Bài giảng Ngữ văn Lớp 7 - Văn bản: Mùa xuân nho nhỏ

 Mùa xuân nho nhỏ KHỞI ĐỘNG
Mùa xuân trong cảm 
 nhận của em có gì 
 đáng nhớ ?
 2 Trong tiếng cuốc kêu xuân đã muộn
Ðầy sân mưa bụi nở hoa xoan.
 Xuân đương tới nghĩa là xuân đương qua,
 Xuân còn non, nghĩa là xuân sẽ già
Cỏ non xanh rợn chân trời 
 Mà xuân hết nghĩa là tôi cũng mất
Cành lê trắng điểm một vài bông hoa
 Lòng tôi rộng, nhưng lượng trời cứ chật,
 Hỡi xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi Văn bản : Mùa xuân nho nhỏ
I – Đọc, tìm hiểu chung Mọc giữa dòng sông xanh
 Một bông hoa tím biếc
1. Đọc , tìm hiểu chú thích Ơi con chim chiền chiện
 Hót chi mà vang trời
a. Đọc Từng giọt long lanh rơi
-b,TừPhần khó đầu miêu tả mùa xuân của thiên nhiên đất trời nên đọc Tôi đưa tay tôi hứng.
 Mùa xuân người cầm súng
với- Chiền giọng chiện nhẹ nhàng,: còn có say tên mê, là sơn nhịp ca, thơ một khoan loài chimthai, thong thả Lộc giắt đầy quanh lưng
 Mùa xuân người ra đồng
-nhỏPhần hơn nói chim về mùa sẻ, thườngxuân đất ở nướcruộng, nên bãi đọc quang với đãng,tốc độ nhanh hơn Lộc trải dài nương mạ
 Tất cả như hối hả
đểkhi làm hót nổi thường bật cái bay xốn vút xang, lên cao. hối hả của đất nước vào xuân Tất cả như xôn xao
-- PhầnNam nóiai, Nam về ước bình: nguyện hai điệu của canhà Huế thơ nổi nên tiếng. đọc với giọng thiết 
 Ðất nước bốn nghìn năm
thaĐiệu; khi Nam đọc ai phần giai nàyđiệu nên buồn nhấn thương, mạnh ai vào oán những còn hình ảnh: con Vất vả và gian lao
 Ðất nước như vì sao
chimđiệu Namhót, mộtbình cành thì du hoa, dương, một nốtman trầm mác xao buồn. xuyến,... Cứ đi lên phía trước.
- TrongPhách văntiền :bản phách này là các nhạc em khí sử dụngdân tộc, chiến thường lược làmhình bằng dung đoạn để Ta làm con chim hót
 Ta làm một cành hoa
trecó thểcứng, vẽ dùngnên trong để gõ tâm nhịp trí cho mình lời bức ca, tranhđàn tranh, về mùa đàn xuân tam củathập đất Ta nhập vào hoà ca
lục....trời từ Phách những tiền màu là sắc phách , âm có thanh đỉnh được thêm tác cọc giả tiền miêu đồng. tả và chiến Một nốt trầm xao xuyến.
 Một mùa xuân nho nhỏ
lược liên tưởng để cảm nhận về khát vọng của nhà thơ qua Lặng lẽ dâng cho đời
 Dù là tuổi hai mươi
những hình ảnh : con chim, cành hoa , nốt trầm , mùa xuân nho Dù là khi tóc bạc.
nhỏ ,..
 Mùa xuân ta xin hát
 Câu Nam ai, Nam bình
 Nước non ngàn dặm mình
 Nước non ngàn dặm tình
 Nhịp phách tiền đất Huế... Văn bản : Mùa xuân nho nhỏ Phiếu học tập số 1 
I – Đọc, tìm hiểu chung Nêu hiểu biết của em về cuộc đời, sự nghiệp văn 
 1. Đọc , tìm hiểu chú thích học của tác giả Thanh Hải
 2. Tìm hiểu chung Tên thật: Phạm Bá Ngoãn 
 a. Tác giả Năm sinh, năm mất: 1930 -1980 
 Phiếu học tập số 1 
 Quê quán: Quê ở Thừa Thiên – Huế 
 Nội dung: Trong thời kì đất nước còn bị chia cắt, 
 ôngNêu đã hiểuviết nhiều biết củabài thơem thể về hiệncuộc tình đời, yêu sự quê 
 hương,nghiệp khát văn vọng học thống của tácnhất giả đất Thanhnước 
 PhongHải cách nghệ thuật: Thơ ông được yêu mến 
 rộngTên rãi khai một sinh:phần quan trọng nhờ giọng điệu mộc 
 mạc,Năm chân sinh, thành năm và hìnhmất: thức giản dị, giàu tính dân 
 tộcQuê. quán: 
 SựNội nghiệp dung: văn học:
 Sáng tác của Thanh Hải được tập hợp trong các tập 
 Phong cách nghệ thuật: 
 thơ: Những đồng chí trung kiên (1962)
 Sự nghiệp văn học:
 Huế mùa xuân (tập 1 – 1970, tập 2 – 1975)
 Dấu võng Trường Sơn (1977)
 Mưa xuân đất này (1982) Văn bản : Mùa xuân nho nhỏ Phiếu học tập số 2
I – Đọc, tìm hiểu chung Nêu hiểu biết chung của em về tác phẩm “ Mùa xuân nho nhỏ ”
 1. Đọc , tìm hiểu chú Xuất xứ: Nguyễn Đức Nam (Chủ biên), Thơ Việt Nam 1945 – 1985, ONLINE NXB 
 thích Giáo dục, 1987, tr. 317 — 318 
 2. Tìm hiểu chung Thể thơ: 5 chữ Nhịp thơ:Phiếu2/3; 3/2học. tập Nhịp số 2 linh hoạt: 1/4 
 a. Tác giả Phương thức biểu đạt chínhNêu: Biểu hiểu cảmbiết chung của em về tác phẩm “ Mùa xuân 
 b. Tác phẩm
 Mạch cảm xúc:Bài thơ bắt nhođầu nhỏtừ những ” cảm xúc hồn nhiên, trong trẻo trước vẻ đẹp và 
 Mọc giữa dòng sông xanh
 / sức sống của mùa xuân thiên- Xuất nhiên xứ:, từ đó mở rộng cảm nghĩ về mùa xuân đất nước. 
 Một bông hoa tím biếc
 - Thể thơ:
 Ơi / con chim chiền chiện Từ mùa xuân lớn của thiên nhiên đất nước mà liên tưởng tới mùa xuân của cuộc đời -
 Hót chi mà vang trời một mùa xuân nho nhỏ góp Nvàohịp mùa thơ: xuân lớn. Bài thơ kết thúc bằng sự trở về với cảm 
 Từng giọt long lanh rơi xúc thiết tha, tự hào về quêNhịp hương linh, đấthoạt nước: qua điệu dân ca xứ Huế. 
 Tôi đưa tay tôi hứng. Bố cục Phần 1: Khổ đầu: Cảm- Phương xúc trước thứcmùa biểu xuân đạt chính:thiên nhiên đất trời. 
 - Mạch cảm xúc: 
 Phần 2: Khổ 2,3: Cảm xúc về mùa xuân đất nước, con người. 
 Ðất nước /bốn nghìn năm - Bố cục:
 Phần 3: Khổ 4,5: Suy nghĩ và ước nguyện của nhà thơ.
 Vất vả / và gian lao - Hoàn cảnh sáng tác:
 Ðất nước /như vì sao Phần 4: Khổ cuối: Lời ca ngợi quê hương đất nước qua điệu ca Huế 
 Cứ đi lên / phía trước. Hoàn cảnh sáng tác:
 -Bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” được tác giả sáng tác tháng 11 năm 1980 khi nằm trên 
 giường bệnh, một tháng trước khi qua đời (18/12/1980)
 -Trong hoàn cảnh đất nước đã thống nhất, đang xây dựng cuộc sống mới nhưng còn vô 
 vàn khó khăn, gian khổ, thử thách,... Văn bản : Mùa xuân nho nhỏ
I – Đọc, tìm hiểu chung Phiếu học tập số 3
II – Khám phá văn bản 1.Câu Cảm 1: xúc trước mùa xuân thiên nhiên, đất trời
1. Cảm xúc trước mùa xuân thiên a) Bức tranh“Mọc thiên giữa nhiên dòng mùa sông xuân xanh 
nhiên đất trời Câu 1: TrongMột khổ bôngthơ đầu, hoa nhà tím thơbiếc miêu tả mùa xuân qua 
a. Bức tranh thiên nhiên mùa xuân những hình ảnhƠi, ,con màu chim sắc, chiềnâm thanh chiện nào? Những hình ảnh, màu 
 sắc , âm thanhHót đó chi gợi mà cho vang em cảmtrời nhận gì về mùa xuân. 
 Từng giọt“Mọc long lanhgiữa rơidòng sông xanh
 Tôi đưa tayMột tôi bônghứng” hoa tím biếc
 a. Trong khổ thơ đầu,Ơi nhà con thơ chim miêu chiền tả mùachiện xuân qua những 
 hình ảnh , âm thanh , màuHót sắcchi :mà vang trời
 - Hình ảnh : Dòng sông.Từng giọt long Con lanh chim rơi chiền chiện 
 Bông hoa. Giọt long lanh 
 Tôi đưa tay tôi hứng”
 - Sắc màu : Xanh Tím biếc Long lanh
 Hình- Âm ảnh,thanh: màu Tiếng sắc ,hót âm thanh :
 b. Cảm nhận về mùa xuân 
 ........................................- Mùa xuân đẹp, thơ mộng , trong sáng , thanh bình ; bầu trời 
 Cảmcao rộng nhận , khoáng về mùa đạt xuân: 
 - Mùa xuân vui,náo nức, rộn ràng, rộn rã âm thanh tiếng chim 
 chiền chiện hót vang trời 
 - Mùa xuân rạo rực, tràn đầy sức sống Văn bản : Mùa xuân nho nhỏ
 I – Đọc, tìm hiểu chung Biện pháp nghệ thuật trong câu thơ. Tác dụng
 II – Khám phá văn bản “Ơi , con chim chiền chiện 
 1. Cảm xúc trước mùa xuân thiên Hót chi mà vang trời ”
 nhiên đất trời 
 a. Bức tranh thiên nhiên mùa xuân - Biện pháp nghệ thuật : nhân hoá 
b. Cảm xúc trước mùa xuân thiên - Từ ngữ nhân hoá : Ơi
 - Kiểu nhân hoá : trò chuyện , xưng hô với vật như 
nhiên , đất trời TácNếu dụng hiểu của “ giọt nghệ long thuật lanh ẩn ” dụ là chuyểngiọt âm đổithanh cảm 
 đối với người 
 - Táctiếng dụng chim, : sự gần tác gũigiảgiác ,đã gắn sửlà bógì?dụng ,chan thủ hoà pháp , yêu nghệ 
 thuật nào ?
 thiên- Tác nhiên dụng : diễn tả cảm xúc của tác giả
 +-Từ ẨnVui “giọt dụsướng chuyển ” trong , lạc đổi quanđoạn cảm ,thơ yêu giác có đời :những cảm nhận cách âm hiểu nào 
 +thanh Niềm bằng say sưathị giác , ngây , xúc ngất ?giác trước vẻ đẹp của thiên 
 nhiên , đất trời lúc vào xuân
 - Giọt long lanh : Giọt mưa xuân
 Nét cảm xúc nào được bộcGiọt lộ sương qua động tác “ đưa 
 tay hứng ” của Giọtnhân âm vật thanh trữ tình tiếng chim
 + Trân trọng , trân quý , nâng niu vẻ đẹp của thiên 
 nhiên ,đất trời Văn bản : Mùa xuân nho nhỏ
I – Đọc, tìm hiểu chung Chia sẻ cảm xúc, suy nghĩ 
 của em về mùa xuân , 
II – Khám phá văn bản thiên nhiên xứ Huế
1. Cảm xúc trước mùa xuân thiên nhiên, 
đất trời 
 a. Bức tranh thiên nhiên mùa xuân
- Mùa xuân đẹp, thơ mộng , trong sáng , thanh 
bình ; bầu trời cao rộng , khoáng đạt 
- Mùa xuân vui,náo nức, rộn ràng, rộn rã âm 
thanh tiếng chim chiền chiện hót vang trời 
- Mùa xuân rạo rực, tràn đầy sức sống 
b. Cảm xúc trước mùa xuân thiên nhiên , 
đất trời 
- Sự gần gũi , gắn bó ,chan hoà , yêu thiên nhiên 
+ Vui sướng , lạc quan , yêu đời
+ Niềm say sưa , ngây ngất trước vẻ đẹp của 
thiên nhiên , đất trời lúc vào xuân
+ Trân trọng , trân quý , nâng niu vẻ đẹp của 
thiên nhiên ,đất trời Văn bản : Mùa xuân nho nhỏ
 I – Đọc, tìm hiểu chung Phiếu học tập số 5 Phiếu học tập số 5
 Hai hình ảnh giàu ý nghĩa biểu tượng là người cầm súng và người ra đồng. 
II – Khám phá văn bản - Hình -ảnhKhi “người nói cầm đến súng” mùalà biểu tượngxuân của đất người nước chiến sĩ ,nơi con tiền tuyếnngười còn hình, tác ảnh 
 “ngườigiả ra đồng” đã gợihướng nhắc đến ngòi những ngườibút nôngcủa dân mình lao động tới ở hậunhững phương. aiĐó ?cũng là hai 
1. Cảm xúc trước mùa xuân thiên hình ảnh biểu tượng cho hai nhiệm vụ chiến lược quan trọng nhất của đất nước ta ở thời điểm 
 bài thơ- raHình đời: chiến ảnh đấu vàngười sản xuất, cầm bảo vệ súng và xây dựnglà biểu Tổ quốc tượng của ai ?
nhiên, đất trời - Lộc của “người ra đồng”: nói về những người lao động, những người ươm mầm cho sự sống, 
 ươm mầm- Hình non trên ảnh những người cách đồng ra quêđồng hương gợi. Từ “lộc”nhắc cho đến ta liên ai tưởng ? tới những cánh 
2.Cảm xúc trước mùa xuân đất nước , đồng mênh- Vì mông sao với trong những chồinhiều non nhú hình lên xanh ảnh biếc có từ nhữngthể chọnhạt thóc giốngđể diễn mùa xuân tả . Từ 
 “lộc” còn mang sức sống, sức mạnh của con người. Có thể nói chính con người tạo nên sức sống 
con người mùa xuâncảm thiên xúc nhiên về đất nướcmùa. xuân , nhà thơ lại ưu tiên chọn 
 - “Mùa xuân người cầm súng. Lộc giắt đầy trên lưng”: liên tưởng đến những người chiến sĩ, 
 a.Cảm xúc về con người những ngườingười cầm cầm súng khisúng ra trận, và trên người vai trên lưngra đồngcó cành ?lá ngụy trang. Những cành lá ấy 
 mang lộc- Từbiếc, “lộc”chồi non, trong mang theo bài cả mùathơ xuân mang của thiên những nhiên, câynét cỏ .nghĩa Từ “lộc” làm cho 
 người ta thấy tràn ngập niềm tin, hy vọng đã tiếp thêm sức mạnh ý chí để họ vươn xa ra, bảo vệ 
 đất nướcnào. ?
 => Con người chính là nhân tố quyết định tạo ra, thúc đẩy sự phát triển của xã hội, đất nước. 
 Hình ảnh- Hình “lộc” xuân ảnh tràn “lộc”theo người gắn ra đồng liền là đẹp với ý thơ người với cuộc sốngcầm lao súng,động và chiến đấu. 
 Xây dựngngười và bảo ravệ, làđồng hai nhiệm gợi vụ khôngcho thểem tách suy rời, họ nghĩ đem mùa gì xuân ? mọi nơi trên đất 
 nước
 Điệp ngữ- Ngôn “tất cả”, cácngữ từ láy trong biểu cảm hai “hối câu hả”, “xôn thơ xao”, có nhịp gì thơđặc nhanh sắc. => nhà Tác thơ đã khái 
 quát được cả một thời đại của dân tộc. “Hối hả” diễn tả nhịp điệu khẩn trương, tất bật của những 
 con ngườidụng Việt Nam trong giai đoạn mới, thời đại mới, trong công cuộc xây dựng xã hội chủ 
 nghĩa. Còn “xôn xao” lại bộc lộ tâm “Tấttrạng náo cả nức như rộn ràng.Ý hối thơ hả khẳng định một điều: không 
 chỉ cá nhân nào vội vã mà cả đất nước đang hối hả, khẩn trương sản xuất và chiến đấu. Tất cả 
 đều náo nức, rộn ràng trong mùa xuânTất tươi đẹpcả của như thiên xôn nhiên, xao”của đất nước. Thanh Hải đã rất 
 lạc quan,( sayĐiệp mê vàtừ, tin yêu điệp khi viết cấu nên trúcnhững vần, từ thơ láy này. )