Bài giảng Sinh học - Tiết 42: Quá trình hình thành loài mới

Giaùo vieân thöïc hieän : Nguyeãn Thò Kim HaèngKÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ ĐẾN DỰ GIỜ LỚP 12A3KIỂM TRA BÀI CŨCâu 1. Định nghĩa loài là gì?Câu 2. Phân biệt các cấp độ tổ chức trong loài? Lấy ví dụ về các nòi địa lí trong một loài?Đáp ánCaâu 1. ÔÛ loaøi giao phoái loaøi laø moät nhoùm quaàn theå coù nhöõng tính traïng chung veà hình thaùi, sinh lí, coù khu phaân boá xaùc ñònh trong ñoù caùc caù theå coù khaû naêng giao phoái vôùi nhau vaø ñöôïc caùch li sinh saûn nhaát ñònh vôùi nhöõng nhoùm quaàn theå thuoäc loaøi khaùc.Caâu 2. Caùc caáp ñoä toå chöùc trong loaøi.2.1. Quaàn theå:	Laø ñôn vò cô baûn trong caáu truùc cuûa loaøi.2.2. Noøi:	Goàm caùc quaàn theå hoaëc nhoùm quaàn theå phaân boá giaùn ñoaïn hay lieân tuïc taïo thaønh noøi. Caùc caù theå thuoäc caùc noøi khaùc nhau vaãn giao phoái vôùi nhau.2.2.1. Noøi ñòa lí: Laø moät nhoùm quaàn theå phaân boá trong moät khu vöïc ñòa lí xaùc ñònh. Hai noøi ñòa lí khaùc nhau coù khu phaân boá khoâng truøng leân nhau.2.2.2. Noøi sinh thaùi: Laø moät nhoùm quaàn theå thích nghi vôùi nhöõng ñieàu kieän sinh thaùi xaùc ñònh. Trong cuøng moät khu vöïc ñòa lí coù theå coù nhöõng noøi sinh thaùi khaùc nhau. Moãi noøi thích nghi vôùi ñieàu kieän sinh thaùi nhaát ñònh.2.2.3. Noøi sinh hoïc: Laø moät nhoùm quaàn theå kí sinh treân moät loaøi vaät chuû hoaëc treân nhöõng phaàn khaùc nhau cuûa cô theå vaät chuû.Tiết 42QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH LOÀI MỚIBaûn chaát quaù trình hình thaønh loaøi môùiCaùc con ñöôøng hình thaønh loaøi môùi	1. Hình thaønh loaøi baèng con ñöôøng ñòa lí	2. Hình thaønh loaøi baèng con ñöôøng sinh thaùi	3. Hình thaønh loaøi baèng con ñöôøng lai xa vaø ña boäi hoùa.QUAN ĐIỂM CỦA S. ĐACUYN	Loài mới được hình thành dần dần qua nhiều dạng trung gian dưới tác dụng của chọn lọc tự nhiên theo con đường phân ly tính trạngQUAN ĐIỂM CỦA LAMAC	Loài mới được hình thành dần dần qua nhiều dạng trung gian tương ứng với sự thay đổi của ngoại cảnhI. BẢN CHẤT QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH LOÀI MỚI (theo quan niệm hiện đại) Hình thành loài mới là một quá trình lịch sử cải biến thành phần kiểu gen của quần thể ban đầu theo hướng thích nghi, tạo ra kiểu gen mới, cách ly sinh sản với quần thể gốc.II. CAÙC CON ÑÖÔØNG HÌNH THAØNH LOAØI MÔÙICác con đường hình thành loài mớiHình thaønh loaøi môùi baèng con ñöôøng ñòa lí Hình thaønh loaøi môùi baèng con ñöôøng sinh thaùi Quaù trình hình thaønh Ñaïi dieän sinh vaät Ví duï 1. Hình thành loài bằng con đường địa lí	- Loaøi môû roäng khu phaân boá chieám nhöõng vuøng ñòa lí môùi hoaëc khu phaân boá cuûa loaøi bò chia nhoû do caùc chöôùng ngaïi ñòa lí (soâng, nuùi, daûi ñaát lieàn) laøm cho caùc quaàn theå trong loaøi bò caùch li nhau.	- Trong nhöõng ñieàu kieän ñòa lí khaùc nhau ñoù CLTN ñaõ tích luõy caùc ñoät bieán vaø bieán dò toå hôïp theo nhöõng höôùng khaùc nhau => daàn daàn taïo thaønh noøi ñòa lí roài tôùi caùc loaøi môùi.	- Xaûy ra ôû thöïc vaät vaø ñoäng vaät.VÍ DỤ 1 - SỰ HÌNH THÀNH LOÀI BẰNG CON ĐƯỜNG ĐỊA LÝLOÀI CHIM SẺ NGÔ CÓ 3 NÒI-Nòi châu Âu-Nòi Ấn Độ-Nòi Trung QuốcVÍ DỤ 1 - SỰ HÌNH THÀNH LOÀI BẰNG CON ĐƯỜNG ĐỊA LÝCÓ DẠNG LAICÓ DẠNG LAIKHÔNG CÓ DẠNG LAI ĐÂY LÀ DẤU HIỆU CHO BIẾT ĐÃ CÓ SỰ CHUYỂN TIẾP TỪ NÒI ĐỊA LÝ SANG LOÀI MỚI - Ñieàu kieän ñòa lí khoâng phaûi laø nguyeân nhaân tröïc tieáp gaây ra nhöõng bieán ñoåi töông öùng treân cô theå sinh vaät maø laø nhaân toá choïn loïc nhöõng kieåu gen thích nghi. - Caùch li ñòa lí laø nhaân toá taïo ñieàu kieän cho söï phaân hoùa trong loaøiLÖU YÙ:2. Hình thaønh loaøi baèng con ñöôøng sinh thaùi	Trong cuøng moät khu phaân boá ñòa lí caùc quaàn theå cuûa loaøi ñöôïc choïn loïc theo höôùng thích nghi vôùi nhöõng ñieàu kieän sinh thaùi khaùc nhau hình thaønh leân caùc noøi sinh thaùi roài ñeán loaøi môùi. Thöôøng gaëp ôû thöïc vaät vaø nhöõng ñoäng vaät ít di ñoäng xa.VÍ DỤ 2 - SỰ HÌNH THÀNH LOÀI BẰNG CON ĐƯỜNG SINH THÁISÔNG VÔN GACỎ BĂNG BỜ SÔNGCỎ BĂNG BÃI BỒIRa hoa kết quả sớmChờ lũ hết mới ST và ra hoa kết quả (muộn hơn)Nòi sinh thái bờ sông không giao phối được với nòi sinh thái bãi bồi 3. Hình thaønh loaøi baèng con ñöôøng lai xa vaø ña boäi hoùaXNgöïa(2n = 64)La(Coù boä NST 2n = 63)Löøa(2n = 62) - Teá baøo cuûa cô theå lai khaùc loaøi chöùa boä NST ñôn boäi cuûa 2 loaøi boá meï. - Do 2 boä NST naøy khoâng töông ñoàng neân trong kì ñaàu cuûa giaûm phaân 1 khoâng xaûy ra söï tieáp hôïp vaø trao ñoåi cheùo giöõa caùc caëp NST laøm trôû ngaïi cho söï phaùt sinh giao töû.  Cô theå lai xa chæ coù theå sinh saûn sinh döôõng maø khoâng sinh saûn höõu tính. - Ña boäi hoùa töø 2n => 4n thì quaù trình giaûm phaân dieãn ra bình thöôøng vaø cô theå lai xa coù khaû naêng sinh saûn höõu tính.Löu yù: * Teá baøo cuûa cô theå lai xa sau khi ñaõ töù boäi hoùa seõ chöùa 2 boä NST löôõng boäi cuûa 2 loaøi boá meï neân ñöôïc goïi laø theå song nhò boäi. - Lai xa vaø ña boäi hoùa gaëp phoå bieán ôû thöïc vaät, ít gaëp ôû ñoäng vaätVí dụ sự hình thành thể song nhị bội ngoài tự nhiênCỎ CHÂU ÂU50 NSTCỎ MỸ70 NSTxP:G:F(LX):THỂ SONG NHỊ BỘI:25 NST35 NST60 NST(HỮU THỤ)(TỨ BỘI HOÁ)120 NSTCỏ Spartina của Anh(BẤT THỤ)KEÁT LUAÄN - Loaøi môùi khoâng xuaát hieän vôùi moät theå ñoät bieán maø thöôøng laø coù söï tích luõy moät toå hôïp nhieàu ñoät bieán. - Loaøi môùi khoâng xuaát hieän vôùi moät caù theå duy nhaát maø phaûi laø moät quaàn theå hay moät nhoùm quaàn theå toàn taïi phaùt trieån nhö laø moät khaâu trong heä sinh thaùi, ñöùng vöõng qua thôøi gian döôùi taùc duïng cuûa choïn loïc töï nhieân.Caâu 1. Hình thaønh loaøi baèng con ñöôøng ñòa lí thöôøng gaëp ôû:A. ñoäng vaät khoâng gaëp ôû thöïc vaät	B. thöïc vaät vaø ñoäng vaät ít di ñoängC. taát caû caùc loaøi sinh vaät	D. thöïc vaät khoâng gaëp ôû ñoäng vaät Củng cố bàiCaâu 2. Nhaän ñònh naøo sau ñaây laø sai khi phaùt bieåu veà quaù trình hình thaønh loaøi môùi baèng con ñöôøng ñòa lí:A. Gaëp ôû thöïc vaät vaø ñoäng vaätB. Ñieàu kieän ñòa lí laø nguyeân nhaân tröïc tieáp gaây ra nhöõng bieán ñoåi töông öùng treân cô theå sinh vaätC. Caùc quaàn theå trong loaøi bò caùch li bôûi caùc chöôùng ngaïi ñòa líD. Choïn loïc töï nhieân tích luõy caùc ñoät bieán vaø bieán dò toå hôïp theo caùc höôùng khaùc nhau  hình thaønh noøi ñòa lí roài tôùi caùc loaøi môùiCaâu 3. Hình thaønh loaøi baèng con ñöôøng lai xa vaø ña boäi hoùa thöôøng gaëp ôû:Thöïc vaät	B. Ñoäng vaät	C. Thöïc vaät vaø ñoäng vaät	D. Ñoäng vaät kí sinhCaâu 4. Theå song nhò boäi laø cô theå coù teá baøo chöùa:A. Hai boä NST ñôn boäi cuûa hai loaøi boá meï khaùc nhau.B. Hai boä NST löôõng boäi cuûa hai loaøi boá meï khaùc nhauC. Boä NST ñôn boäi cuûa boá vaø boä NST löôõng boäi cuûa meïD. Boä NST ñôn boäi cuûa meï vaø boä NST löôõng boäi cuûa boáCaâu 5. Trong töï nhieân con ñöôøng hình thaønh loaøi nhanh nhaát laø con ñöôøng:A. Lai xa vaø ña boäi hoùa	B. Sinh thaùi	C. Ñòa lí	D. Ñòa lí – Sinh thaùi Caâu 6. Hình thaønh loaøi môùi baèng con ñöôøng sinh thaùi gaëp ôû:A. Thöïc vaät vaø ñoäng vaät di ñoäng	B. Thöïc vaät vaø ñoäng vaät ít di ñoängC. Ñoäng vaät giao phoái hay di ñoäng	D. Thöïc vaät vaø ñoäng vaät kí sinhBAØI HOÏC ÑEÁN ÑAÂY KEÁT THUÙCCHAØO THAÂN AÙI