Bài giảng Sinh học - Bài 36: Quần thể sinh vật và mối quan hệ giữa các cá thể trong quần thể

Thế nào là giới hạn sinh thái? Lấy ví dụ về giới hạn sinh thái của sinh vật?KIỂM TRA BÀI CŨ0oC40oC30oC20oCNhiệt độKhoảng thuận lợiGiới hạn sinh tháiKhoảngchốngchịuKhoảngchốngchịuMức độ thuận lợiSơ đồ mô tả giới hạn sinh thái của cây trồng nhiệt đớivới nhân tố sinh thái nhiệt độĐáp ánTiết 39QUẦN THỂ SINH VẬT VÀ MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂBÀI 36I. QUẦN THỂ SINH VẬT VÀ QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH QUẦN THỂ KHÁI NIỆM QUẦN THỂQuan sát các hình ảnh sau kết hợp SGK, hãy cho biết thế nào là quần thể?I - Quần thể sinh vật và quá trình hình thành quần thểI. QUẦN THỂ SINH VẬT VÀ QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH QUẦN THỂ KHÁI NIỆM QUẦN THỂQuần thểTập hợp các cá thể cùng loàiCùng sống trong khoảng không gian xác định,vào thời gian nhất địnhCó khả năng sinh sản và tạo ra những thế hệ mớia. Khái niệmI. QUẦN THỂ SINH VẬT VÀ QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH QUẦN THỂ Quan sát hình ảnh và cho biết tập hợp nào là quần thể?Giải thích?Gà trong lồng và cá trong chậu đều không phải là quần thểI. QUẦN THỂ SINH VẬT VÀ QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH QUẦN THỂ KHÁI NIỆM QUẦN THỂQuần thể có một lịch sử hình thành và có mối quan hệ tương hỗ giữa các cá thể với nhau và với môi trường.I. QUẦN THỂ SINH VẬT VÀ QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH QUẦN THỂ KHÁI NIỆM QUẦN THỂa. Khái niệmQuần thểTập hợp các cá thể cùng loàiCùng sống trong khoảng không gian xác định,vào thời gian nhất địnhCó khả năng sinh sản và tạo ra những thế hệ mớiHãy lấy một vài ví dụ về quần thể sinh vật?b. Ví dụ+ Quần thể cây tre gai+ Quần thể voi rừng+ Quần thể Ong mật+ Quần thể Kiến+ Quần thể cá heoTham khảo SGK cho biết quá trình hình thành quần thể sinh vật diễn ra như thế nào?I. QUẦN THỂ SINH VẬT VÀ QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH QUẦN THỂ 2. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH QUẦN THỂ Phát tán ra môi trường mớiQuá trình hình thành quần thể sinh vậtHình thành quần thể mớiQuần thể bọ ngựaThích nghiKhông thích nghiI. QUẦN THỂ SINH VẬT VÀ QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH QUẦN THỂ 2. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH QUẦN THỂ MÔI TRƯỜNG BAN ĐẦUMÔI TRƯỜNG MỚII. QUẦN THỂ SINH VẬT VÀ QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH QUẦN THỂ 2. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH QUẦN THỂ phát tánMột số cá thể cùng loài → môi trường sống mới CLTN tác động sinh sản → cá thể thích nghi → quần thể.1. QUAN HỆ HỖ TRỢII. QUAN HỆ GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ Quan sát hình 36.2, 36.3, 36.4, hoàn thành bảng 36 SGKH 36.2H 36.3H 36. 4Rừng Bạch Đàn1. QUAN HỆ HỖ TRỢII. QUAN HỆ GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ Biểu hiện của quan hệ hỗ trợÝ nghĩaNhóm cây bạch đànCác cây thông nhựa rễ liền nhauChó rừng hỗ trợ nhau trong đànBồ nông xếp thành hàng bắt cáH 36.2H 36.3H 36. 4Rừng Bạch Đàn1. QUAN HỆ HỖ TRỢII. QUAN HỆ GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ Biểu hiện của quan hệ hỗ trợÝ nghĩaNhóm cây bạch đànCác cây thông nhựa rễ liền nhauChó rừng hỗ trợ nhau trong đànBồ nông xếp thành hàng bắt cáCác cây dựa vào nhau nên chống được gió bãoHút dưỡng chất tốt hơn, sinh trưởng nhanh, chịu hạn và chịu gió tốt hơnTiêu diệt được con mồi có kích thước lớn hơn, tự vệ tốt hơnBắt được nhiều cá, tự vệ tốt hơn1. QUAN HỆ HỖ TRỢHãy lấy các ví dụ minh họa về quan hệ hỗ trợ giữa các cá thể trong quần thể?II. QUAN HỆ GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ - Loài kiến - Chim cánh cụt1. QUAN HỆ HỖ TRỢHãy cho biết thế nào là quan hệ hỗ trợ?II. QUAN HỆ GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ Quan hệ hỗ trợ trong quần thể là quan hệ giữa các cá thể cùng loài hỗ trợ lẫn nhau trong các hoạt động sống như lấy thức ăn, chống lại kẻ thù, sinh sản,... Ý nghĩa: Quan hệ hỗ trợ giữa các cá thể trong quần thể đảm bảo cho quần thể:Tồn tại một cách ổn địnhKhai thác được tối ưu nguồn sống của môi trườngLàm tăng khả năng sống sót, sinh sản của các cá thể.Hãy cho biết quan hệ hỗ trợ có ý nghĩa như thế nào đối với quần thể? II. QUAN HỆ GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ 2. QUAN HỆ CẠNH TRANHSự cạnh tranh giữa các cá thể trong quần thể xảy ra khi nào?a. Nguyên nhânHãy liên hệ lấy các ví dụ về sự cạnh tranh giữa các cá thể trong quần thểĐây là nhà của tôi !II. QUAN HỆ GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ 2. QUAN HỆ CẠNH TRANHa. Nguyên nhân Khi mật độ cá thể của quần thể tăng lên quá cao, nguồn sống của môi trường không đủ cung cấp cho mọi cá thể trong quần thể  các cá thể tranh giành nhau thức ăn, nơi ở, ánh,... hoặc con đực tranh giành nhau con cái. Hãy liên hệ lấy các ví dụ về sự cạnh tranh giữa các cá thể trong quần thểII. QUAN HỆ GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ 2. QUAN HỆ CẠNH TRANHNguyên nhânBiểu hiện- Ở thực vật: Hiện tượng tự tỉa thưa. - Ở động vật: Sự cách li cá thể.Biểu hiện của quan hệ cạnh tranh giữa các cá thể trong quần thể là gì?Hãy nêu nguyên nhân của hiện tượng tỉa thưa ở thực vật ? Ví dụ? - Nguyên nhân của hiện tượng tỉa thưa ở thực vật là do các cây mọc gần nhau nên thiếu ánh sáng, chất dinh dưỡng khi đó cạnh tranh giữa các cá thể xảy ra gay gắt tranh dành nhau ánh sáng, nước và muối khoáng- Ví dụ: + Quần thể bạch đàn. + Quần thể keo lá chàm Nguyên nhân và hiệu quả của việc phát tán cá thể động vật ra khỏi đàn? - Nguyên nhân: Do sự cạnh tranh về nơi ở, thức ăn, con đực giành nhau con cái hoặc do tập tính của từng loài chỉ tồn tại với một lượng cá thể vừa phải trong đàn.  làm giảm nhẹ cạnh tranh giữa các cá thể, hạn chế sự cạn kiệt nguồn thức ăn, giảm mật độ cá thể và hạn chế ô nhiễm.II. QUAN HỆ GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ 2. QUAN HỆ CẠNH TRANHNguyên nhânBiểu hiệnBài tập về nhà:Nghiên cứu SGK, liên hệ thực tế cho biết có những hình thức cạnh tranh nào phổ biến?Hãy lấy các ví dụ về quan hệ cạnh tranh giữa các cá thể trong quần thể ?II. QUAN HỆ GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ 2. QUAN HỆ CẠNH TRANHQuan sát đoạn phim và cho biết đây là hình thức cạnh tranh nào ?Đây là hình thức cạnh tranh giao phốiII. QUAN HỆ GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ 2. QUAN HỆ CẠNH TRANHa. Nguyên nhânb. Biểu hiệnQuan hệ cạnh tranh có ý nghĩa gì đối với quần thể?c. Ý nghĩa Nhờ có cạnh tranh mà số lượng và sự phân bố của các cá thể trong quần thể duy trì ở mức phù hợp, đảm bảo sự tồn tại và phát triển ổn định cá thể trong quần thể.II. QUAN HỆ GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ 2. QUAN HỆ CẠNH TRANHa. Nguyên nhânb. Biểu hiệnHiểu biết về quan hệ cạnh tranh được vận dụng vào thực tiễn sản xuất và đời sống như thế nào ?c. Ý nghĩaII. QUAN HỆ GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ 2. QUAN HỆ CẠNH TRANHB. Các con cá cùng ao.C. Các con ong mật cùng tổ.D. Các cây thông cùng một rừng.CỦNG CỐB. Các con cá cùng ao.C. Các con ong mật cùng tổ.B. Các con cá cùng ao.D. Các cây thông cùng một rừng.C. Các con ong mật cùng tổ.D. Các cây thông cùng một rừng.B. Các con cá cùng ao.C. Các con ong mật cùng tổ.D. Các cây thông cùng một rừng.B. Các con cá cùng ao.C. Các con ong mật cùng tổ.D. Các cây thông cùng một rừng.Câu 1: Tập hợp sinh vật nào sau đây không phải là quần thể? A. Các cỏ gấu cùng bãi.C. Các con ong mật cùng tổ.D. Các cây thông cùng một rừng.B. Các con cá cùng ao.CỦNG CỐB. Các con cá cùng ao.D. Quan hệ tương tácC. Đấu tranh sinh tồnA. Quan hệ cạnh tranhCâu 2: Sự giúp đỡ nhau của các cá thể cùng quần thể trong kiếm ăn, sinh sản hay chống kẻ thù được gọi làCỦNG CỐB. Quan hệ hỗ trợD. Có thiên tai.C. Xuất hiện kẻ thùB. Có nhiều cá thể. A. Nguồn sống thiếu.Câu 3: Sự cạnh tranh cùng loài ở quần thể diễn ra mạnh nhất khi ?CỦNG CỐA. Nguồn sống thiếu.XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN QUÍ THẦY CÔ VÀ CÁC EM