Bài giảng Sinh học - Bài dạy: Bài tiết nước tiểu

 PHÒNG GIÁO DỤC ĐÀO TẠO ĐỨC THỌTRƯỜNG THCS BÌNH THỊNHGiáo viên: VƯƠNG THỊ HỒNG THẮMTỔ KHOA HỌC TỰ NHIÊNBÀI DẠY: BÀI TIẾT NƯỚC TIỂUMÔN SINH HỌC 8EM HÃY NÊU TÊN VÀ CHỈ RÕ CÁC CƠ QUAN CỦA HỆ BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU ?KiÓm tra bµi còTHẬNỐNG DẪN NƯỚC TIỂUBÓNG ĐÁIỐNG ĐÁIMỖI ĐƠN VỊ CHỨC NĂNG CỦA THẬN GỒM NHỮNG PHẦN CHÍNH NÀO ?CẦU THẬN NANG CẦU THẬNỐNGTHẬNMỗi quả thận chứa khoảng 1 triệu đơn vị chức năng để lọc máu và hình thành nước tiểuVậy quá trình lọc máu để hình thành nước tiểu ở các đơn vị chức năng của thận đã diễn ra như thế nào?CẦU THẬN NANG CẦU THẬNỐNGTHẬNNƯỚC TIỂU CHÍNH THỨCNƯỚC TIỂU ĐÂÙI. TẠO THÀNH NƯỚC TIỂU BÀI TIẾT NƯỚC TIỂUTIẾT 41Em hãy nghiên cứu thông tin và quan sát sơ đồ 39.1 sách giáo khoa để tìm hiểu sự tạo thành nước tiểu diễn ra ở đâu ? Gồm những quá trình nào ?QUÁ TRÌNH LỌC MÁUQUÁ TRÌNH HẤP THỤ LẠIQUÁ TRÌNH BÀI TIẾT TIẾPCẦU THẬNNANG CẦU THẬNỐNG THẬNMAO MẠCH QUANH ỐNG THẬNCó ba quá trình bài tiết diễn ra ở các đơn vị chức năng của thận+ Lọc máu ở nang cầu thận + Hấp thụ lại+ Bài tiết tiếp Ở ống thận ĐIỀN NHỮNG THÔNG TIN CẦN THIẾT( Nước tiểu đầu, trừ tế bào máu và prôtêin, các chất không cần thiết và chất có hại)vào sơ đồ tóm tắt sự hình thành nước tiểu dưới đây cho chính xácMáuLọc máu qua màng lọc()Áp lực máu (cơ chế khuyếch tán)Hấp thụ lại(chất dinh dưỡng, nước, muối khoáng)Bài tiết tiếp()Nước tiểu chính thứcĐÁP ÁNMáuLọc máu qua màng lọcÁp lực máu (cơ chế khuyếch tán)Hấp thụ lại(chất dinh dưỡng, nước, muối khoáng)Bài tiết tiếpNước tiểu chính thức Nước tiểu đầu(trừ tế bào máu và prôtein) THÀNH PHẦN NƯỚC TIỂU ĐẦU KHÁC VỚI MÁU Ở CHỖ NÀO? (các chất không cần thiết và chất có hại)Xảy ra ở vách các mao mạch (màng lọc) của cầu thận với các lỗ rất nhỏ: 30-40 Å, các tế bào máu và prôtêin có kích thước lớn hơn lỗ lọc nên ở lại trong máu; còn nước, muối khoáng (nhiều nhất là NaCl), đường glucôzơ (0,12%), một ít chất béo, các chất thải, chất tiết do các tế bào sinh ra như urê, axit uric  qua các lỗ nhỏ ở nang cầu thận tạo ra nước tiểu đầu. Quá trình này xảy ra được do sự chênh lệch áp suất tạo ra lực đẩy các chất qua lỗ lọc (giai đoạn này tuân theo định luật khuếch tán)THÀNH PHẦN NƯỚC TIỂU ĐẦU KHÁC VỚI MÁU Ở CHỖNƯỚC TIỂU ĐẦUMÁUKhông có các tế bào máu và prôtêinCó các tế bào máu và prôtêinMáuLọc máu qua màng lọcÁp lực máu (cơ chế khuyếch tán)Hấp thụ lại(chất dinh dưỡng, nước, muối khoáng)Bài tiết tiếpNước tiểu chính thức(trừ tế bào máu và prôtein) Nước tiểu đầu (các chất không cần thiết và chất có hại)Đại bộ phận nước, các chất dinh dưỡng (toàn bộ đường glucôzơ), các ion cần thiết như Na+, Cl-  từ trong ống thận được thấm qua ống thận vào thành mạch máu để vào máu (quá trình này phải sử dụng năng lượng ATP) Các chất được bài tiết tiếp là: urê, axit amin, crêatin , các chất thuốc, các ion thừa H+, K+ (quá trình này cũng cần năng lượng ATP)Kết quả: Nước tiểu chính thức được hình thành ở ống góp , theo các ống góp đổ vào bể thận và theo ống dẫn nước tiểu đổ vào bóng đáiNƯỚC TIỂU CHÍNH THỨC KHÁC VỚI NƯỚC TIỂU ĐẦU Ở CHỖ NÀO ?Đánh dấu x vào ô đúng trong bảng dưới đâyỞ NƯỚC TIỂU ĐẦU ( 170l )Ở NƯỚC TIỂU CHÍNH THỨC ( 1,5l )Nồng độ các chất hoà tan đậm đặcNồng độ các chất hoà tan loãng hơnNồng độ các chất cặn bã và các chất độc thấpNồng độ các chất cặn bã và các chất độc caoNồng độ các chất dinh dưỡng caoNồng độ các chất dinh dưỡng thấpxxxxxxĐÁP ÁNEM CÓ BIẾT? Hiện tượng gì sẽ xảy ra nếu màng lọc bị tổn thương? Vi khuẩn thường làm các quản cầu bị thương tổn và trở nên dễ thấm hơn làm cho prôtêin và các tế bào máu nguyên vẹn cũng vào nước tiểu gây ra hiện tượng đái đường, đái ra máu EM CÓ BIẾTCơ chế hoạt động của thận và của thận nhân tạo ? - Máu hấp thụ lại và bài tiết tiếp qua ống thận là chủ động, mang tính chọn lọc (vì cần nhiều năng lượng)Ở thận nhân tạo cơ chế bị động do áp lực lọc Vậy em có nhận xét gì về vai trò của bài tiết nước tiểu ?Lọc máu giữ lại các chất cần thiếtBài tiết các chất độc hạiCân bằng, ổn định thành máu đi nuôi cơ thểỞ người bình thường có khoảng 1440 lít máu qua thận để lọc mỗi ngày, tạo thành khoảng 170 lít nước tiểu đầu sau thành khoảng 1,5 lít nước tiểu chính thức.  Vậy nước tiểu chính thức được bài tiết ra ngoài cơ thể như thế nào ?* Phiếu học tập: Sắp xếp lại tên các cơ quan của hệ bài tiết và đánh mũi tên cho chính xác đường bài xuất của nước tiểu chính thức: ống thận ống dẫn nước tiểu bể thận ống góp ống đái bóng đáiII. BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU ống thận  bể thận  ống góp  ống dẫn nước tiểu  bóng đáib) ống góp  ống thận  bể thận  ống dẫn nước tiểu  bóng đáic) ống thận  bể thận  ống góp  ống dẫn nước tiểu  bóng đáid) ống thận  ống góp  bể thận  ống dẫn nước tiểu  bóng đáiSAI ống thận  bể thận  ống góp  ống dẫn nước tiểu  bóng đáiSAISAIĐÚNGb) ống góp  ống thận  bể thận  ống dẫn nước tiểu  bóng đáic) ống thận  bể thận  ống góp  ống dẫn nước tiểu  bóng đáid) ống thận  ống góp  bể thận  ống dẫn nước tiểu  bóng đáiEm hãy chọn câu trả lời đúng trong các đáp án cho dưới đâySự tạo thành nước tiểu diễn ra liên tụcNhưng sự thải nước tiểu ra khỏi cơ thể chỉ xảy ra vào những lúc nhất địnhCó sự khác nhau đó là do đâu ?CÓ SỰ KHÁC NHAU ĐÓ LÀ DO + Máu tuần hoàn liên tục qua thận để lọc tạo thành nước tiểu (không theo ý muốn)+ Nước tiểu chính thức được tích trữ trong bóng đái khi lên tới 200ml, đủ áp lực để gây cảm giác muốn đi tiểu. Nếu cơ vòng mở ra (có sự phối hợp co của cơ bóng đái và cơ bụng)  nước tiểu mới thoát ra ngoài GIẢI THÍCH TẠI SAO TRẺ EM THÌ HAY ĐÁI DẦM CÒN NGƯỜI GIÀ KHÓ ĐIỀU KHIỂN PHẢN XẠ ĐI TIỂUGIẢI THÍCH PHẢN XẠ THẦN KINH CHƯA PHÁT TRIỂN CƠ VÂN CO KHÔNG TỐTNước tiểu được tạo thành ở..Bao gồm quá trình: Lọc máu ở cầu thận .................... , quá trình hấp thụ lại các chất cần thiết, quá trình bài tiết tiếp các chất độc và chất không cần thiết ở ống thận để tạo nên - Nước tiểu chính thức đổ vào .Qua ống, xuống tích trữ ở rồi được thải ra ngoài nhờ hoạt động của cơ vòng  , cơ bóng đái và cơ bụngcác đơn vị chức năng của thậnbể thậndẫn nước tiểubóng đáiđể tạo thành nước tiểu đầunước tiểu chính thức ống đáiCỦNG CỐĐIỀN THÔNG TIN THÍCH HỢP VÀO CHỖ TRỐNG ĐỂ HOÀN CHỈNH KIẾN THỨC CỦA BÀI HỌCKẾT LUẬNMỘT VIÊN SỎI THẬNCHÚC CÁC EM HỌC TỐTBÀI HỌC ĐẾN ĐÂY KẾT THÚC