Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Bài 22: Cách làm bài văn nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí

Cách làm bài văn nghị luận 
về một vấn đề 
tư tưởng, đạo lí 
KIỂM TRA BÀI CŨ 
 - Nghị luận về tư tưởng, đạo lý 
và nghị luận về hiện tượng xã hội 
có gì giống nhau và khác nhau? 
 Bài 22 : CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN 
 VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG, ĐẠO LÍ 
I. Đề bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí 
1. Giới thiệu một số đề : SGK/ 51, 52 
Bài 22 : CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ 
TƯ TƯỞNG, ĐẠO LÍ 
Đề 1 : Suy nghĩ từ truyện ngụ ngôn “Đẽo cày giữa đường”. 
Đề 2 : Đạo lí “Uống nước nhớ nguồn”. 
Đề 3 : Bàn về tranh giành và nhường nhịn. 
Đề 4 : Đức tính khiêm nhường. 
Đề 5 : Có chí thì nên. 
Đề 6 : Đức tính trung thực. 
Đề 7 : Tinh thần tự học. 
Đề 8 : Hút thuốc lá có hại. 
Đề 9 : Lòng biết ơn thầy, cô giáo. 
Đề 10 : Suy nghĩ từ câu ca dao: “Công cha như núi Thái Sơn 
 Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra”. 
 Bài 22 : CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN 
 VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG, ĐẠO LÍ 
I. Đề bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí 
1. Giới thiệu một số đề : SGK/ 51, 52 
Có 2 dạng đề: 
+ Đề mở: không có từ ngữ mệnh lệnh 
+ Đề mệnh lệnh: thường có các từ suy nghĩ, bàn về, 
 giải thích, chứng minh 
Bài 22 : CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ 
TƯ TƯỞNG, ĐẠO LÍ 
Giới thiệu một số đề tương tự: 
- Đạo lí tôn sư trọng đạo. 
 Bàn về việc học đối phó. 
- Suy nghĩ về câu: “Lá lành đùm lá rách”. 
 Bài 22 : CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN 
 VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG, ĐẠO LÍ 
I. Đề bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí 
1. Giới thiệu một số đề : SGK/ 51, 52 
Có 2 dạng đề: 
+ Đề mở: không có từ ngữ mệnh lệnh 
+ Đề mệnh lệnh: thường có các từ suy nghĩ, bàn về, giải 
 giải thích, chứng minh 
2. Một số đề tương tự : 
II. Cách làm bài nghị luận một vấn đề tư tưởng, đạo lí 
 Bài 22 : CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN 
 VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG, ĐẠO LÍ 
I. Đề bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí 
1. Giới thiệu một số đề : SGK/ 51, 52 
Có 2 dạng đề : 
+ Đề mở: không có từ ngữ mệnh lệnh 
+ Đề mệnh lệnh: thường có các từ suy nghĩ, bàn về, giải 
 giải thích, chứng minh 
2. Một số đề tương tự : 
II. Cách làm bài nghị luận một vấn đề tư tưởng, đạo lí 
Đề bài : Suy nghĩ về đạo lí: “Uống nước nhớ nguồn”. 
1. Tìm hiểu đề : 
- G ạch từ ngữ quan trọng 
- Xác định thể lọai, nội dung và yêu cầu đề bài 
 Bài 22 : CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN 
 VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG, ĐẠO LÍ 
1. Tìm hiểu đề : 
- Xác định nội dung và tính chất của đề bài yêu cầu. 
2. Tìm ý : 
 Dựa vào nội dung của đề đặt câu hỏi và trả lời để tìm luận điểm, 
 - Sắp xếp các luận điểm, trình tự, mạch lạc. 
luận cứ cho bài văn. 
- G ạch từ ngữ quan trọng 
- Xác định thể lọai, nội dung và yêu cầu đề bài 
3. Lập dàn bài : 
 Bài 22 : CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN 
 VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG, ĐẠO LÍ 
Đề bài : Suy nghĩ về đạo lí: “Uống nước nhớ nguồn”. 
1. Tìm hiểu đề : 
2. Tìm ý : 
3. Lập dàn bài : 
 a. Mở bài : Giới thiệu vấn đề 
 Có 2 cách cơ bản 
 + Cách 1: Từ chung đến riêng 
 + Cách 2: Từ thực tế đến đạo lí 
b. Thân bài : 
Bước 1: Giải thích vấn đề 
Bước 2: Đáng giá nội dung của vấn đề 
Bước 3: Khẳng định vấn đề đúng 
Bước 4: Phê phán những hiện tượng sai trái 
Bước 5: Bài học nhận thức, hành động 
c. Kết bài : 
Kết luận, khẳng định lại vấn đề 
4. Viết bài : diễn đạt các ý thành lời văn 
Lưu ý : Khi viết bài 
Giữa các phần mở bài, thân bài, kết bài cần liên kết 
 chặt chẽ 
- Trình bày vấn đề bằng cách nhì riêng 
Vận dụng phương pháp lập luận: chứng minh, 
 giải thích,. 
c. 
 Bài 22 : CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN 
 VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG, ĐẠO LÍ 
Đề bài : Suy nghĩ về đạo lí: “Uống nước nhớ nguồn”. 
1. Tìm hiểu đề : 
2. Tìm ý : 
3. Lập dàn bài : 
 a. Mở bài : Giới thiệu vấn đề 
 Có 2 cách cơ bản 
 + Cách 1: Từ chung đến riêng 
 + Cách 2: Từ thực tế đến đạo lí 
b. Thân bài : 
Bước 1: Giải thích vấn đề 
Bước 2: Đáng giá nội dung của vấn đề 
Bước 3: Khẳng định vấn đề đúng 
Bước 4: Phê phán những hiện tượng sai trái 
Bước 5: Bài học nhận thức, hành động 
c. Kết bài : 
Kết luận, khẳng định lại vấn đề 
4. Viết bài 
5. Đọc lại bài viết và sửa chữa 
 Bài 22 : CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN 
 VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG, ĐẠO LÍ 
Lưu ý : Đọc và sửa chữa 
- Chú ý lỗi chính tả, dùng từ, đặt câu 
- Kiểm tra lại vấn đề đã được làm sáng tỏ chưa 
c. 
 Bài 22 : CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN 
 VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG, ĐẠO LÍ 
Đề bài : Suy nghĩ về đạo lí: “Uống nước nhớ nguồn”. 
1. Tìm hiểu đề : 
2. Tìm ý : 
3. Lập dàn bài : 
 a. Mở bài : Giới thiệu vấn đề 
 Có 2 cách cơ bản 
 + Cách 1: Từ chung đến riêng 
 + Cách 2: Từ thực tế đến đạo lí 
b. Thân bài : 
Bước 1: Giải thích nghĩa đen, nghĩa bóng 
Bước 2: Đáng giá nội dung của vấn đề 
Bước 3: Khẳng định vấn đề đúng 
Bước 4: Phê phán những hiện tượng sai trái 
Bước 5: Bài học nhận thức, hành động 
c. Kết bài : 
Kết luận, tổng kết lại vấn đề 
4. Viết bài 
5. Đọc lại bài viết và sửa chữa 
Cách làm bài văn về một vấn đề tư tưởng đạo lí 
Đề bài 
Cách làm 
Các đề bài đều nêu lên một vấn đề về tư tưởng đạo lí 
Nội dung 
Phân loại 
Đề có mệnh lệnh 
Đề mở 
Tìm hiểu đề, tìm ý 
Thể loại 
Nội dung 
Giới hạn 
Lập dàn ý 
Mở bài 
Thân bài 
Kết bài 
Viết bài 
Đọc và sửa chữa 
 Bài 22 : CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN 
 VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG, ĐẠO LÍ 
I. Đề bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí 
II. Cách làm bài nghị luận một vấn đề tư tưởng, đạo lí 
III. Ghi nhớ : 
Lập dàn bài: Tinh thần tự học 
IV. Luyện tập : 
SGK/ 54 
MỞ BÀI: 
Giới thiệu khái quát tinh thần tự học 
Chuyển ý 
II. THÂN BÀI: 
1/ Gỉai thích: 
- Học là gì? 
Tự học? 
Tinh thần tự học? 
GỢI Ý 
2/ Bàn luận: 
- Tại sao phải có tinh thần tự học (nêu vai trò của tinh thần tự học)? 
Làm gì để phát huy tinh thần tự học? 
3/ Mở rộng: 
Phê phán những người không có tinh thần tự học. 
4/ Phương hướng, hành động: 
III. KẾT BÀI: 
Khẳng định lại vấn đề 
Bài học bản thân 
Lời khuyên 
 Bài 22 : CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN 
 VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG, ĐẠO LÍ 
 CỦNG CỐ 
- Có mấy bước khi ta tiến hành nghị luận 
 một văn bản về tư tưởng, đạo lí? 
- Cần tuân thủ điều gì về nội dung và hình thức? 
 Bài 22 : CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN 
 VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG, ĐẠO LÍ 
 Dặn dò: 
- Hoàn thành đề 7 SGK/54 
Soạn bài:Nghị luận về tác phẩm truyện 
 (đoạn trích)