Bài giảng Sinh học - Bài 12: Cơ chế xác định giới tính

BÀI 12: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNHI. Nhiễm sắc thể giới tính:Trong tế bào lưỡng bội:+ Chứa các cặp NST thường tồn tại thành từng cặp tương đồng, giống nhau ở cả hai giới.+ 1 cặp NST giới tính khác nhau giữa 2 giới: Quan sát hình vẽ sau: Thảo luận nhóm: (3’)? Nhận xét sự giống và khác nhau giữa bộ NST của Ruồi giấm đực và ruồi giấm cái? giữa bộ NST của Người nam và người nữ?Bộ NST của ngườiNữNam+ Giống: ở số lượng, hình dạng của NST thường.+ Khác: 1 cặp NST giới tính (XX và XY)? NST giới tính có ở tế bào nào? Số lượng bao nhiêu cặp?NST giới tính có ở tế bào lưỡng bội với số lượng là 1 cặp.BÀI 12: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNHI. Nhiễm sắc thể giới tính:Trong tế bào lưỡng bội:+ Chứa các cặp NST thường tồn tại thành từng cặp tương đồng, giống nhau ở cả hai giới.+ 1 cặp NST giới tính khác nhau giữa 2 giới : Tương đồng: XX  Không tương đồng: XY, XO.- NST giới tính mang gen qui định các tính trạng liên quan và không liên quan đến giới tính.? Hãy mô tả hình dạng cặp NST giới tính ở người? Nữ gồm hai chiếc hình que giống hệt nhau(XX). Nam gồm hai chiếc khác nhau, 1 chiếc hình que, 1 chiếc hình hạt (XY).NST giới tính có chức năng gì?NST giới tính mang gen qui định các tính trạng liên quan và không liên quan đến giới tính.BÀI 12: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNHI. Nhiễm sắc thể giới tính:Trong tế bào lưỡng bội:+ Chứa các cặp NST thường tồn tại thành từng cặp tương đồng, giống nhau ở cả hai giới.+ 1 cặp NST giới tính khác nhau giữa 2 giới :* Tương đồng: XX* Không tương đồng: XY, XO.- NST giới tính mang gen qui định các tính trạng liên quan và không liên quan đến giới tính.II. Cơ chế NST xác định giới tính:44A + XY44A + XXG22A +X22A +Y22A +X44A + XY44A + XXPBèmÑPCÔ CHEÁ NST XAÙC ÑÒNH GIÔÙI TÍNH Ở NGƯỜIF144A + XY44A + XXG22A +X22A +Y22A +X44A + XYP44A + XXQuan sát cơ chế và hình vẽ 12.2 SGK -> thaûo luaän nhóm : (5’)- Coù maáy loaïi tröùng vaø tinh truøng ñöôïc taïo ra qua Giảm Phân.- Söï thuï tinh giöõa caùc loaïi tinh truøng mang NST giôùi tính naøo vôùi tröùng ñeå taïo ra hôïp töû phaùt trieån thaønh con trai hay con gaùi?.- Taïi sao tæ leä con trai vaø con gaùi sô sinh laø xaáp xæ 1:1? -Qua giaûm phaân, nam taïo ra hai loaïi tinh truøng laø 22A+X vaø 22A+Y, nöõ taïo ra 1 loaïi tröùng laø 22A+X- Trong thuï tinh,söï keát hôïp giöõa tinh truøng 22A+X vaø tröùng 22A+X seõ taïo ra con gaùi. Coøn thuï tinh giöõa tinh truøng 22+Y vôùi tröùng 22A+X seõ taïo ra con trai-Tæ leä trai:gaùi sô sinh xaáp xæ 1:1 laø do tæ leä 2 loaïi tinh truøng laø ngang nhau, tham gia vaøo quaù trình thuï tinh vôùi xaùc suaát ngang nhau.PF1Tæ leä trai gaùi xaáp xæ 1:1 trong caùc tröôøng hôïp:Soá löôïng nghieân cöùu phaûi ñuû lôùnKhoâng bò aûnh höôûng bởi thieân tai dòch beänhTröùng vaø tinh truøng thuï tinh hoaøn toaøn ngaãu nhieân GiôùiLöùa tuoåiNamNöõBaøo thai114100Loït loøng10510010 tuoåi101100Giaø8593BÀI 12: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNHI. Nhiễm sắc thể giới tính:Trong tế bào lưỡng bội:+ Chứa các cặp NST thường tồn tại thành từng cặp tương đồng, giống nhau ở cả hai giới.+ 1 cặp NST giới tính khác nhau giữa 2 giới :* Tương đồng: XX* Không tương đồng: XY, XO.- NST giới tính mang gen qui định các tính trạng liên quan và không liên quan đến giới tính.II. Cơ chế NST xác định giới tính:Cơ chế: Sự phân li của cặp NST giới tính trong quá trình phát sinh giao tử và tổ hợp lại trong thụ tinh là cơ chế xác định giới tính.Cơ chế NST xác định giới tính ở người:+ Trong giảm phân: Người nữ (XX) tạo được 1 loại trứng mang NST X; người nam (XY) tạo được 2 loại tinh trùng: 1 loại mang NST X và 1 loại mang NST Y.+ Trong thụ tinh: * Nếu trứng mang NST X kết hợp với tinh trùng Y tạo hợp tử XY phát triển thành con trai.* Nếu trứng mang NST X kết hợp với tinh trùng X tạo hợp tử XX phát triển thành con gái.+ Sơ đồ lai minh họa:P: 	44A+XX (♀)	 x	44A+XY (♂)G:	22A+X	22A+YF1: 44A+XX	44A+XY? Trình bày cơ chế xác định giới tính ở người trên tranh vẽ? Viết sơ đồ lai minh họa?BÀI 12: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNHI. Nhiễm sắc thể giới tính:Trong tế bào lưỡng bội:+ Chứa các cặp NST thường tồn tại thành từng cặp tương đồng, giống nhau ở cả hai giới.+ 1 cặp NST giới tính khác nhau giữa 2 giới :* Tương đồng: XX* Không tương đồng: XY, XO.NST giới tính mang gen qui định các tính trạng liên quan và không liên quan đến giới tính.II. Cơ chế NST xác định giới tính:Cơ chế: Sự phân li của cặp NST giới tính trong quá trình phát sinh giao tử và tổ hợp lại trong thụ tinh là cơ chế xác định giới tính.Cơ chế NST xác định giới tính ở người:+ Trong giảm phân: Người nữ (XX) tạo được 1 loại trứng mang NST X; người nam (XY) tạo được 2 loại tinh trùng: 1 loại mang NST X và 1 loại mang NST Y với số lượng ngang nhau.+ Trong thụ tinh: * Nếu trứng mang NST X kết hợp với tinh trùng mang NST Y tạo hợp tử XY phát triển thành con trai.* Nếu trứng mang NST X kết hợp với tinh trùng mang NST X tạo hợp tử XX phát triển thành con gái.+ Sơ đồ lai minh họa:P: 	44A+XX (♀)	x 44A+XY (♂)G:	22A+X	 22A+YF1: 44A+XX : 44A+XYIII. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự phân hóa giới tính:Quan niệm cho rằng: người mẹ quyết định việc sinh con trai hay con gái là đúng hay sai?Sai, vì việc sinh con trai hay con gái là do sự kết hợp ngẫu nhiên giữa tinh trùng X hay Y với trứng trong thụ tinh để tạo ra hợp tử XX (con gái) hay XY (con trai). BÀI 12: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNHHãy đọc các thông tin sau đây:Duøng Metyl testosteron (hoocmôn sinh duïc) taùc ñoäng vaøo caù vaøng caùi coù theå laøm caù caùi bieán thaønh caù ñöïc.Tröùng ruøa uû ôû nhieät ñoä döôùi 280 C seõ nôû thaønh con ñöïc, treân 320C thì nôû thaønh con caùi.Ghép tinh hoàn gà trống (chứa hooc môn sinh dục đực) vào dưới da gà mái có thể làm gà mái biến đổi thành gà trống: cựa, mào dài; biết gáyBÀI 12: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNHHãy đọc các thông tin sau đây:Khi nhiệt độ trái đất nóng lên, tất cả các cá thể San hô Nhật Bản đều biến đổi thành các cá thể San hô đực.Thầu dầu trồng trong aùnh saùng cường ñoä yeáu thì soá hoa ñöïc giaûm.Chim đực có thể bị chuyển giới tính thành chim mái do ăn phải sâu nhiễm hóa chất (oestrogen) tại các khu vực có rác thải. BÀI 12: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNHHãy đọc các thông tin sau đây:Sử dụng hooc môn sinh dục kết hợp với giải phẩu, anh Thanyarasmi đã chuyển đổi giới tính thành nữ và đoạt vương miện hoa hậu chuyển đổi giới tính Thái Lan 2002.Cũng như Thanyarasmi, nam diễn viên Hàn Quốc Lee Si Yeon đã chuyển đổi thành một cô gái và đã lấy chồng vào năm 2008. BÀI 12: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNHI. Nhiễm sắc thể giới tính:Trong tế bào lưỡng bội:+ Chứa các cặp NST thường tồn tại thành từng cặp tương đồng, giống nhau ở cả hai giới.+ 1 cặp NST giới tính khác nhau giữa 2 giới :* Tương đồng: XX* Không tương đồng: XY, XO.NST giới tính mang gen qui định các tính trạng liên quan và không liên quan đến giới tính.II. Cơ chế NST xác định giới tính:Cơ chế: Sự phân li của cặp NST giới tính trong quá trình phát sinh giao tử và tổ hợp lại trong thụ tinh là cơ chế xác định giới tính.Cơ chế NST xác định giới tính ở người:+ Trong giảm phân: Người nữ (XX) tạo được 1 loại trứng mang NST X; người nam (XY) tạo được 2 loại tinh trùng: 1 loại mang NST X và 1 loại mang NST Y với số lượng ngang nhau.+ Trong thụ tinh: * Nếu trứng mang NST X kết hợp với tinh trùng mang NST Y tạo hợp tử XY phát triển thành con trai.* Nếu trứng mang NST X kết hợp với tinh trùng mang NST X tạo hợp tử XX phát triển thành con gái.+ Sơ đồ lai minh họa:P: 	44A+XX (♀)	x 44A+XY (♂)G:	22A+X	 22A+YF1: 44A+XX : 44A+XYIII. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự phân hóa giới tính:- Các yếu tố ảnh hưởng đến sự phân hóa giới tính:+ Môi trường ngoài: Nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng, hoàn cảnh thụ tinh+ Môi trường trong: Các loại hoocmon sinh dục.- Ý nghĩa: Chủ động điều chỉnh tỉ lệ đực: cái ở vật nuôi và cây trồng phù hợp với mục đích sản xuất.? Hãy cho biết: Những yếu tố nào ảnh hưởng đến sự phân hóa giới tính? Sự hiểu biết về cơ chế xác định giới tính có ý nghĩa gì trong sản xuất?BÀI TẬP CỦNG CỐBài 1- SGK trang 41: Nêu những điểm khác nhau giữa NST thường và NST giới tính?Gợi ý trả lời: NST thườngNST giới tínhSố lượngĐặc điểmChức năngThường tồn tại với số cặp lớn hơn 1 trong tế bào lưỡng bội. Thường tồn tại 1 cặp trong tế bào lưỡng bội. Tồn tại thành từng cặp tương đồng giống nhau ở con đực và con cái.Tồn tại thành cặp tương đồng (XX)hoặc không tương đồng (XY hoặc XO) khác nhau giữa con đực và con cái.Mang gen qui định tính trạng thường của cơ thể.Mang gen qui định tính trạng liên quan hoặc không liên quan đến giới tính.BÀI TẬP CỦNG CỐBài 5- SGK trang 41: Ở những loài mà giới đực là giới dị giao tử thì những trường hợp nào sau đây đảm bảo tỉ lệ đực : cái xấp xỉ là 1:1? a. Số giao tử đực bằng số giao tử cái. b. Hai loại giao tử mang NST X và NST Y có số lượng tương đương. c. Số cá thể đực và số cá thể cái trong loài vốn đã bằng nhau. d. Xác suất thụ tinh của hai loại giao tử đực (mang NST X và NST Y) với giao tử cái tương đương. bdHƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀHỌC THUỘC BÀI CŨ, LÀM CÁC BÀI TẬP 1,2,3,4,5 SÁCH GIÁO KHOA TRANG 41.XEM TRƯỚC NỘI DUNG BÀI MỚI: “DI TRUYỀN LIÊN KẾT”.XEM LẠI QUI LUẬT PHÂN LI ĐỘC LẬP CỦA MENĐEN.