Bài giảng Ngữ văn Lớp 7 - Bài 21,22: Tìm hiểu chung về phép lập luận chứng minh. Cách làm bài văn lập lập luận chứng minh

BÀI 21,22 
TÌM HIỂU CHUNG VỀ PHÉP LẬP LUẬN CHỨNG MINH. 
CÁCH LÀM BÀI VĂN LẬP LUẬN CHỨNG MINH. 
THEO HƯỚNG DẪN ĐIỀU CHỈNH CỦA BỘ GD ĐT 
Ghi bài 
I- Mục đích và phương pháp chứng minh . 
1/ Chứng minh trong đời sống: ( câu 1 sgk/ 41 ) 
 TÌM HIỂU CHUNG VỀ PHÉP LẬP LUẬN CHỨNG MINH 
* Cho tình huống : 
a- Em đi học về muộn do bạn em bị ốm nên em phải đưa bạn về nhà, nhưng khi em trình bày lí do thì mẹ em lại không tin. Trong tình huống đó em làm thế nào? 
b- Trong khi đi tàu, lên xe buýt , khi nhân viên trên tàu, xe kiểm tra vé của hành khách, em phải làm gì để chứng tỏ mình đã chấp hành đúng ? 
c- Em khoe với các bạn là mình mới học được cách gấp một chiếc hộp giấy rất đẹp. Các bạn không tin. Em phải làm gì để các bạn tin lời mình? 
=> Em nhờ gia đình người bạn hoặc cô giáo chủ nhiệm xác nhận sự thật để mẹ tin . 
=> Em đưa vé cho nhân viên trên tàu ( xe) kiểm tra. 
=> Em sẽ tự gấp chiếc hộp cho các bạn xem . 
 - Để chứng tỏ cho người khác tin lời của em là sự thật, em phải đưa ra những bằng chứng để thuyết phục ( Bằng chứng là những nhân chứng, vật chứng, sự việc, số liệu). 
 => Trong đời sống, để chứng minh người ta dùng sự thật (chứng cứ xác thực) để chứng tỏ một điều gì đó là đáng tin. 
 - Ta cần chứng minh khi muốn làm cho ai đó tin điều mình nói là đúng, là có thật. 
Tiết 89: TÌM HIỂU CHUNG VỀ PHÉP LẬP LUẬN CHỨNG MINH 
I- Mục đích và phương pháp chứng minh . 
1/ Chứng minh trong đời sống: 
Khi nào thì ta cần phải chứng minh? Ta chứng minh bằng cách nào ? 
 Trong đời sống ta có cần phải chứng minh không ? 
GHI BÀI CHỮ MÀU 
2/ Chứng minh trong văn bản nghị luận: 
 Tìm hiểu ngữ liệu SGK trang 41 
“ ĐỪNG SỢ VẤP NGÔ 
Tiết 89: TÌM HIỂU CHUNG VỀ PHÉP LẬP LUẬN CHỨNG MINH 
I- Mục đích và phương pháp chứng minh. 
1/ Chứng minh trong đời sống: 
 Trong văn nghị luận, khi người ta chỉ được sử dụng lời văn ( không được dùng nhân chứng, vật chứng ) thì làm thế nào để chứng tỏ một ý kiến nào đó là đúng sự thật và đáng tin cậy ? 
ĐỪNG SỢ VẤP NGÃ 
 Đã bao lần bạn vấp ngã mà không hề nhớ. Lần đầu tiên chập chững bước đi, bạn đã bị ngã. Lần đầu tiên tập bơi, bạn uống nước và suýt chết đuối phải không? Lần đầu tiên chơi bóng bàn, bạn có đánh trúng bóng không? Không sao đâu vì... 
 Oan Đi - xnây từng bị toà báo sa thải vì thiếu ý tưởng. Ông cũng nếm mùi phá sản nhiều lần trước khi sáng tạo nên Đi-xnây-len. 
 Lúc còn học phổ thông, Lu-i Pa-xtơ chỉ là một học sinh trung bình. 
Về môn hoá, ông đứng hạng15 trong số 22 học sinh của lớp. 
 Lép Tôn- xtôi tác giả của bộ tiểu thuyết nổi tiếng Chiến tranh và hoà bình bị đình chỉ học đại học vì "vừa không có năng lực, vừa thiếu ý chí học tập". 
 Hen- ri Pho thất bại và cháy túi tới năm lần trước khi thành công. 
 Ca sĩ ô- pê- ra nổi tiếng En-ri-cô Ca-ru-xô bị thầy giáo cho là thiếu chất giọng và không thể nào hát đựơc. 
 Vậy xin bạn chớ lo sợ thất bại. Điều đáng sợ hơn là bạn đã bỏ qua nhiều cơ hội chỉ vì không cố gắng hết mình. 
 (Theo Trái tim có điều kì diệu ) 
2. Chứng minh trong văn bản nghị luận. 
Văn bản: “ ĐỪNG SỢ VẤP NGÃ ” . 
* Luận điểm ch í nh: Đừng sợ vấp ngã. 
 ( Câu mang luận điểm: "Vậy xin bạn chớ lo sợ thất bại" ) . 
* Phương pháp lập luận: 
lập luận theo 2 vấn đề. 
- Vấp ngã l à thường: (3 dẫn chứng) 
+ Lần đầu tiên chập chững bước đi. 
+ Lần đầu tiên tập bơi. 
+ Lần đầu tiên chơi b ó ng b à n. 
 - Những người nổi tiếng từng vấp ngã: (5 dẫn chứng) 
 + Oan Đi-xnây từng bị sa thải, ph á sản. 
 + Lu-i Pa- xtơ chỉ l à học sinh trung b ì nh, hạng 15/22. 
 + Lep Tôn-xtôi bị đ ì nh chỉ học đại học... 
 + Hen-ri Pho thất bại, ch á y t ú i tới 5 lần. 
 + En-ri-cô Ca-ru-xô bị thầy cho l à thiếu chất giọng. 
HS GẠCH VÀO SGK 
Oan Đi-xnây 
(1901-1966) 
-Nhà làm phim hoạt hình Mĩ nổi tiếng, người sáng lập Đi-xnây-len, công viên giải trí khổng lồ tại ca-li-phoóc-ni-a, nước Mĩ. 
- Oan Đi-xnây từng bị toà báo sa thải vì thiếu ý tưởng. 
Lu- i Pa-xtơ 
(1822-1895) 
 - Nhà khoa học Pháp, người đặt nền móng cho ngành vi sinh vật học cận đại. 
- Lúc còn học phổ thông, Lu- i Pa-xtơ chỉ là một học sinh trung bình. 
Lép Tôn- xtôi 
(1828-1910) 
-Nhà văn Nga vĩ đại. tác giả của bộ tiểu thuyết nổi tiếng Chiến tranh và hoà bình 
- Lép Tôn- xtôi bị đình chỉ học đại học vì "vừa không có năng lực, vừa thiếu ý chí học tập". 
- Hen- ri Pho thất bại và cháy túi tới năm lần trước khi thành công. 
Hen- ri Pho 
(1863-1947) 
- Nhà tư bản, người sáng lập một tập đoàn kinh tế lớn ở Mĩ. 
- Ca sĩ ô- pê- ra nổi tiếng của 
 I-ta-li-a En- ri- cô Ca- ru- xô 
- Từng bị thầy giáo cho là thiếu chất giọng và không thể nào hát đựơc 
En-ri-cô Ca-ru-xô (1873-1921) 
2. Chứng minh trong văn nghị luận: 
 Văn bản: “ ĐỪNG SỢ VẤP NGÔ. 
 - Luận điểm chính: Đừng sợ vấp ngã 
-Các luận cứ ( lí lẽ và dẫn chứng): 
Đã bao lần bạn vấp ngã mà không hề nhớ . ( lí lẽ và dẫn chứng) . 
 - lần đầu tập đibị ngã. 
 - Lần đầutập bơisuýt chết đuối . 
 - Lần đầuchơi bóngkhông trúng . 
 - Oan Đi-xnây từng bị tòa báo sa thải  
 - Lu i Pa-xtơ chỉ là một học sinh trung bình. 
 - Lep Tôn-xtôi bị đình chỉ đại học 
 - Hen-ri Pho bị thất bại 5 lần 
 - Ca sĩ En-ri-cô Ca-ru-xô bị cho là thiếu chất giọng và không thể hát được. 
 * Chớ lo thất bạiđiều đáng sợ hơn là bạn đã không cố gắng hết mình.( lí lẽ) 
 Nhận xét 
- Lí lẽ : xác đáng, chân thực, mở đường cho dẫn chứng. 
Dẫn chứng : Chân thực, tiêu biểu được thừa nhận, có sự lựa chọn, thẩm tra, phân tích=> có tác dụng sáng tỏ luận điểm. Dẫn chứng có vai trò chính trong đoạn văn. 
Cách chứng minh từ gần đến xa, từ bản thân đến người khác. Trình tự các ý hợp lí. 
=> Lập luận chặt chẽ, rõ ràng, dẫn chứng nổi bật. 
HS GẠCH VÀO SGK 
 - Chứng minh là một phép lập luận dùng những lí lẽ, bằng chứng chân thật, đã được thừa nhận để chứng tỏ luận điểm mới (cần được chứng minh) là đáng tin cậy. 
 - Trong đời sống , người ta dùng sự thật (chứng cứ xác thực) để chứng tỏ một điều gì đó là đáng tin. 
 - Các lí lẽ, bằng chứng dùng trong phép lập luận chứng minh phải được lựa chọn, thẩm tra, phân tích thì mới có sức thuyết phục. 
 TÌM HIỂU CHUNG VỀ PHÉP LẬP LUẬN CHỨNG MINH 
I- Mục đích và phương pháp chứng minh. 
1/ Chứng minh trong đời sống: 
2/ Chứng minh trong văn bản nghị luận. 
Ghi nhớ: (sgk/ 42) 
 GHI BÀI 
B. CÁCH LÀM BÀI VĂN LẬP LUẬN CHỨNG MINH 
1/ Các bước làm bài văn lập luận chứng minh. 
 Cho đề văn: Nhân dân ta thường nói: “ Có chí thì nên”. 
 Hãy chứng minh tính đúng đắn của câu tục ngữ đó. 
 Bước 1: Tìm hiểu đề và tìm ý. 
 - Xác định yêu cầu chung của đề. 
 - Giải thích nghĩa của câu tục ngữ. 
 - Các cách lập luận chứng minh. 
 Đề nêu ra vấn đề gì và yêu cầu chúng ta làm gì? 
 Câu tục ngữ khẳng định điều gì? Chí có nghĩa là gì? 
 Muốn chứng minh thì chúng ta có mấy cách lập luận? 
GHI BÀI 
 Bước 2: Lập dàn bài. 
GHI BÀI CHỮ MÀU 
b. Thân bài: 
 - Xét về lí: 
 + Chí là điều rất cần thiết để con người vượt qua mọi trở ngại. 
 + Không có chí thì không làm được gì. 
 - Xét về thực tế: 
 + Những người có chí đều thành công ( nêu dẫn chứng). 
 + Chí giúp người ta vượt qua những khó khăn tưởngchừng không thể vượt qua được ( nêu dẫn chứng). 
Nêu lí lẽ và dẫn chứng chứng tỏ luận điểm là đúng đắn. 
GHI BÀI CHỮ MÀU 
c. Kết bài: Mọi người nên tu dưỡng ý chí, bắt đầu từ những việc nhỏ, để khi ra đời làm được việc lớn. 
Nêu ý nghĩa của luận điểm đã được chứng minh. 
GHI BÀI CHỮ MÀU 
Bước 3: Viết bài. 
 Viết từng đoạn, từ Mở bài cho đến Kết bài. 
 a. Mở bài: Có thể chọn trong các cách mở bài sau: 
1. Hoài bão, ý chí, nghị lực là điều không thể thiếu đối với những ai muốn thành đạt. Câu tục ngữ của dân gian Có chí thì nên đã nêu bật tầm quan trọng đó. 
GHI BÀI CHỮ MÀU ĐỎ 
2/ Sống tức là khắc phục khó khăn. Không có ý chí, niềm tin, nghị lưc để khắc phục mọi trở ngại trên đường đời thì không thể thành đạt được. Do đó, từ xưa nhân dân đã dạy: “ Có chí thì nên”. 
3/ Ở đời mấy ai mà không mong muốn được thành đạt về sự nghiệp? Nhưng không phải ai cũng có đủ niềm tin, nghị lực để tiếp tục sự nghiệp cho đến thành công. Bởi thế cho nên từ xưa nhân dân ta đã dạy : Có chí thì nên. 
Suy từ cái chung đến cái riêng. 
Suy từ tâm lí con người. 
Bài tập áp dụng: Viết phần Mở bài cho đề sau: (Thời gian 3 phút) 
 Nhân dân ta thường khuyên nhau: Có công mài sắt, có ngày nên kim. Em hãy chứng minh lời khuyên trên. 
Một số Mở bài tham khảo: 
 1. Con đường đi đến thành công thường quanh co khúc khuỷu và lắm chông gai. Để động viên con cháu có sự kiên trì, phấn đấu để đạt được thành công trong cuộc sống, ông cha ta có câu tục ngữ: Có công mài sắt, có ngày nên kim. 
 2. Cuộc sống vốn không như ta mong muốn. Nó rất chông gai và đầy thử thách. Nếu không có sự kiên trì thì sẽ không đạt được được thành công trong cuộc sống. Do đó, từ xưa nhân dân ta có câu: Có công mài sắt, có ngày nên kim. 
 3.Trong cuộc sống, tất nhiên ai cũng muốn thành công. Nhưng không phải ai cũng có thể có đủ nghị lực và sự kiên trì để tiếp tục sự nghiệp cho đến khi thành công. Bởi thế nhân dân ta đã dạy: Có công mài sắt, có ngày nên kim. 
b. Thân bài: 
 - Trước hết phải có từ ngữ chuyển đoạn, tiếp nối phần Mở bài: Thật vậy  hoặc đúng như vậy  
 - Viết đoạn phân tích lí lẽ. 
 - Viết đoạn nêu các dẫn chứng tiêu biểu về những người nổi tiếng, vì ai cũng biết họ nên dễ có sức thuyết phục. 
c. Kết bài: 
 - Sử dụng từ ngữ chuyển đoạn: Tóm lại , hoặc nhắc lại ý trong phần Mở bài : “ Câu tục ngữ đã cho ta bài học”. 
 - Chú ý: Kết bài phải hô ứng với Mở bài. 
* Kết bài phải hô ứng với Mở bài: 
 Mỗi người chúng ta nên tu dưỡng ý chí, hoài bão, nghị lực để làm được những gì ta mong muốn. 
 Mỗi người chỉ sống có một lần, chỉ có một thời tuổi trẻ, nếu không có ý chí, hoài bão, nghị lực để làm một công việc xứng đáng, chẳng phải là đáng tiếc lắm hay sao?. 
 Cho nên có hoài bão tốt đẹp là rất đáng quý, nhưng đáng quý hơn nữa là nghị lực và niềm tin, nó đảm bảo cho sự thành công của con người. 
Kết bài 
Mở bài 
Đi thẳng vào vấn đề 
Suy từ cái chung ra cái riêng 
Suy từ tâm lí con người 
 Bước 4: Đọc lại và sửa chữa. 
* KẾT LUẬN: 
 (GHI NHỚ /SGK-50). 
GHI BÀI 
 Muốn làm bài văn lập luận chứng minh thì phải thực hiện 4 bước: 
- Đọc lại và sửa chữa 
- Tìm hiểu đề, tìm ý 
- Lập dàn bài 
- Viết bài 
 Dàn bài: 
- Mở bài : 
- Thân bài : 
- Kết bài : 
Nêu luận điểm cần chứng minh 
Nêu lí lẽ và dẫn chứng để chứng tỏ luận điểm là đúng đắn 
Nêu ý nghĩa của luận điểm cần chứng minh 
 Giữa các phần và các đoạn văn cần có phương tiện liên kết. 
CÁC 
BƯỚC 
 LÀM BÀI 
VĂN 
LẬP 
 LUẬN 
CHỨNG 
 MINH 
1.Tìm hiểu đề, tìm ý 
Tìm hiểu đề 
Phương pháp 
 lập 
luận 
Tìm ý 
2.Lập dàn bài 
Mở bài 
Thân bài 
Kết bài 
3.Viết bài 
4.Đọc lại và sửa chữa 
Hướng dẫn học sinh học ở nhà 
 + Ôn lại các b ư ớc làm bài văn Chứng minh. 
 + Cho đề: Hãy chứng minh tính đúng đắn của câu tục ngữ: Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng. 
 Em hãy lập dàn ý cho đề trên. 
 + Đọc tr ư ớc bài: Luyện Tập Lập Luận Chứng Minh. 
GHI BÀI 
Chúc các em học tốt!