Bài giảng Sinh học - Tiết 29: Tiêu hóa ở ruột non

TRÖÔØNG THCS HOAØI CHAÂU BAÉCCHAØO CAÙC THAÀY COÂ VAØ CAÙC EM HOÏC SINHGV: TRAÀN QUOÁC CÖÔØNG*Kiểm tra bài cũ:Trả lời:H1? Hãy nêu quá trình tiêu hóa thức ăn ở dạ dày? HãyCho biết ở dạ dày thì quá trình biến đổi thức ăn nào là chủ yếu?Ở dạ dày xảy ra 2 quá trình biến đổi thức ăn chính đó là biến đổi lí học và biến đổi hóa học. Biến đổi lí học: Thành dạ dày co bóp nghiền nát thức ăn, làm thức ănthêm mềm nhuyễn, trộn đều thức ăn với dịch vị, thức ăn được hòa loãng.Biến đổi hóa học: hoạt động của en zim pepsin có trong dịch vị đã biến đổi prôtêin mạch dài gồm nhiều axit amin thành prôtêin mạch ngắn khoảng 3 – 10axit amin.Ở dạ dày thì quá trình biến đổi lý học là chủ yếu vì biến đổi hóa học ở dạ dàyRất đơn giản chỉ làm prôtêin mạch dài thành prôtêin mạch ngắn, nhiều thức ăn còn Lại chưa được biến đổi thành dinh dưỡng. Các chất trong thức ăn sẽ được biến đổiTiếp tục ở ruột non.Tiết 29: TIÊU HÓA Ở RUỘT NONI/ RUỘT NONH28.3 Dạ dày và tá tràng cắt dọcH28.2 Tiêu bản lớp niêm mạc ruột non với các Tuyến ruột và tế bào tiết chất nhầyTế bào tiết Chất nhầyTuyến ruộtH28.1 Tá tràng với gan tiết dịch mật và tụy tiết dịch tụyH28.4Phân tích cấu tạo một đoạn ruột nonLớp màng ngoàiLớp cơ (cơ vòng, cơ dọc)Lớp niêm mạc trong cùngLớp dưới niêm mạcTuyến RuộtH1?Qua tranh vẽ hãy nêu cấu tạo của ruột non? H1? Thành ruột non gồm những lớp nào?Cấu tạo thành ruột có gì khác so với dạ dày?H2? Đoạn tá tràng của ruột non có những tuyến tiêu hóa nào đổ dịch tiêu hóa vào ?H3? Lớp niêm mạc ruột non có những tuyến tiêu hóa nào? Dịch tụy và dịch ruột khác gì so với dịchmật?Tiết 29: TIÊU HÓA Ở RUỘT NONGợi ýI/ RUỘT NONRuột non dài khoảng 2 – 3 m. Thành ruột non gồm có 4 lớp như ở dạ dày: Lớp màng ngoài, lớp cơ, lớp dưới niêm mạc và lớp niêm mạc. Nhưng lớp cơ mỏng hơn lớp cơ ở dạ dày chỉ gồm cơ vòng và cơ dọc không có cơ xiên.Đoạn đầu của ruột non là tá tràng có ống dẫn chung dịch tụy vàdịch mật cùng đổ vào.Lớp niêm mạc ruột có nhiều tuyến ruột tiết ra dịch ruột và các tế bàotiết chất nhày, tiết ra chất nhày.Dịch tụy và dịch ruột có đầy đủ các loại en zim biến đổi thức ăn thành các chất dinh dưỡngDịch mật không có enzim nhưng có muối mật và muối kiềm tạo ra môitrường PH thuận lợi cho các enzim hoạt động. H? Hãy dự đoán xem ở ruột non sẽ có những hoạt động biến đổithức ăn nào?Ở ruột non sẽ có quá trình biến đổi lí học do thành ruột thực hiện và biến đổi hóa học do các en zim trong tuyến ruột, tuyến tụy và tuyến gan thực hiệnTiết 29: TIÊU HÓA Ở RUỘT NONI/ RuỘT NONII/ TIÊU HÓA THỨC ĂN Ở RuỘT NON Dịch mậtDịch tụyHClNeâu cô cheá ñoùng, môû moân vò?Khi chöa aên moân vò heù môû, khi thöùc aên vöøa chaïm löôõi dòch vò taâm lyù ôû daï daøy ñöôïc tieát ra, moät ít HCl loït qua moân vò xuoáng taù traøng kích thích ngöôïc trôû laïi daï daøy laøm ñoùng moân vò.- Thöùc aên xuoáng nieâm maïc daï daøy thì dòch vò tieát ra caøng nhieàu laøm noàng ñoä HCl taêng leân ñeán moät möùc ñoä naøo ñoù gaây phaûn xaï môû moân vò thöùc aên ñöôïc toáng moät ñôït ñaàu tieân xuoáng taù traøng.- Thöùc aên xuoáng taù traøng laïi coù laãn dòch vò vaø HCl coù ôû taù traøng laïi kích thích ngöôïc trôû laïi daï daøy laøm moân vò ñoùng.- Taïi taù traøng dòch truïy vaø dòch maät tieát ra laøm trung hoøa HCl, phaûn xaï ñoùng moân vò ngöøng laïi. HCl coù ôû daï daøy laïi gaây phaûn xaï môû moân vò ra. Cöù nhö vaäy thöùc aên ñöôïc toáng töøng ñôït xuoáng taù traøng nhôø söï ñoùng, môû cuûa moân vò.Thöùc aên ñöôïc toáng töøng ñôït Xuoáng taù traøng coù yù nghóa gì?Thöùc aên ñöôïc toáng töøng ñôït xuoáng taù traøng taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho ruoät non coù ñuû thôøi gian tieâu hoùa thöùc aên vaø haáp thuï dinh döôõngVieân thöùc aênCô cheá ñoùng môû, moân vòTinh bột EnzimEnzimĐường đôiĐường đơnPrôtêin mạch dàiEnzimEnzim Prôtêin mạch ngắnAxit AminDịch mậtEnzimLipitCác giọt lipit nhỏAxit béoGlixêrinAxit NuclêicEnzim nuclêazaNuclêôtitHình 28-3. Biến đổi hóa học của thức ăn ở ruột nonGlixêrin và Axit béoHoạt động của các en zim tiêu hóa ở ruột non??????amilazamantazaPepsintrypsinCác muối mậtlipazaTinh bột EnzimEnzimĐường đôiĐường đơnPrôtêin mạch dàiEnzimEnzim Prôtêin mạch ngắnAxit AminDịch mậtEnzimLipitCác giọt lipit nhỏAxit béoGlixêrinAxit NuclêicEnzim nulêazaNuclêôtitHình 28-3. Biến đổi hóa học của thức ăn ở ruột nonGlixêrin và Axit béoHoạt động của các en zim tiêu hóa ở ruột nonamilazamantazaPepsintrypsinCác muối mậtlipazaTiết 29: TIÊU HÓA Ở RUỘT NONI/ RuỘT NONII/ TIÊU HÓA Ở RUỘT NON H1?Thức ăn xuống tới ruột non còn chịu sự biến đổi lí học nữa không? nếu có biểu hiện như thế nào? H2? Sự biến đổi hóa học ở ruột non được thực hiện với những loại chất nào trong thức ăn? Biểu hiện như thế nào? Trả lời- Thức ăn xuống tới ruột non còn tiếp tục chịu sự biến đổi lí học: Dịch tụydịch mật, dịch ruột tiết ra làm mềm thức ăn, các cơ ở thành ruột non co bóp phối hợp tạo lực đẩy thức ăn dần xuống các phần tiếp theo của ruột. Đồng thờigiúp thức ăn thấm đều dịch tụy, dịch mật, dịch ruột.- Sự biến đổi hóa học ở ruột non được thực hiện với tất cả các chất có trongthức ăn như tinh bột và đường đôi, prôtêin, lipit, axit nuclêic nhờ hoạt động củacác enzim trong dịch tụy, dịch ruột và các muối mật trong dịch mật:Tinh bột đường đơnPrôtêin axit amin Lipit glyxêrin + axit béoH? Qua thông tin thảo luận em nêu kết luận: ở ruột non có những hoạt động biến đổi thức ăn nào? Tác dụng của từng hoạt động đó? Hoạt động biến đổi thức ăn nào là chủ yếu ở ruột non? Tiết 29: TIÊU HÓA Ở RUỘT NONI/ RuỘT NONII/ TIÊU HÓA Ở RUỘT NON ở ruột non xảy ra 2 hoạt động biến đổi thức ăn:Biến đổi lí học: + Tuyến tụy, tuyến gan và tuyến ruột tiết dịch tiêu hóa làm mềm và hòa loãng thức ăn+ Thành ruột non co bóp đẩy thức ăn dần xuống các phần tiếp theo của ruột và giúp thức ăn thấm đều dịch tụy, dịch mật và dịch ruột.Biến đổi hóa học:Nhờ hoạt động của các en zim có trong dịch tụy, dịch ruột và muối mật tạo môi trường thuận lợi mà hầu hết các chất có trong thức ăn được biến đổi thành dinh dưỡng:+ Tinh bột và đường đôi đường đơn+ Prôtêin  axit amin+ lipít Glyxerin + axit béoH1? Em hãy cho biết vì sao người bị mắc bệnh gan (viêm gan, sơ gan, ung thư ganvv..) thì khã năng tiêu hóa thức ăn của họ rất kém mặc dù dịch mật không có các enzim tiêu hóa thức ăn?H2?Một người bị thiếu axit trong dạ dày thì sự tiêu hóa ở ruột non sẽ bị ảnh hưởng như thế nào?H1: Vì các muối mật trong dịch mật tạo môi trường thuận lợi cho các en zim tiêu hóa hoạt động. Khi bị bệnh gan thì dịch mật tiết ra ít làm cho các enzim tiêu hóa của dịch tụy và dịch ruột hoạt động kém nên quá trình tiêu hóa thức ăn cũng kémH2: khi thiếu axit ở dạ dày thì làm rối loạn quá trình đóng mở môn vị. nếu môn vị liên tục mở thức ăn được tống một cách ào ạc xuống ruột non làm cho ruột non không kịp tiêu hóa thức ăn nên một số thức ăn theo phân ra ngoài. Nếu môn vị liên tục đóng thức ăn không thể xuống tá tràng mà tích tụ ở dạ dày trong một thời gian dài, vi khuẩn ở dạ dày phân hủy thức ăn tạo ra các sản phẩm có vị chua gây hiện tượng ợ chua, chướng hơi, đầy bụng. Nếu nặng hơn nữa thì thức ăn được dạ dày co bóp đẩy ngược qua tâm vị và ra ngoài gây hiện tượng nôn thức ăn.Trả lời:Hoàn thành sơ đồ sau:- Prôtêin mạch ngắn..?..Axit amin- Lipit..?..Glyxerin+?- Tinh bột..?.. ......?......trypsinlipazaAxit béo??.mantozơmantazaĐường đơnamilazaDặn dò:-Các em về nhà học bài, trả lời câu hỏi 1,3 SGK trang 92Đọc mục em có biết Chuẩn bị bài mới:+ Đọc trước bài Hấp thụ dinh dưỡng và thải phân +Xem lại cấu tạo của ruột non và dạ dàyCHÚC THẦY CÔ SỨC KHỎE, HẠNH PHÚCCHÚC CÁC EM CHĂM NGOAN, HỌC GIỎI