Bài giảng Vật lý 8 - Bài 1: Chuyển động cơ học

VẬT LÝ VẬT LÝ PHÒNG GD & ĐT NÔNG SƠN TRƯỜNG THCS QUẾ TRUNG CHÖÔNG I : CÔ HOÏC GIÔÙI THIEÄU CHÖÔNG TRÌNH MOÂN VAÄT LYÙ 8 CHÖÔNG II : NHIEÄT HOÏC Vöøa to vöøa naëng hôn kim Theá maø taøu noåi, kim chìm taïi sao ? CHÖÔNG I : CÔ HOÏC Chuyeån ñoäng laø gì, ñöùng yeân laø gì ? Theá naøo laø chuyeån ñoäng ñeàu, chuyeån ñoäng khoâng ñeàu ? Löïc coù quan heä vôùi vaän toác nhö theá naøo ? Quaùn tính laø gì ? Aùp suaát laø gì ? Aùp suaát gaây ra bôûi chaát raén, chaát loûng, aùp suaát khí quyeån coù gì khaùc nhau ? Löïc ñaåy Acsimeùt laø gì ? Khi naøo thì vaät noåi, khi naøo thì vaät chìm ? Coâng cô hoïc laø gì ? Coâng suaát ñaëc tröng cho tính chaát naøo cuûa vieäc thöïc hieän coâng ? Cô naêng, ñoäng naêng, theá naêng laø gì ? Theá naøo laø baûo toaøn vaø chuyeån hoùa cô naêng ? ??? BAØI 1/Tiết 1: CHUYEÅN ÑOÄNG CÔ HOÏC Mặt Trời mọc ở đằng Đông, lặn ở đằng Tây. Như vậy có phải là Mặt Trời chuyển động còn Trái Đất đứng yên không? Bài học này sẽ giúp các em trả lời câu hỏi trên. Tây Đông C1: Laøm theá naøo ñeå nhaän bieát 1 oâ toâ treân ñöôøng, 1 chieác thuyeàn treân soâng, 1 ñaùm maây treân trôøi... ñang chuyeån ñoäng hay ñöùng yeân ? I/Làm thế nào để biết một vật chuyển động hay đứng yên? TL: Có nhiều cách khác nhau, có thể so sánh vị trí của ô tô, thuyền, đám mây với vật nào đó đứng yên bên đừng, bờ sông… I/ Laøm theá naøo ñeå bieát một vaät chuyeån ñoäng hay ñöùng yeân ? BAØI 1 : CHUYEÅN ÑOÄNG CÔ HOÏC *Trong vật lý học, để biết một vật chuyển động hay đứng yên người ta dựa vào vị trí của vật đó so với vật khác được chọn làm mốc (vật mốc). *Người ta thường chọn Trái Đất và những vật gắn liền với Trái Đất làm vật mốc.  Khi vị trí của vật so với vật mốc thay đổi theo thời gian thì vật chuyển động so với vật mốc. Chuyển động này gọi là chuyển động cơ học. (gọi tắt là chuyển động) C2: Haõy tìm ví duï chuyeån ñoäng cô hoïc, trong ñoù chæ roõ vaät ñöôïc choïn laøm moác. C3: Khi naøo một vaät ñöôïc coi laø ñöùng yeân ? Haõy tìm ví duï veà vaät ñöùng yeân, trong ñoù chæ roõ vaät ñöôïc choïn laøm moác. TL:  -Khi vật không thay đổi vị trí đối với một vật khác được chọn làm mốc thì được gọi là đứng yên. Ví duï : Ngöôøi ngoài treân thuyeàn ñang troâi theo doøng nöôùc, vì vò trí cuûa ngöôøi ôû treân thuyeàn khoâng ñoåi neân so vôùi thuyeàn thì ngöôøi ôû traïng thaùi ñöùng yeân. BAØI 1 : CHUYEÅN ÑOÄNG CÔ HOÏC I/ Laøm theá naøo ñeå bieát một vaät chuyeån ñoäng hay ñöùng yeân ? II / Tính töông ñoái cuûa chuyeån ñoäng vaø ñöùng yeân  -Khi vị trí của vật so với vật mốc thay đổi theo thời gian thì vật chuyển động so với vật mốc. Chuyển động này gọi là chuyển động cơ học. (gọi tắt là chuyển động)  -Khi vật không thay đổi vị trí đối với một vật khác được chọn làm mốc thì được gọi là đứng yên. II / Tính töông ñoái cuûa chuyeån ñoäng vaø ñöùng yeân BAØI 1 : CHUYEÅN ÑOÄNG CÔ HOÏC Haønh khaùch ngồi treân moät toa taøu ñang rôøi khoûi nhaø ga ( H.1.2) C4: So vôùi nhaø ga thì haønh khaùch chuyeån ñoäng hay ñöùng yeân? Taïi sao? C4: So vôùi nhaø ga thì haønh khaùch ñang chuyeån ñoäng vì vò trí ngöôøi naøy thay ñoåi so vôùi nhaø ga. C4: So vôùi nhaø ga thì haønh khaùch chuyeån ñoäng hay ñöùng yeân? Taïi sao? C5: So vôùi toa taøu thì haønh khaùch laø ñöùng yeân vì vò trí cuûa haønh khaùch ñoái vôùi toa taøu khoâng ñoåi. C5: So vôùi toa taøu thì haønh khaùch chuyeån ñoäng hay ñöùng yeân? Taïi sao? Moät vaät coù theå laø chuyeån ñoäng ___________________nhöng laïi laø __________ ñoái vôùi vaät khaùc C6: Tìm töø thích hôïp cho caùc choã troáng cuûa caùc caâu nhaän xeùt sau ñaây: so vôùi vaät naøy ñöùng yeân C8: Haõy traû lôøi caâu hoûi neâu ra ôû ñaàu baøi. II / Tính töông ñoái cuûa chuyeån ñoäng vaø ñöùng yeân BAØI 1 : CHUYEÅN ÑOÄNG CÔ HOÏC C7: Haõy tìm ví duï ñeå minh hoïa cho nhaän xeùt treân. Ví duï : Haønh khaùch chuyeån ñoäng so vôùi nhaø ga nhöng ñöùng yeân so vôùi taøu. Maët trôøi moïc ôû ñaèng Ñoâng laën ñaèng Taây. Nhö vaäy coù phaûi laø Maët Trôøi chuyeån ñoäng xung quanh Traùi Ñaát khoâng? Maët Trôøi thay ñoåi vò trí so vôùi 1 ñieåm moác gaén vôùi Traùi Ñaát (nuùi, caây coái ...), vì vaäy coù theå coi Maët Trôøi chuyeån ñoäng khi laáy moác laø Traùi Ñaát. Traû lôøi : BAØI 1 : CHUYEÅN ÑOÄNG CÔ HOÏC I/ Laøm theá naøo ñeå bieát một vaät chuyeån ñoäng hay ñöùng yeân ? II / Tính töông ñoái cuûa chuyeån ñoäng vaø ñöùng yeân  Chuyeån ñoäng vaø ñöùng yeân coù tính töông ñoái tuøy thuoäc vaøo vaät ñöôïc choïn laøm moác. Ngöôøi ta thöôøng choïn nhöõng vaät gaén vôùi maët ñaát laøm vaät moác. III/ Moät soá chuyeån ñoäng thöôøng gaëp :  -Khi vị trí của vật so với vật mốc thay đổi theo thời gian thì vật chuyển động so với vật mốc. Chuyển động này gọi là chuyển động cơ học. (gọi tắt là chuyển động)  -Khi vật không thay đổi vị trí đối với một vật khác được chọn làm mốc thì được gọi là đứng yên. Haõy cho bieát daïng chuyeån ñoäng cuûa 1 soá vaät sau : Maùy bay Ñaàu kim giaây ñoàng hoà chuyeån ñoäng thaúng chuyeån ñoäng troøn C9 : Tìm theâm ví duï veà chuyeån ñoäng thaúng, chuyeån ñoäng cong, chuyeån ñoäng troøn thöôøng gaëp trong ñôøi soáng. Quaû boùng baøn chuyeån ñoäng cong Trái Đất quay quanh mặt trời BAØI 1 : CHUYEÅN ÑOÄNG CÔ HOÏC I/ Laøm theá naøo ñeå bieát một vaät chuyeån ñoäng hay ñöùng yeân ? II / Tính töông ñoái cuûa chuyeån ñoäng vaø ñöùng yeân  Chuyeån ñoäng vaø ñöùng yeân coù tính töông ñoái tuøy thuoäc vaøo vaät ñöôïc choïn laøm moác. Ngöôøi ta thöôøng choïn nhöõng vaät gaén vôùi maët ñaát laøm vaät moác. III/ Moät soá chuyeån ñoäng thöôøng gaëp :  Caùc daïng chuyeån ñoäng cô hoïc thöôøng gaëp laø chuyeån ñoäng thaúng, chuyeån ñoäng cong và chuyển động tròn. III/ Vaän duïng :  -Khi vị trí của vật so với vật mốc thay đổi theo thời gian thì vật chuyển động so với vật mốc. Chuyển động này gọi là chuyển động cơ học. (gọi tắt là chuyển động)  -Khi vật không thay đổi vị trí đối với một vật khác được chọn làm mốc thì được gọi là đứng yên. C10 : Moãi vaät trong hình 1.4 chuyeån ñoäng so vôùi vaät naøo, ñöùng yeân so vôùi vaät naøo? chuyeån ñoäng chuyeån ñoäng chuyeån ñoäng chuyeån ñoäng chuyeån ñoäng chuyeån ñoäng ñöùng yeân ñöùng yeân ñöùng yeân ñöùng yeân chuyeån ñoäng chuyeån ñoäng OÂ toâ Ngöôøi laùi xe Ngöôøi beân ñöôøng Caây coät ñieän IV / Vaän duïng : BAØI 1 : CHUYEÅN ÑOÄNG CÔ HOÏC C11: Coù ngöôøi noùi: “Khi khoaûng caùch töø vaät tôùi vaät moác khoâng thay ñoåi thì vaät ñöùng yeân so vôùi vaät moác”. Theo em, noùi nhö theá coù phaûi luùc naøo cuõng ñuùng khoâng? Haõy tìm ví duï minh hoïa cho laäp luaän cuûa mình Traû lôøi: Khoaûng caùch töø vaät tôùi vaät moác khoâng thay ñoåi thì vaät ñöùng yeân, noùi nhö vaäy khoâng phaûi luùc naøo cuõng ñuùng. Coù tröôøng hôïp sai, ví duï vaät chuyeån ñoäng troøn quanh vaät moác.  Chuyeån ñoäng troøn cuûa ñaàu kim ñoàng hoà Coù theå em chöa bieát 	Quyõ ñaïo chuyeån ñoäng cuûa ñaàu van xe ñaïp: vöøa chuyeån ñoäng cong so vôùi truïc baùnh xe vöøa cuøng vôùi xe ñaïp chuyeån ñoäng thaúng treân ñöôøng. Baøi taâp cuûng coá : Baøi 1: (1.2 SBTVL8) 	Ngöôøi laùi ñoø ñang ngoài yeân treân chieác thuyeàn thaû troâi theo doøng nöôùc. Trong caùc moâ taû sau ñaây, caâu naøo ñuùng? Ngöôøi laùi ñoø ñöùng yeân so vôùi doøng nöôùc. Ngöôøi laùi ñoø chuyeån ñoäng so vôùi doøng nöôùc. Ngöôøi laùi ñoø ñöùng yeân so vôùi bôø soâng. Ngöôøi laùi ñoø chuyeån ñoäng so vôùi chieác thuyeàn. Baøi taâp cuûng coá : Baøi 2: (1.6 Saùch THVL8) 	Chuyeån ñoäng hay ñöùng yeân coù tính töông ñoái vì moät vaät coù theå: Ñöùng yeân hay chuyeån ñoäng tuyø löïc taùc duïng. Ñöùng yeân hay chuyeån ñoäng tuyø luùc tuyø nôi. Ñöùng yeân so vôùi vaät naøy, chuyeån ñoäng so vôùi vaät khaùc. Coù caû 3 ñaëc ñieåm neâu ôû a,b,c. Baøi taâp cuûng coá : Baøi 3: (1.8 - 1.9 - 1.10 Saùch THVL8) 	Cho bieát caùc phaùt bieåu sau laø ñuùng hay sai : Traùi Ñaát chuyeån ñoäng so vôùi Maët Trôøi thì Maët Trôøi cuõng chuyeån ñoäng so vôùi Traùi Ñaát. Moät vaät chuyeån ñoäng coù theå coù quyõ ñaïo thaúng so vôùi vaät moác naøy, coù quyõ ñaïo cong so vôùi vaät moác khaùc. Ngöôøi ngoài treân thuyeàn thaû troâi theo doøng nöôùc thì ngöôøi aáy ñöùng yeân so vôùi doøng nöôùc. Ñuùng Ñuùng Ñuùng Daën doø Hoïc baøi vaø laøm laïi caùc caâu C1C11 vaøo vôû baøi taäp. Chuù yù : khi noùi 1 vaät chuyeån ñoäng hay ñöùng yeân phaûi chæ roõ vaät choïn laøm moác. Laøm caùc baøi 1.11.5, 1.7, 1.11 trong saùch THVL8. Tìm theâm caùc ví duï veà caùc daïng chuyeån ñoäng. Chuaån bò baøi môùi “ Vaän Toác “