểu để phân tích, minh họa cho sức sống tiềm tàng và khát vọng tự do của Mỵ?-Mỵ câm lặng trước cuộc sống cùng khổ, nhưng cô không cam chịu số phận.-Sức sống tiềm tàng và khát vọng tự do của Mỵ được thể hiện qua ba lần Mỵ phản kháng chống lại số phận:+ Lần 1: Mỵ định tự tử bằng lá ngón.+Lần 2 :Đêm mùa xuân Mỵ muốn đi chơi.+Lần 3: Đêm mùa đông ,Mỵ cắt dây trói cho Aphủ, cả 2 cùng trốn khỏi nhà Ptra.-Mỵ định tự tử bằng lá ngĩn:*Tại sao lúc đầu mới về làm dâu, Mỵ lại muốn chết? Mỵ có chết được không? Ý nghĩa cuả hành động này?+Khi mới bị bắt về làm dâu, bị áp bức , “đêm nào Mỵ cũng khóc”vì ý thức được sự khổ nhục của kiếp sống “người-vật”. + Nhưng nước mắt đã không giúp Mỵ nguôi đi nỗi đau, Mỵ đã tìm đến cái chết như một phương tiện để giải thóat nỗi đau đớn ,tủi nhục. + Vì thương cha, Mỵ đã không đành lòng chết. Cô phải quay lại để sống trong tủi nhục và câm lặng.-Đêm tình xuân Mỵ muốn đi chơi: *Diễn biến tâm trạng và hành động của Mỵ trong đêm tình xuân? - Mùa xuân ở vùng núi cao, cảnh sắc thiên nhiên tươi đẹp cùng âm thanh tiếng sáo gọi bạn tình đã đánh thức tâm hồn ham yêu, ham sống của Mỵ.-Qúa khứ êm đẹp, hiện tại phũ phàng --> Mỵ thấy cô đơn, cay đắng --> cô muốn chết.-Nhưng tiếng sáo gọi bạn cứ réo rắt, mời goị   Mỵ muốn đi chơi.-Bị Asử trói đứng, đau đớn - tủi nhục, nhưng tâm hồn Mỵ vẫn vượt qua khỏi vòng dây trói để đi theo tiếng sáo.=>Bạo lực và dây trói chỉ có thể trói buộc thể xác Mỵ chứ không trói buộc được tình yêu và sự sống của Mỵ-Cắt dây trĩi cho APhủ :*Tâm trạng và hành động của Mỵ khi thấy A Phủ bị trói trong đêm mùa đông ? + Lúc đầu thấy APhủ bị trói, Mỵ “thản nhiên ngồi thôỉ lửa hơ tay”--> biểu hiện của một tâm hồn đã chai lỳ vì đau khổ. + Khi thấy hai dòng nước mắt của APhủ, Mỵ nghĩ đến nỗi đau của mình, của người đàn bà cũng đã bị trói mà chết--> Mỵ muốn cưú APhủ, nhưng lại sợ. + Nhưng tình thương ngươì lấn át nỗi thương thân, Mỵ đã cắt dây trói cho APhủ, cả hai cùng trốn thóat .=> Giải thóat cho Aphủ cũng là cách Mỵ tự giải thóat cuộc sống nô lệ, tăm tối của mình.Tình thương người, và khát vọng tự do đã giúp Mỵ chiến thắng số phận.**Em hãy nhận xét gì về nghệ thuật của nhà văn Tô Hoài khi miêu tả nhân vật Mỵ ?-Cách tạo ra những nghịch lý trong cuộc đời, số phận, tính cách của nhân vật Mỵ.- Nghệ thuật so sánh ( vừa tương đồng- vừa đòn bẩy); thủ pháp vật hóa để cực tả nỗi đau : kiếp người là kiếp vật của Mỵ.-Cách dùng hình ảnh ẩn dụ độc đáo ( căn buồng của Mỵ) gây cảm giác ngột ngạt, bức bối về một nhà tù rùng rợn  đó là hình tượng hóa giàu sức khái quát về địa ngục cuộc sống của Mỵ – tê buốt một kiếp người. 2/Cảnh ngộ và khát vọng tự do của APhủ: a/Cảnh ngộ của APhủ: *Xuất hiện trong tác phẩm,APhủ có một cảnh ngộ như thế nào? - Mồ côi cha mẹ, tứ cố vô thân. - Bị bán cho người Thái, phiêu bạt tới Hồng Ngài, tự sống bằng sức lao động của mình. - Vì đánh ASử ,bị phạt vạ,bị buộc phải vay tiền-->thành nô lệ cho thống Lý Ptra.=>Cũng như Mỵ, APhủ có một cảnh ngộ bất hạnh, cơ cực và khổ nhục.b/Sức sống và khát vọng tự do của APhủ:*Sức sống và khát vọng tự do của APhủ được thể hiện qua những chi tiết nào trong tác phẩm? - APhủ là một chàng trai khỏe mạnh, lao động giỏi như “con trâu tốt” của núi rừng Tây Bắc.- APhủ có khát vọng tự do, sẵn sàng phản kháng đánh lại con nhà giàu .-Bị phạt vạ một cách tàn nhẫn, APhủ vẫn gan lì chịu đựng. Bị trói đứng, APhủ dùng hàm răng to khỏe cắn đứt dây trói=>A Phủ là một chàng trai mạnh mẽ, táo bạo ,có ý thức phản kháng mãnh lịêt và tự phát. ** Qua việc Mỵ cắt dây trói cho A Phủ và cả hai cùng trốn thóat khỏi Hồng Ngài, nhà văn Tô Hoài muốn gửi đến cho người đọc bức thông điệp về điều gì? -Những người có cùng cảnh ngộ bị áp bức bóc lột, chỉ có thể chiến thắng bạo lực và cường quyền khi họ cùng sát cánh bên nhau để tạo nên một sức mạnh .B/Nghệ thuật của tác phẩm: *Nhận xét về nghệ thuật xây dựng tác phẩm của nhà văn? 1/ Nghệ thuật miêu tả: Cảnh thiên nhiên, cảnh sinh họat của người dân Tây Bắc chân thực, gần gũi, sinh động mang màu sắc dân tộc. 2/ Ngôn ngữ kể chuyện: Từ ngữ mộc mạc, giàu chất họa, chất thơ. 3/ Nghệ thuật xây dựng nhân vật :Tính cách nhân vật sắc sảo, cách miêu tả tâm lý, tính cách nhân vật sâu sắc.III/ Tổng kết: - “Vợ chồng A Phủ” chính là tấm lòng của nhà văn Tô Hoài với mảnh đất và con người Tây Bắc : tác phẩm tha thiết một nỗi niềm của nhà văn đứng về khổ đau-nước mắt mà phẫn nộ ,yêu thương. -Tác phẩm cũng giúp ta thấy được những đặc sắc về phong cách nghệ thuật của nhà văn Tô Hoài- nhà văn của “dòng sông Tô Lịch”. *Hướng dẫn học bài: - Nắm vững kiến thức cơ bản của bài học (tác giả, hòan cảgnh sáng tác, cốt truyện, chủ đề, nhân vật trung tâm của tác phẩm).Học thuộc các dẫn chứng tiêu biểu để minh họa khi phân tích. - Bài tập vận dụng:Phân tích sức sống tiềm tàng và khát vọng tự do của nhân vật Mỵ trong truyện ngắn Vợ chồng Aphủ của nhà văn Tô Hoài.*Hướng dẫn sọan tác phẩm “Vợ nhặt” của nhà văn Kim Lân : 1/ Đ ọc tiểu dẫn và tóm tắt những nét chính về tác giả và hòan cảnh ra đời của tác phẩm. 2/Đọc tác phẩm và tóm tắt cốt truyện, chủ đề của tác phẩm, đồng thời tìm hiểu giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm thông qua các tình tiết cơ bản và nhân vật trung tâm. MONG CÁC EM CHĂM HỌC VÀ HỌC BÀI THẬT TỐT!