Bài giảng Ngữ văn lớp 12 - Tiết học: Ai đã đặt tên cho dòng sông - Hoàng Phủ Ngọc Tường

CHÀO MỪNG THẦY CễĐấ́N DỰ GIỜ NGỮ VĂN LỚP 12A10AI Đà ĐẶT TấN CHO DềNG SễNG?HOÀNG PHỦ NGỌC TƯỜNGXem phim - Một trí thức cách mạng uyên bác và tài hoa. - Yêu Huế bằng một tình yêu tha thiết và sâu nặng.- Thành công ở thể loại bút kí. “là một trong số mấy nhà văn viết kớ hay nhất của văn học ta hiện nay ( Nguyờn Ngọc). - Phong cách: + Viết nhiều về Huế.+ Giàu chất trí tuệ, đậm chất trữ tình + Lời văn đẹp, mê đắm, tài hoa. - Năm 2007 ông nhận giải thưởng nhà nước về VHNT AI Đà ĐẶT TấN CHO DềNG SễNG?I.Tỡm hiờu chungQua tỡm hiểu tiểu dẫn em hóy chốt lại những nột cơ bản về tỏc giả.1. Tỏc giả:Hoàng Phủ Ngọc Tường ( 1937 ) - Tác phẩm chính: (SGK)2.Tỏc phẩm :a. Hoàn cảnh ra đờiViết tại Huế đầu năm 1981, in trong tập cựng tờn.b. Vị trớ đọan trớch :Bài kớ gồm 3 phần, đoạn trớch trong SGK là phần đầu. c. Bố cụcPhần 1 : “ Từ đầuquờ hương xứ sở” : Vẻ đẹp sụng Hương qua cảnh sắc thiờn nhiờn. * Sụng Hương ở thượng nguồn * Sụng Hương ở ngoại vi thành phố Huế * Sụng Hương giữa thành phố HuếPhần 2 :. Từ “Hiển nhiờn đến hết” Vẻ đẹp sụng Hương qua gúc độ lịch sử, văn húa * Vẻ đẹp sụng Hương qua gúc độ lịch sử * Vẻ đẹp sụng Hương qua gúc độ văn húaAI Đà ĐẶT TấN CHO DềNG SễNG?*Em hóy cho biết hoàn cảnh ra đời ,vị trớ của đoạn trớch.* Chia bố cục của đoạn trớchDóy Trường SơnNỳi Kim PhụngNgó ba TuầnĐiện Hũn ChộnNguyệt Biều,Lương QuỏnChựa Thiờn MụKim LongCồn HếnBao VinhBằng LóngVĩ dạII . Đọc hiểu1 Vẻ đẹp sụng Hương qua cảnh sắc thiờn nhiờnAI Đà ĐẶT TấN CHO DềNG SễNG?II . Đọc hiểu1 Vẻ đẹp sụng Hương qua cảnh sắc thiờn nhiờnAI Đà ĐẶT TấN CHO DềNG SễNG?II . Đọc hiểu1 Vẻ đẹp sụng Hương qua cảnh sắc thiờn nhiờnAI Đà ĐẶT TấN CHO DềNG SễNG?II . Đọc hiểu1 Vẻ đẹp sụng Hương qua cảnh sắc thiờn nhiờnAI Đà ĐẶT TấN CHO DềNG SễNG?Nhúm 1: Sụng Hương ở nơi thượng nguồn được miờu tả và liờn tưởng như thế nào?Vẻ đẹp nào của sụng Hương mà tỏc giả phỏt hiện.? Nhận xột lối viết của tỏc giả.Nhúm 2: Sụng Hương ở ngoại vi thành phố Huế được miờu tả như thế nào? Nhận xột cỏch viết của tỏc giả. .Đỏnh giỏ chung về vẻ đẹp của sụng Hương.Nhúm 3: Sụng Hương giữa thành phố Huế cú nột đặc trưng gỡ? Phỏt hiện của tỏc giả về nột riờng của dũng sụng.Thảo luận nhúm: 5 phỳtNhúm 4: Những điều gỡ trong tỡnh cảm của tỏc giả với dũng sụng và xứ Huế?CÂU HỎI THẢO LUẬNa. Sụng Hương ở thượng nguồn :Giữa lũng trường sơn:*Bản trường ca của rừng già: rầm rộ,mónh liệt, cuộn xoỏy dịu dàng” “say đắm” Bản lĩnh “gan dạ”, tõm hồn “tự do và trong sỏng”- Ra khỏi rừng già: Sắc đẹp dịu dàng và trớ tuệ Người mẹ phự sa của vựng văn hoỏ xứ sở. đúng kớn tõm hồn sõu thẳm ở cửa rừng. Nghệ thuật: Nhõn húa, so sỏnh, liờn tưởng,tưởng tượng phong phỳ.Vẻ đẹp của một sức sống mónh liệt ,hoang dại,trẻ trung đầy cỏ tớnh,sự khởi nguồn bắt đầu của một khụng gian văn húa Huế.AI Đà ĐẶT TấN CHO DềNG SễNG?Một cụ gỏi Di-gan phúng khoỏng và man dạiNhúm 1: Sụng Hương ở nơi khởi thượng nguồn được miờu tả và liờn tưởng như thế nào?Vẻ đẹp nào của sụng Hương mà tỏc giả phỏt hiện.? Nhận xột lối viết của tỏc giả.b. Sụng Hương ở ngoại vi thành phố Huế:- Dũng sụng: “Người gỏi đẹp nằm ngủ mơ màng giữa cỏnh đồng Chõu Húa đầy hoa dại”.Chuyển dũng liờn tục, uốn mỡnh theo những đường cong thật mềm mại. Vẻ đẹp đa dạng, phong phỳ: + Dũng sụng mềm như dải lụa + Sắc màu biến ảo theo thời gian: “Sớm xanh, trưa vàng, chiều tớm” + vẻ đẹp “trầm mặc cổ kớnh” mang màu sắc triết lý.* Nghệ thuật: so sỏnh, ẩn dụ, liờn tưởng, kết hợp, kể và tả. Qua cỏi nhỡn lóng mạn của nhà văn, sụng Hương như một cụ gỏi đẹp dịu dàng, mơ mộng đang khao khỏt đi tỡm thành phố tỡnh yờu theo tiếng gọi vang vọng từ trỏi tim.AI Đà ĐẶT TấN CHO DềNG SễNG?Nhúm 2: Sụng Hương ở ngoại vi thành phố Huế được miờu tả như thế nào? Nhận xột cỏch miờu tả của tỏc giả.Đỏnh giỏ chungvề vẻ đẹp của sụng Hương.Cánh đồng Châu HoáĐồi vọng cảnhSớm xanhTrưa vàngChiều tímĐêm huyền ảoc. Sụng Hương giữa thành phố Huế: Sụng Hương vui tươi hẳn lờn Uốn một cỏnh cung rất nhẹ Mềm hẳn đi như một tiếng “võng” khụng núi của tỡnh yờu Sụng Hương chảy “lặng tờ”“điệu slow tỡnh cảm dành riờng cho Huế” Sụng Hương rời Huế trong lưu luyến “nỗi vương vấn”, “lẳng lơ kớn đỏo của tỡnh yờu”Vẻ đẹp thơ mộng, dịu dàng say đắm Sụng Hương như người tỡnh dịu dàng và chung thủy của Huế. Giọng văn nhẹ nhàng, sõu lắng, giàu liờn tưởng Tỡnh yờu Huế đậm đà, sõu sắc. Tự hào trõn trọng vẻ đẹp quờ hươngAI Đà ĐẶT TấN CHO DềNG SễNG? - Sắp đến thành phú - Đến thành phúNhúm 3: Sụng Hương giữa thành phố Huế cú nột đặc trưng gỡ? Phỏt hiện của tỏc giả về nột riờng của dũng sụng. Vốn tri thức phong phỳ, uyờn bỏcSụng Hương ở thượng nguồnSụng Hương ở ngoại vi thành phố HuếSụng Hương giữa lũng thành phốSụng Hương – “bản trường ca của rừng già”Sụng Hương – “cụ gỏi Di – gan phúng khoỏng và man dại”Sụng Hương – “người mẹ phự sa của một vựng văn húa xứ sở”Sụng Hương – “người gỏi đẹp” bừng tỉnh sau một giỏc ngủ dàiSụng Hương – “vẻ đẹp trầm mặc”, “như triết lớ, như cổ thi”Sụng Hương – “điệu slow tỡnh cảm dành riờng cho Huế”Sụng Hương – “người tài nữ đỏnh đàn lỳc đờm khuya” Sụng Hương – người tỡnh dịu dàng và thủy chungAI Đà ĐẶT TấN CHO DềNG SễNG?* Sông Hương khi rời thành phố thân yêu của mình để về với biển cả.Mang một vẻ đẹp mơ màng như sương khói khi đi giữa màu xanh biếc của tre trúc và của những vườn cau vùng ngoại ô Vĩ Dạ. “ Và rồi như sực nhớ lại điều gì chưa kịp nói, nó đột ngột đổi dòng Đó là sự ngập ngừng lưu luyến với Huế. Sông Hương đẹp trong sự thuỷ chung. Cảm nhận vẻ đẹp sông Hương bằng tâm hồn, tấm lòng người Huế.Tóm lại: Sông Hương trong vẻ đẹp tiên nhiên mang những nét đẹp rất riêng rất Huế; trầm mặc, dịu dàng, mơ màng sương khói.b) Sông Hương trong vẻ đẹp văn hoá:* Sông Hương là dòng sông của âm nhạc. Sông Hương như một người tài nữ đánh đàn lúc đêm khuya. Toàn bộ nền âm nhạc cổ điển Huế đã được sinh thành trên mặt nước sông Hương.Lời thề sông Hương khi chia tay với Huế vang vọng khắp lưu vực trở thành giọng hò dân gian xứ Huế.	Cảm nhận vẻ đẹp sông Hương từ nét văn hoá độc đáo của Huế.* Sông Hương là dòng sông thi ca:“ Dòng sông không lặp lại mình”.( Chứng minh qua thơ Tản Đà, Cao Bá Quát, Tố Hữu, Thu Bồn)	Sông Hương khơi nguồn cảm hứng bất tận trong thi ca. Với mỗi nhà thơ sông Hương là một tuyệt tác riêng.c. Sông Hương trong vẻ đẹp của lịch sử :- Là dòng sông biên thuỳ – dòng sông chiến đấu oanh liệt để bảo vệ biên giới phía nam của tổ quốc Đại Việt. - Dòng sông vẻ vang soi bóng kinh thành Phú Xuân của người anh hùng Nguyễn Huệ ( ở TK XVIII )“Nó sống hết lịch sử bi tráng của thế kỉ XIX với máu của những cuộc khởi nghĩa.” Nó chứng kiến thời đại mới với CM T 8-1945 và bao chiến công rung chuyển qua hai cuộc chiến tranh vệ quốc sau này.	Sông Hương là dòng sông của những chiến công hùng tráng, là niềm tự hào kiêu hãnh của Huế.“SH là dòng sông của thời gian ngân vang, của sử thi viết giữa màu cỏ lá xanh biếc, khi nghe lời gọi, nó biết cách tự hiến đời mình làm một chiến công, để rồi nó trở về với cuộc sống bình thường, làm một người con gái dịu dàng của đất nước”. So sánh, liên tưởng đầy sáng tạo, tài hoa. Nhân hoá. Văn phong lịch lãm tài hoa cảm xúc thiết tha vốn hiểu biết văn hoá sâu rộng.	*ý nghĩa biểu tượng của sông Hương: Vẻ đẹp của sông Hương chính là vẻ đẹp của Huế. Sông Hương là biểu tượng của Huế. Hoàng Phủ Ngọc Tường cảm nhận vẻ đẹp sông Hương bằng tâm hồn người Huế.2. Nhan đề “Ai đã đặt tên cho dòng sông ?” Sông Hương là sự hoá thân từ một huyền thoại.- Thêm một lần nữa khẳng định ngợi ca, tự hào yêu quí vẻ đẹp sông Hương.- Sự vương vấn, lưu luyến trước vẻ đẹp như không bao giờ khám phá hết được của sông Hương.* Văn phong Hoàng Phủ Ngọc Tường: Kết hợp giữa trí tuệ và trữ tình.Văn phong lịch lãm tài hoa, cảm xúc trữ tình mãnh liệt, ngôn ngữ giàu chất thơ. Có những liên tưởng kì diệu: sông Hương như một cô gái Di- Gan, như người con gái dịu dàng, người tài nữ đánh đàn lúc đêm khuya Cái nhìn đa chiều, phát hiện vẻ đẹp sông Hương:+ Từ thiên nhiên, văn hoá, lịch sử.+ Từ bước chân xa xứ, trong khoảnh khắc chùng lại của sông nước+ Từ vẻ đẹp của Huế, từ cảm xúc của Hoàng Phủ Ngọc Tường.III. Tổng kết:Tác phẩm đã giúp người đọc thấy được nét đặc sắc trong văn phong của Hoàng Phủ Ngọc Tường và đặc trưng của thể loại bút kí. Qua đó thấy được vẻ đẹp của sông Hương, của Huế mở rộng ra là vẻ đẹp của quê hương đất nước; Thấy được một nghệ sĩ tài hoa với tình yêu, niềm tự hào về xứ sở.III .CỦNG CỐ:	* Cần tập trung chỳ ý nắm chắc những giỏ trị cơ bản của tỏc phẩm: + Vẻ đẹp của sụng Hương qua cảnh sắc thiờn nhiờn. + Vẻ đẹp của sụng Hương dưới các gúc độ văn hóa: thơ ca, âm nhạc. + Vẻ đẹp của sụng Hương gắn liền với những sự kiện lịch sử. + Văn phong của Hoàng Phủ Ngọc Tường.DẶN Dề