Bài giảng Sử dụng, bảo dưỡng tủ lạnh gia đình

2-2. Sử dụng, bảo dưỡng tủ lạnh gia đình2.2.1. Chọn mua tủ lạnh gia đìnhKhi mua tủ lạn cho mình cần lưu ý một số điểm sau:1. Chọn kiểu tủ lạnh.2. Chọn dung tích3. Kiểm tra bề ngoài4. Độ kín trong tủ5. Chọn mức độ làm lạnh6. Kiểm tra tính năng bộ nén và bộ làm lạnh7. Chọn hệ thống xả tuyết8. Tiêu thụ điện- Kiểu tủ lạnh nén bằng điện cơ tốn ít điện nhất.- Làm lạnh trực tiếp (có đọng tuyết) tốt ít điện hơn nhiều so với làm lạnh gián tiếp (không đọng tuyết).- Cùng một kiểu, cùng quy cách thì loại tủ lạnh có bộ nén công suất nhỏ sẽ tốn ít điện hơn.- Cửa tủ càng kín càng ít tốn điện. 2.2.2. Cách thử khi mua tủ lạnhKhi mới đóng điện, tủ khởi động êm, động cơ quay có tiếng rù rù nhẹ, không rung. Khi tủ lạnh làm việc khoảng 2 giờ, động cơ điện và máy nén đạt đến nhiệt độ ổn định, sờ tay vào vỏ lốc máy thấy nóng vừa, động cơ làm việc bình thường.Thử bút thử điện vào vỏ tủ lạnh, đèn không sáng, sau đó đổi phích cắm điện và thử lại bút thử điện, đèn không sáng, chứng tỏ tủ không rò điện.Mở cửa tủ thấy đèn sáng. Lấy tay ấn nhẹ vào công tắc cửa, đèn phải tắt.Khi cắt điện cấp cho tủ lạnh, động cơ có thể bị rung nhẹ, sau đó dừng hẳn.Thử hệ thống lạnh: Sau khi cấp điện cho tủ lạnh 2 ÷ 3 phút, sờ vào dàn ngưng (dàn nóng) thấy nóng đều là tốt. Đặt một cốc nhôm nhỏ chứa một ít nước vào dàn lạnh (dàn bay hơi), sau 30 phút có tuyết bám đều và liên tục khắp mặt dàn lạnh, nước trong cốc nhôm đông thành đá, như vậy hệ thống làm lạnh tốt.Thử hộp số: Đưa hộp số về số 1 hoặc số MIN (số nhỏ nhất), nếu cốc nhôm đã đông thành đá thì hộp số phải mở công tắc ngắt điện vào động cơ máy nén. Theo dõi đóng cắt một hai chu kì, sau đó đưa hộp số về số 2, chu kì đóng cắt ở số 2 phải lâu hơn ở số 1 và nếu theo dõi độ lạnh ở ngăn lạnh thấy lạnh hơn thì hộp số làm việc tốt.Kiểm tra các phần khác: cửa tủ lạnh phải kín, riềm cửa tủ phải đủ mềm, dàn nóng và dàn lạnh không bị sần sùi, han gỉ.2.2.3. Sử dụng và bảo quản tủ lạnh 1. Chọn vị trí đặt tủVị trí đặt tủ phải thoáng mát nhằm làm mát tốt giàn ngưng tụ. Không nên đặt tủ vào góc nhà, nếu phải đặt vào góc nhà thì mỗi bề phải cách tường ít nhất 10 cm và phải có khoảng không gian thông thoáng phía trên tủ để đảm bảo không khí đối lưu tự nhiên tốt. Quanh tủ không nên đặt các chướng ngại vật cản trở không khí đối lưu. Vị trí đặt tủ cũng cần không gian rộng để mở cửa tủ dễ dàng, thoải mái.Không nên đặt tủ trên sàn bếp ẩm ướt tránh tủ bị han rỉ, chập điện hoặc chuột bọ làm tổ phá hại, cắn nát dây điện và thiết bị tự động. Nên đặt tủ ở nơi cao ráo, trên chân giá bằng inox hoặc gỗ, đáy tủ cách sàn nhà từ 0,2 ÷ 0,3 m để tạo điều kiện thông gió tốt.Không đặt tủ gần bất kỳ nguồn nhiệt nào hoặc nơi ánh sáng rọi vào trực tiếp để tránh ảnh hưởng đến hiệu suất của tủ. Đặt tủ trên nền cứng và bằng phẳng để tránh rung động và gây ra tiếng ồn. Khi đặt tủ lên nền mềm như thảm hay sàn gỗ, nên chỉnh lại để cho tủ đạt cân bằng.Vị trí lắp đặt tủ phải thuận tiện cho việc đi lại lấy thực phẩm đông lạnh (như thịt, cá, tôm), rau cải phục vụ cho nhà bếp.Không nên sử dụng chung một ổ điện cho nhiều thiết bị, có thể gây quá tải và hỏa hoạn. Ổ cắm nên đặt cao tối thiểu 2m so với nền. Ổ cắm phải là loại an toàn, có cầu chì bảo vệ. Nên đặt cầu dao, áptômát, công tắc để đóng cắt mạch điện cho tủ lạnh thay cho việc thao tác cắm và rút phích cắm. Điều này tránh đóng điện lập bập gây nguy hiểm cho tủ lạnh.2. Sử dụng và bảo quản tủ lạnha) Điều chỉnh nhiệt độ làm việc của tủNhiệt độ trong tủ lạnh gia đình được điều chỉnh nhờ núm vặn rơle nhiệt độ (còn gọi là thermostat), nó có tác dụng giữ cho tủ làm việc ở nhiệt độ không đổi theo yêu cầu sử dụng, thích ứng với đối tượng bảo quản và tiết kiệm điện năng.Khi núm vặn của thermostat quay về số “0” thì máy nén sẽ ngừng hoạt động. Để tủ lạnh hoạt động ta quay núm vặn ra khỏi số 0 đến các số 1, 2,... tuỳ theo nhiệt độ cần làm lạnh. Đặt càng lớn nhiệt độ trong tủ càng thấp.Việc đặt ở số nào là do kinh nghiệm của người sử dụng, căn cứ vào nhiệt độ bên ngoài và đặc tính của tủ. Thường thì khi nhiệt độ xung quanh thay đổi 3 ÷ 40C thì nhiệt độ trong tủ lạnh thay đổi 10C.Tủ lạnh thường gồm 2 ngăn, ngăn đông có nhiệt độ âm còn ngăn lạnh có nhiệt độ dương. Ngăn đông có nhiệt độ ­- 60C, -120C hoặc -180C. Ngăn lạnh có nhiệt độ giống nhau từ 00C đến 100C tuỳ vị trí. Đặt ở số 1 (ít lạnh nhất) vào mùa đông, nhiệt độ trong ngăn đông đạt -180C nhiệt độ ngăn lạnh khoảng 20C ÷ 50C) còn nhiệt độ ngăn rau quả đạt 7 ÷ 100C. Đây là nhiệt độ phù hợp để bảo quản thức ăn ngắn hạn. Vào mùa hè, muốn duy trì nhiệt độ đó cần phải điều chỉnh thermostat lên số 4 hoặc 5 vì khi nhiệt độ bên ngoài tăng lên thì nhiệt độ trong tủ cũng tăng lên theo b) Bảo quản thực phẩm trong tủ lạnh + Bảo quản thực phẩm trong ngăn đôngThực phẩm kết đông (rắn thành đá) ở nhiệt độ -180C (tủ 3 sao) được bảo quản trong ngăn đông. Thời gian bảo quản từ vài tháng đến 1 năm. Để tránh hao hụt cần bảo quản trong túi ni lông. Khi mang ra sử dụng, không nên rã đông bằng cách ngâm vào nước nóng hoặc cho vào lò vi sóng vì việc rã đông thô bạo làm mất dịch tế bào, giảm dinh dưỡng, chất lượng cũng như hương vị sản phẩm. Thịt không bao gói để lâu trong ngăn đông thường có hiện tượng “cháy lạnh”, có màu sạm tối, khô, giảm chất lượng và mất cảm quan. Ngăn đông chỉ để bảo quản đông các sản phẩm đã kết đông sẵn, mua ở siêu thị về. Không nên kết đông thịt tươi (thịt, gà, vịt tươi) ở đây vì quá trình kết đông này là quá trình kết đông chậm. Các tinh thể nước đá lớn hình thành sẽ phá rách màng tế bào làm giảm chất lượng và dinh dưỡng sản phẩm. Tuy nhiên nếu cho thịt trâu, thịt gà già vào kết đông ở đây thì các tinh thể đá lớn sẽ xé rách màng tế bào và làm cho thịt đỡ dai, mềm hơn và ngon hơn. + Bảo quản thực phẩm tươi trong ngăn lạnh Nhiệt độ ngăn lạnh hợp lý là 20C ÷ 50C. Thức ăn chín chỉ bảo quản 1 ÷ 2 ngày, thức ăn sống chỉ trong vòng 1 tuần. Bảo quản trong ngăn lạnh chỉ kìm hãm được sự phát triển của vi khuẩn. Để quên 5 ÷ 6 ngày, các thực phẩm này vẫn chứa đầy vi khuẩn, gây thối rữa, nấm mốc và vô cùng nguy hiểm cho sức khoẻ. Trước khi cho thực phẩm vào bảo quản, cần bọc ni lông kín. Nó không những tránh được lây nhiễm lẫn nhau mà còn hạn chế được mùi trong tủ lạnh. Không nên cho các thứ có mùi vào tủ lạnh như cá mực, sầu riêng, mắm tôm... Nên sắp xếp các sản phẩm bảo quản đúng theo chỉ dẫn sẵn trên tủ. Các loại thực phẩm như sữa, trứng, thức ăn chín, đồ hộp, bia, nước giải khát... bảo quản ở ngăn sát ngay ngăn kết đông có nhiệt độ khoảng 2 ÷ 50C. Các loại rau, hoa quả như mướp, dưa chuột, cà chua, cam, chanh, dứa, khoai tây, ... bảo quản ở dàn phía dưới có nhiệt độ khoảng 6 ÷ 100C. Ngăn hộp dưới cùng chủ yếu dùng để bảo quản các loại rau, quả, thực phẩm để tạm ăn ngay. Một điều cần lưu ý là đưa thực phẩm vào tủ bảo quản càng sớm càng tốt vì chất lượng và thời gian bảo quản càng được kéo dài.Trường hợp mất điện hay cho tủ ngừng làm việc lâu, ta phải để thực phẩm ra ngoài hoặc mở hé cửa tủ, nếu không nó sẽ trở thành “tủ ấm” rất dễ làm thực phẩm mau hỏng trong không gian kín của tủ.c) Làm đá trong tủ lạnhQuá trình kết đông sẽ xẩy ra chủ yếu bằng dẫn lạnh qua đáy khay, sau đó lan toả đến bề mặt xung quanh khay và kéo theo làm khuôn phần giữa nước trong khay.Chiều cao nước trong khay đã dưới 10 cm, dùng nước sôi để nguội. Nếu thời tiết nóng thì nên làm mát bình máy, dàn ngưng bằng quạt gió. Mặt dưới khay đá phải phẳng, tiếp xúc tốt. Chiều cao khay đá xấp xỉ 7 ÷ 8 cm. Thời gian làm đá chủ yếu phụ thuộc vào lượng đá và hình dạng khay đá. Để tránh lấy đá khó, nên lót dưới khay một lớp nhựa mỏng, đặt khay lên. Khi cho nước vào cần lau khô đáy của khay và sàn.Khi làm đá, nước dễ rớt ra ngăn kết đông đóng cứng lại làm khuôn dính chặt vào sàn. Không được dùng dao hay mũi nhọn và các dụng cụ bằng kim loại để cạy khay đá, tránh làm thủng dàn lạnh. Không để lớp tuyết bám quá dày ở ngăn kết đông.Để làm đá nhanh, giảm tải cho tủ, trong quá trình làm đá nên dùng quạt làm mát lốc máy và dàn ngưng.Chú ý: Chỉ nên xem việc làm nước đá bằng tủ lạnh là chức năng thứ yếu của tủ lạnh, không nên biến nó thành dụng cụ chuyên làm đá vì nó phải làm việc trong điều kiện năng nề kéo dài, hiệu suất lại kém, vả lại lượng đá cũng ít vì đá chỉ làm được trong ngăn kết đông.Tủ lạnh không làm được kem như nhiều người lầm tưởng, cho dù là tủ lạnh 3 sao vì tuy nhiệt độ tương đối thấp nhưng thời gian kéo dài làm cho nguyên liệu trong khuôn kem bị phân lớp và kem đông cứng, không đảm bảo chất lượng.d) Xả đáMục đích: là tăng nhiệt độ dàn lạnh để phá vỡ lớp băng dính thực phẩm, khay đá với ngăn kết đông để lấy khay đá hay thực phẩm ra dễ dàng, dễ truyền nhiệt, tăng hiệu quả và giảm thời gian làm lạnh.Thời điểm: khi lấy thực phẩm hoặc khay đá ra khó, bị dính vào dàn lạnh; khi lớp tuyết dày quá 10 ÷ 15 mm.Thao tác: Ấn nút “xả đá”. Nếu là hệ thống bán tự động dùng dây đốt thì máy nén ngừng làm việc và dàn lạnh bị làm tăng nhiệt độ để tuyết tan, sau đó sẽ tự động ngắt mạch nung nóng và đóng mạch động cơ để tủ chạy lại.Nếu ấn nút “xả đá” thấy tuyết tan mà máy nén vẫn chạy bình thường thì đó là trường hợp tủ lạnh có hệ thống “xả đá” nhờ gas nóng từ máy nén về dàn lạnh mà không có điện trở nung nóng.Nếu không dùng nút “xả đá” thì mở cử tủ một lúc tuyết sẽ tan hoặc dùng dùng khay nước nóng khoảng 40 ÷ 500C áp vào dàn lạnh làm tuyết tan.e) Yêu cầu kĩ thuật chung khi chạy tủTrước khi cho tủ hoạt động phải kiểm tra nguồn điện vào, đảm bảo cấp điện an toàn, điện áp phù hợp với điện áp yêu cầu của tủ: 110V hoặc 220V.Nếu điện áp nguồn khác điện áp làm việc của tủ thì phải dùng qua biến thế hoặc ổn áp. Khi cấp điện cho tủ qua biến thế điều chỉnh nhảy bước thì phải điều chỉnh nhanh, dứt khoát để thời gian gián đoạn là không đáng kể, nếu không phải tắt tủ lạnh rồi mới cắm điện lại cho tủ sau khi đã điều chỉnh, tránh làm cho tủ dừng rồi lại khởi động ngay, động cơ không làm việc, rơle nhả hút liên tục.Để khởi động tủ lanh, có thể vặn núm thermostat hay cắm trực tiếp (khi núm đã được điều chỉnh từ trước). Chú ý cắm phích chính xác, dứt khoát. Ổ phích cắm, dây điện phải chắc chắn, tiếp xúc tốt.Nếu máy khởi động ngay (thời gian khởi động thường từ 0,2 đến 0,3s) một cách nhẹ nhàng, chỉ nghe tiếng “tạch” nhỏ khi rơle khởi động làm việc là được.Nếu máy rung, lắc mạnh kéo dài, có tiêng “o, o” hay các tiếng khác lạ tai thì phải dừng máy ngay để tìm nguyên nhân.Từ khi dừng máy (hoặc do mất điện) đến khi khởi động lại phải cách nhau ít nhất 3 phút để áp suất trong máy cân bằng, máy dễ khởi động.Khi đã đóng cửa tủ, tủ phải đảm bảo tuyệt đối kín để tránh tổn thất lạnh.Hạn chế đến mức thấp nhất số lần mở cửa tủ, tránh kéo dài thời gian mở cửa.Trong trường hợp lưới điện có điện áp thay đổi nhiều và thường bị sụt áp, có thể để thermostat ở số cao nhất, tủ sẽ làm việc liên tục, khi cần dừng thì sẽ do người cắt điện. Tủ đang làm việc điện áp thấp một ít động cơ vẫn chạy, nhưng nếu bị thermostat cắt khi tự đóng lại ở điện áp thấp động cơ sẽ không khởi động được, rơle đóng, mở liên tục có thể làm hỏng rơle hoặc cháy lốc. Khi điện áp tăng quá 10% hoặc thấp quá 15% thì nói chung không nên cho tủ khởi động. Giới hạn điện áp cho phép khởi động tủ lạnh đối với mạng điện 220V là từ 185V đến 240V.Luôn đảm bảo khay hứng nước ở đúng vị trí, hứng hết nước đọng dưới ngăn kết đông, lỗ thoát nước và đường ống dẫn nước không bị tắc, nước chứa vào khay ở đáy tủ để tự bốc hơi hay được thải đi. Cứ sau 10-15 ngày lại cho tủ ngừng hoạt động để làm vệ sinh trong, ngoài. f) Bảo quản tủ lạnhSau hai tuần cần phải cho tủ lạnh nghỉ làm việc bằng cách vặn nút điều chỉnh thermostat về vị trí OFF, thời gian nghỉ có thể là 15 ÷ 30 phút, sau đó đóng lại mạch cho tủ chạy bình thường Sau mỗi tuần chạy liên tục, nên làm vệ sinh tủ theo tuần tự: Vặn núm điều chỉnh thermostat về vị trí OFF hoặc rút nguồn ra để ngắt điện tủ lạnh. Đưa thực phẩm, khay, giá đỡ ra khỏi tủ lạnh. Phá tuyết trên dàn lạnh đối với tủ làm lạnh trực tiếp (mở cửa tủ để tuyết tan). Đặt cạnh tủ một chậu nước ấm sạch, khăn bông sạch, một miếng xốp (bọt biển) để cọ ướt, lau khô.Dùng khăn sạch mềm để cọ rửa dàn lạnh, các ngăn mặt trong của tủ, các tấm cửa cùng các chi tiết bằng chất dẻo khác của tủ. Cũng có thể sử dụng xà phòng loãng để cọ rửa các chất bẩn, xong phải tráng lại bằng nước sạch và lau khô, tránh để nước đọng lại ở đáy tủ, các đệm cửa, vỏ của tủ lạnh. Không dùng bazơ hoặc bất cứ chất nào khác nước để cọ rửa.Lau sạch bụi dàn nóng, lốc bằng vải mềm, không lau bằng vải quá ẩm làm nước chảy vào hộp đấu dây ở lốc gây chập điện. Lau sạch gầm, chân tủ, đảm bảo khô, thoáng chống han gỉ và chuột bọ. Sau khi lau sạch trong và ngoài tủ, phải lau khô ở khe rãnh và mở của tủ từ 30-40 phút cho thông thoáng.Khi tủ không làm việc trong một thời gian dài quá 48 h, nên để thermostat ở vị trí mở (số 0) đển nó được “nghỉ ngơi thư dãn”.Khi để tủ lâu không làm việc, không nên để thực phẩm, các dung dịch, chất lỏng dễ bay hơi, lên men, dễ cháy nổ, ăn mòn... trong tủ. Chỉ để tủ không, không nhất thiết phải đóng kín cửa, có thể dùng dây buộc, miếng đệm giữ cho cánh tủ hé mở để thông thoáng trong những ngày khô ráo.Khi vận chuyển tủ lạnh cần tháo ngăn hứng nước, giá đỡ thực phẩm,... bao gói và bảo quản riêng. Nên cho vào hòm gỗ và hòm cactông để cố định tủ, chống va đập, cong vênh, dập móp, trầy xước sơn tủ. Bắt bu lông hoặc neo buộc giữ chặt lốc vào thân tủ để khỏi rung lắc gây gẫy ống. Đặc biệt chú ý tránh va đập, gẫy ống, nhất là ống mao ở điểm nối với phin lọc. Không dùng dây chằng quàng qua dàn nóng và các ống. Cố gắng giữ tủ ở vị trí thẳng đứng hoặc chỉ hơi nghiêng để tủ không bị “sặc dầu”. Sau khi vận chuyển phải để ít nhất 24h sau mới làm việc lại. g) Tiết kiệm điện khi sử dụng tủ lạnh Dưới đây là một số biện pháp tiết kiệm điện khi sử dụng tủ lạnh: - Nhiệt độ đặt trong tủ hợp lý nhất là số 1 (trong 10 số) vào mùa đông và số 3 - 5 vào mùa hè. Thông thường tủ 200 lít mùa đông tốn 1kWh/ngày đêm, còn mùa hè khoảng 2,5kWh/ngày đêm. Nếu tốn hơn, cần phải nhờ thợ lạnh kiểm tra lại tủ. - Nếu là tủ cũ, tiêu tốn điện năng sẽ cao hơn tủ mới bởi nhiều lý do như blốc kém, cách nhiệt tủ hỏng, đổ mồ hôi trên mặt ngoài tủ, cửa đóng mà đèn trong tủ vẫn sáng, gioăng đệm cửa kém và hở, dàn lạnh đóng băng quá dày, chứa quá nhiều thực phẩm, nạp gas thừa hoặc thiếu, tắc ẩm, tắc bẩn... - Cần mở cửa tủ càng ít càng tốt và thời gian mở càng nhanh càng tốt vì mỗi lần mở cửa là một lần khoang tủ mất hầu hết không khí lạnh. Không để thức ăn còn nóng vào trong tủ. Không chứa nhiều thực phẩm quá mức quy định. Chú ý không để kênh cửa vì như vậy việc mất lạnh còn thậm tệ hơn nhiều, máy phải làm việc liên tục mà tủ vẫn không đủ độ lạnh. - Thông thường tủ lạnh được sử dụng liên tục. Nhưng nhiều gia đình chỉ chạy trong dịp lễ tết, giỗ chạp. Điều đó là bình thường. Chỉ cần lưu ý bảo quản tủ đúng cách như trên đã nói thì tủ vẫn bền lâu, tuổi thọ cao. 2.2.4. An toàn khi sử dụng, bảo dưỡng và sửa chữa tủ lạnhKhi sử dụng, bảo dưỡng và sửa chữa tủ lạnh phải chú ý đề phòng chống bị điện giật, độc hại hoặc cháy nổ.Thường xuyên kiểm tra kĩ nguồn điện vào tủ không để dây bị chuột gặm, bong xước mất cách điện.Khi cắm phích điện, trước khi vặn nút thermostat cho tủ chạy, phải dùng bút thử điện kiểm tra đảm bảo tủ không bị rò điện ra vỏ mới cho tủ làm việc. Khi đã cho tủ chạy cũng kiểm tra như vậy.Không để chai lọ, bát đĩa... chứa nước và chất lỏng trên nóc tủ lạnh, đề phòng đổ vỡ nước chảy làm ngắn mạch hộp đấu nối dây, các chỗ nối điện của rơle, tụ, ổ cắm...Khi sửa chữa nên có hai người trở lên.Ngắt điện vào tủ khi bảo dưỡng, thay thế chi tiết.Không đặt tủ chỗ quá ẩm ướt.Khi xả gas phải đảm bảo phòng thông thoáng.Không hút thuốc khi xả gas đề phòng gas cháy tạo khí độc, không hàn ống khi trong tủ còn gas.Khi xả gas không để gas lỏng bắn vào người gây bỏng lạnh.Không để các chất dễ cháy, nổ gần tủ lạnh đề phòng khi rơle làm việc có tia lửa điện gây cháy nổ.Mêtanol là hoá chất có tính độc hại đối với niêm mạc mắt, làm đau đầu, có khả năng thấm qua da gây ngộ độc. Khi dùng mêtanol làm chất chống ẩm phải hết sức thận trọng.