Bài giảng Ngữ văn khối lớp 10 - Truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thuỷ

Truyện An Dương Vương và 	Mị Châu – Trọng Thuỷ	 ( Truyền Thuyết )I – Đọc tiểu dẫnĐặc trưng của Truyền thuyết :Là sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa yếu tố lịch sử và yếu tố hoang đường.Thể hiện quan điểm đánh giá, thái độ, tình cảm của nhân dân đối với các sự kiện lịch sử và nhân vật lịch sử Có sự gắn bó chặt chẽ với môi trường lịch sử - văn hoáCụm di tích lịch sử văn hoá Cổ Loa là minh chứng lịch sử cho sự sáng tạo và lưu truyền về sự ra đời cũng như suy vong của nhà nước Âu LạcVị trí truyện : trích từ Truyện Rùa Vàng trong Lĩnh Nam chích quái – một tập truyện dân gian ra đời từ TK XV.II – Đọc hiểu văn bản1. Đọc, tìm hiểu bố cục và tóm tắt :a. Bố cục : 3 phần.Phần 1: từ đầu  “bèn xin hoà” : quá trình An Dương Vương xây dựng thành và dựng nước.Phần 2: tiếp theo  “đi xuống biển” : bi kịch mất nước và bi kịch tình yêu.Phần 3: còn lại : thái độ tình cảm của nhân dân đối với An Dương Vương, Mị Châu và Trọng Thuỷ.b. Tóm tắt truyện:An Dương Vương xây thành, cứ xây lại đổ. Rùa Vàng giúp xây được thành trong nửa tháng.Rùa Vàng tặng vuốt. An Dương Vương chế được nỏ thần đánh thắng Triệu Đà.Triệu Đà xin hoà, cầu hôn Mị Châu cho Trọng Thuỷ, An Dương Vương gả Mị Châu.Trọng Thuỷ đánh cắp nỏ thần. Triệu Đà tiến đánh Âu Lạc.An Dương Vương thua trận cùng Mị Châu bỏ chạy.Rùa Vàng kết tội Mị Châu. An Dương Vương chém đầu Mị Châu rồi đi xuống biển. Máu Mị Châu biến thành hạt châu.Trọng Thuỷ nhảy xuống giếng tự vẫn.2. Đọc hiểu văn bản:a. An Dương Vương xây thành, chế nỏ, bảo vệ đất nước.- Xây thành:+ Thành xây tới đâu lở tới đó.+ Lập đàn trai giới, cầu đảo thần linh.+Nhờ Rùa Vàng giúp, thành xây nửa tháng xong. Khó khăn trong buồi đầu dựng nước.- Chế nỏ:+ An Dương Vương ý thức cao trong việc bảo vệ thành quả của mình: “Nay nếu có giặc thì lấy gì mà chống ?”.+ Rùa Vàng tặng vuốt và An Dương Vương làm lẫy nỏ.+ Nhờ có nỏ thần An Dương Vương mới giữ được nước dài lâu.- Giữ nước:+ Triệu Đà tiến đánh, An Dương Vương tiêu diệt được quân của Triệu Đà.  Do An Dương Vương ý thức cao trong việc bảo vệ đất nước nên tác giả dân gian ca ngợi công lao dựng nước và giữ nước của An Dương Vương, lí tưởng hoá việc xây thành chế tạo vũ khíb. Bi kịch mất nước, bi kịch tình yêu: Bi kịch mất nước:- Trách nhiệm thuộc về An Dương Vương:+ Triệu Đà cầu hôn, vua vô tình gả con gái là Mị Châu cho con trai Đà là Trọng Thuỷ.+ Cho Trọng Thuỷ ở rể.+ Trọng Thuỷ đánh cắp nỏ thần, quân Triệu Đà xâm lược, An Dương Vương vẫn thản nhiên đánh cờ: “Đà không sợ nỏ thần sao?” An Dương Vương mất cảnh giác, tạo điều kiện cho quân giặc thâm nhập sâu vào lãnh thổ, không phòng bị nghiêm túc, quá ỷ lại vào vũ khí. Ông là người đầu tiên phải chịu trách nhiệm về việc mất nước.- Trách nhiệm của Mị Châu:+ Lén cho Trọng Thuỷ xem nỏ thần.+ Rắc lông ngỗng trên đường chạy nạn mà không nghĩ tới hậu quả.  Mị Châu là kẻ ngây thơ, nhẹ dạ đặt tình chồng vợ trên tình quốc gia, tiết lộ quân cơ, dẫn đường cho giặc đuổi theo, dồn cha tới bước đường cùng.Bi kịch tình yêu:- Mị Châu:+ Nghe lời cha lấy Trọng Thuỷ.+ Nhẹ dạ cả tin, yêu chồng mù quáng: cho Trọng Thuỷ xem nỏ thần.+Không chịu được sự li biệt: rắc lông ngỗng làm dấu cho Trọng Thuỷ. Đặt lợi ích của cá nhân cao hơn lợi ích quốc gia dân tộc, xem nhẹ nghĩa vụ đất nước dẫn đến bi kịch chính bản thân mình.- Trọng Thuỷ:+ Vừa là kẻ thù, vừa là nạn nhân, vừa muốn chiếm nước Âu Lạc, vừa muốn trở thành người chồng chung thuỷ.  Không thể dung hoà: bi kịch của Trọng Thuỷ là kẻ bị kẹt giữa tham vọng và tình yêu.c. Thái độ của nhân gian đối với các nhân vật:Đối với An Dương Vương:- An Dương Vương tự tay chém chết con gái của mình chứng tỏ An Dương Vương là một người nghiêm khắc với bản thân, đồng thời trị kẻ có tội với quốc gia.- An Dương Vương đi xuống biển thể hiện sự kính trọng, yêu quí tiếc thương của nhân dân đối với nhân vật lịch sử này, đồng thời muốn bất tử hoá người có công với đất nước.Đối với Mị Châu:- Rùa Vàng kết tội: “Kẻ ngồi sau  giặc đó” thể hiện nhân dân đang trừng trị đích đáng kẻ làm hại đất nước.- Máu Mị Châu chảy xuống biển trai sò ăn phải biến thành hạt châu cho thấy nhân dân cảm thông với sự nhẹ dạ và nỗi lòng của Mị Châu.  Đối với Trọng Thuỷ:- Trọng Thuỷ lao đầu xuống giếng tự vẫn: là giặc ngoại xâm, là kẻ phụ tình phải bị đền tội.Chi tiết ngọc trai – giếng nước:+ Hoá giải oan tình của Mị Châu.+Nhân dân ta cũng tha thứ cho Trọng Thuỷ, suy cho cùng Trọng Thuỷ cũng chỉ bị vua cha lợi dụng.  Tác phẩm kết thúc bằng vẻ đẹp hoàn mĩ, thể hiện tấm lòng bao dung độ lượng của nhân dân Việt Nam.