Bài giảng Sinh học - Bài 43: Trao đổi chất và năng lượng trong hệ sinh thái

Bài 43: Trao đổi chất và năng lượng trong hệ sinh tháiTrong quan xã có các sinh vật: rắn, cỏ, sâu bọ, đại bàng, nhái, lá, thằn lằn, mối, Hãy biểu diễn mối quan hệ về dinh dưỡng giữa các sinh vật trên dưới dạng chuổi. Chuổi (a) bắt đầu bằng sinh sinh vật sản xuất, chuổi (b) bắt đầu bằng sinh vật phân giải.Cỏsâu bọnháirắnđại bàngLá, cành cây khômốinhệnthằn lằn(a)(b)I. Trao đổi vật chất trong quần xã sinh vật1. Chuỗi thức ănThế nào là chuổi thức ăn ? Có mấy loại chuổi thức ăn?Trao đổi chất và năng lượng trong hệ sinh tháiI. Trao đổi vật chất trong quần xã sinh vật1. Chuỗi thức ăn Chuỗi thức ăn: nhiều loài sinh vật có quan hệ dinh dưỡng, mỗi loài là một mắt xích sử dụng mắt xích phía trước làm thức ăn và là thức ăn của mắt xích phía sau.- Các loại chuỗi thức ăn + Chuỗi thức ăn mở đầu bằng sinh vật sản xuất: Sinh vật tự dưỡng động vật ăn sinh vật tự dưỡng  động vật ăn động vật.+ Chuỗi thức ăn mở đầu bằng sinh vật phân giải: Sinh vật phân giải mùn bã hữu cơ  ĐV ăn sinh vật phân giải  ĐV ăn động vật.Trao đổi chất và năng lượng trong hệ sinh thái2. Lưới thức ănQuan sát H 43.1, cho biết loài nào là mắt xích chung của hai hay nhiều chuổi thức ăn ? Chỉ ra một số chuổi thức ăn? Thế nào là lưới thức ăn ?- Lưới thức ăn gồm nhiều chuỗi thức ăn có các mắt xích chung.- QXSV càng đa dạng về thành phần loài  lưới thức ăn càng phức tạp (vùng nhiệt đới có độ đang dạng cao nên chuổi thức ăn thường dài hơn vùng ôn đới lạnh)Trao đổi chất và năng lượng trong hệ sinh thái3. Bậc dinh dưỡng- Bậc dinh dưỡng: Tập hợp các loài sinh vật có cùng mức dinh dưỡng trong lưới thức ăn - Trong lưới thức ăn có nhiều bậc dinh dưỡng:Cấp 1 (SVSX)  cấp 2 (SV tiêu thụ bậc 1)  cấp 3 (SV tiêu thụ bậc 2) cấp 4 (Sv tiêu thụ bậc 3 ... Bậc cuối cùng là bậc dnh dưỡng cao nhất. Trao đổi chất và năng lượng trong hệ sinh tháiCác loài sinh vật trong H 43.1 tương ứng với các bặc dinh dưỡg nào trong từng chuổi thức ăn?Quả dẻNón thôngSócXén tócThằn lằnChim gõ kiếnDiều hâuTrănVSV phân giảiNấmVi khuẩnTrao đổi chất và năng lượng trong hệ sinh tháiII. Tháp sinh tháiThế nào là tháp snh thái? Quan sát H 43.3 và cho biết có những loại hinh tháp sinh thái nào ? Phân tích ưu nhược điểm của từng loại tháp sinh thái ?- Tháp sinh thái: Nhiều hình chữ nhật xếp chồng lên nhau (mỗi hình là 1 bậc dinh dưỡng), các hình chữ nhật có chiều cao bằng nhau, chiều rộng khác nhau biểu thị độ lớn của mỗi bậc dinh dưỡng.- Có ba loại tháp sinh thái:+ Tháp số lượng được xây dựng dựa trên cá thể sinh vật ở mỗi bậc dinh dưỡng. + Tháp sinh khối được xây dựng dựa trên khối lượng tổng số của tất cả các sinh vật trên một đơn vị diện tích hay thể tích ở mỗi bậc dinh dưỡng.Trao đổi chất và năng lượng trong hệ sinh thái+ Tháp năng lượng được xây dựng dựa trên số năng lượng được tích lũy trên một đơn vị diện tích hay thể tích trong một đơn vị thời gian ở mỗi bậc dinh dưỡng. - Ưu điểm, nhược điểm+ Tháp số lượng dễ xây dựng song ít có giá trị + Tháp sinh khối có giá trị cao hơn tháp số lượng . Nhược: thành phần hoá học và giá trị năng lượng của chất sống trong các bậc dinh dưỡng khác nhau; tháp sinh khối không chú ý đến thời gian tích lũy sinh khối ở mỗi bậc dinh dưỡng + Tháp năng lượng hoàn thiện nhất. Tuy nhiên xây dựng phức tạp, đòi hỏi nhiều công sức, thời gianTrao đổi chất và năng lượng trong hệ sinh tháiChọn phương ỏn đỳng cho cho cõu trắc nghiệm sau 1. Quan sát một hình tháp sinh khối, chúng ta có thể biết được những thông tin nào sau đây ?A. Các loài trong chuổi và lưới thức ăn.B. Năng suất của sinh vật ở mỗi bậc dinh dưỡngC. Mức độ dinh dưỡng của từng bậc và toàn bộ quần xãD. Quan hệ dinh dưỡng giữa các loài trong quần xã109876543210Chọn phương ỏn đỳng cho cho cõu trắc nghiệm sau 2. Chuổi thức ăn và lưới thức ăn biểu thị mối quan hệ nào sau đây giữa các loài sinh vật trong hệ sinh thái ?A. Quan hệ dinh dưỡng giữa các loài sinh vậtB. Quan hệ giữa thực vật với động vật ăn thực vậtC. Quan hệ giữa động vật ăn thịt bậc 1 với động vật ăn thịt bậc 2D. Quan hệ giữa động vật ăn thịt và con người109876543210Chọn phương ỏn đỳng cho cho cõu trắc nghiệm sau 3. Chuổi thức ăn của hệ sinh thái ở nước thường dài hơn hệ sinh thái trên cạn vìA. hệ sinh thái nước có độ đa dạng sinh học cao hơnB. môi trường nước khong bị năng lượng mặt trời đốt nóngC. môi trường nước có nhiệt độ ổn địnhD. môi trường nước giàu chất dinh dưỡng hơn môi trường trên cạn109876543210Chọn phương ỏn đỳng cho cho cõu trắc nghiệm sau 4. Trong một hệ sinh thái, sinh khối của mỗi bậc dinh dưỡng được ký hiệu bằng các chữ từ A đến E. Trong đó: A = 500kg, B = 600 kg, C = 5000 kg, D = 50 kg, E = 5 kg . Hệ sinh thái nào có chuổi thức ăn sau đây có thể xãy ra ? A. A B  C  DB. E  D  A  CC. E  D  C  BD. C  A  D  E109876543210Chọn phương ỏn đỳng cho cho cõu trắc nghiệm sau 5. Nếu cả 4 hệ sinh thái dưới đây đều bị ô nhiểm thuỷ ngân với mức độ ngang nhau, con người ở hệ sinh thái nào trong 4 hệ sinh thái đó bị nhiểm độc nhiều nhất?	A. Tảo đơn bàođộng vật phù du cángườiB. Tảo đơn bàođộng vật phù du  giáp xáccá chim ngườiC. Tảo đơn bàocá ngườiD. Tảo đơn bào thân mềm  cá người109876543210